The Oera Linda book (Fries)

Table of Contents

Adela.

[Contents]

Okke min svn.

Thissa boka mot i mith lif ånd sêle wârja. Se vmbifattath thju skêdnise fon vs êle folk âk fon vsa êthlum. Vrlêden jêr håb ik tham ut-er flod hred tolik mith thi ånd thinra moder. Tha hja wêron wet wrden; thêr thrvch gvngon hja åfternei vrdarva. Vmbe hja navt to vrlysa håb ik-ra vp wrlandisk pampyer wrskrêven. Sa hwersa thu se erve, mot hu se âk wrskryva. Thin bårn alsa til thju hja nimmerthe wêi navt ne kvma.

Skrêven to Ljuwert. Nêi âtland svnken is1 thåt thria thûsond fjvwer hvndred ånd njugon ånd fjvwertigoste jêr, thåt is nei kersten rêknong that tvelfhvndred sex ånd fiftigoste jêr. Hidde tobinomath oera Linda.—Wâk.

Ljawa ervnôma. Vmb vsa ljawa êthlas wille ånd vmb vsa ljawa fridoms wille, thusand wâra sâ bidd-ik to jo. Och ljawa ne lêt tha âgon ênis pâpekappe tach nimmerthe over thissa skrifta ne wêja. Hja sprêkath swêta wirda: men hja tornath vnmårksêm an alles hwat fon vs fryas trefth. Vmbe rika prebende to winnande sâ hêlath hja mith tha poppa kêninggar. Thissa wêtath that wi hjara grâteste fianda send. thrvchdam wi hjara liuda to sprêke thvra vr frijdom, rjucht ånd forstne plicht. Thervmbe lêtath hja alles vrdiligja, hwat fon vsa êthlum kvmt ånd hwat thêr jeta rest fon vsa alda sêdum. Och ljawa ik håv by tham et hove wêst. Wil Wr.alda-t thjelda ånd willath wi vs navt sterik ne mâkja hja skilun vs algâdur vrdiligja.

Skrêven to Ljudwerd. Acht hondred ånd thrju jèr nei kersten bigrip. Liko tonômath ovira Linda.[4]

13449 – 1256 is 2193 before Christ.

[Contents]

Thet bok thêra Adela folstar.

Thrittich jêr åftere dêi that thju folksmoder wmbrocht was thrvch thêne vreste Mâgy1 stand et er årg vm to. Alle stâta thêr-er lidsa anda ôre syde thêre Wrsara, wêron fon vs ofkêrth ånd vnder-et weld thes Magy kêmen, ånd-et stand to frêsane, that er weldig skolde wertha vr-et êlle lând. Vmbe thåt vnluk to wêrane hêde mån êne mêna âcht bilidsen, hwêr gâdurath wêron âllera månnelik, thêr ann-en gode hrop stande by tha fâmna. Tha nêi thât-er mâr vrlâpen wêron as thrjv etmelda, was al go-rêd anda tys ånd al-ên sa by hjara kvmste. Thâ to tha lesta frêge Adela thåt wird, ånde kêth. J alle wêt-et that ik thrjv jêr burchfâm wêsen sy. Ak wêt j that ik kêren sy to moder, ånd âk, that ik nên moder nêsa navt nilde, thrvchdam ik Apol to min êngâ jêrde. Thach hwat j navt nête2, thåt is, that ik alle bêrtnisa nêigvngen håw, êvin as ik en wrentlike folksmoder wêsen wêre. Ik håv al-an fon ånd witherfâren to sjande hwåt-er bêrde. Thêr thrvch send my fêlo sêka bâr wrden, thêr ôra navt nête. J håweth jester sêith, thåt vsa sibba an tha ôra syd thêre Wrsara njvt ånd lâf wêre. Thâ ik mêi sedsa to jv, thåt-er Mâgy se nên yne gâ of wnnen heth thrvch thåt weld synra wêpne, men blât thrvch årgelestige renka, ånd jeta mâr thrvch thåt gyrich sa thêra hyrtogum ånd thêra êthelinga. Frya heth sêit wi ne skoldon nên vnfrya ljvd by vs tolêta, thâ hwat håvon hja dên? hja håvon vsa fjand nêi folged: hwand an stêd fon hjara fensenum to dêiande, jeftha fry to lêtane, håvon hja Fryas rêd minacht ånd se to hjara slâfonum mâked. Thrvchdam hja sok dêdon, macht Frya navt longer wâka ovir hjam: hja håvon ynes ôtheris frydom binimen, ånd thåt is êrsêke, thåt hja hjara åjn vrlêren [6]håwe. Thach thåt ella is jo selva âken. Men ik wil sedsa to jo, ho hja nêi grâdum sâ lêg vrsylth send. Thêra finnum hjara wiva krêjon bårn. Thissa waxton vppa mith vsa frya bårn. Altomet tvildon ånd joldon hja to samne vppa hêm, jeftha hja wêron mith ekkorum by thêre hêrd. Thêr hêrdon hja mith lustum nêi tha vrdwâlska finna sâgum, thrvchdam hja thjvd ånd nêi wêron. Sâ send hja vntfryast vnthônkes thene wald hjarar aldrum. As tha bårn grât wrdon ånd sagon thåt tha finna-ra bårn nên wêpne hantêra machte, ånd blât wårka moste, thâ krêjon hja anneth wårka en gryns ånd wrdon hårde hâchfârande. Tha bâsa ånd hjara storsta svnum krupton by tha lodderiga finna mangêrtum; ånd hjara åjne toghatera thrvch thåt vvle fârbild fon-a wêi brocht, lêton hjara selva bigorda thrvch tha skênesta finna knâpa, hjara vvle aldrum to spot. Tha thêne Magy thåt anda nôs kryg, tha nam-er tha skênesta sinar Finna ånd Magyara vrlovende râ ky mith golden horna, sa hja ra thrvch vs folk fata dêdon, åfterdam sina lêr vtbrêda. Men sin ljuda dêdon mâr: bern wrdon to sok makad, nei vpsalândum wêibrocht, ånd sâhwersa hja vpbrocht wêron an sina vvla lêr, thån wrdon hja to bek sendon. Thâ tha skinslâvona vsa tâl måchtich wêron, thâ klivadon hja tha hêrtoga ånd êthelinga an bord, ånd kêthon, hja moston thene Magy hêroch wertha, sa kvndon hjara svnum vpfolgja tham, oni3 thrvch-et folk kêron to wrdane. Thêra thêr vmbe goda dêdum en fârdêl to-ra hus kryen hêde-vrlovadon hja fon sinant wêgum jeta-n åfter-dêl bij; hoka tham en fâr ånd åfter-dêl kryen hêde sêidon hja en rond-dêl to, ånd tham en rond-dêl hêde en êlle stât. Wêron tha êthla to hårde fryas, thâ wendon hja tha stêwen ånd hildon vppar vrbastera svnum an. Jesterdêi wêron-er mong4 jo tham allet folk to hâpa hropa wilde [8]vmb tha âstlike stâta wither to hjara plyga to tvangande. Thach nêi min ynfalda myning skolde thât falikant5 utkvmma. Thånk ynes thêr was wêsen en hårde lvngsyakte among-eth fja, ånd thåt-er thêr jeta årg vvde, skolde j-eth thån wel wâgja vmbe jvw hêlena fja to fârande among hjara syaka fja? åmmer nâ. Sâhwersa allra månnelik nw biâma ånd bijechta mot, thåt-eth thêr mitha stapel årg of kvma skolde, hwa skolde thån alsa dryst wêsa vmbe sina bårn to wagande among en folk thåt êlle ånd al vrdêren is. Macht ik jo rêd jêva, ik skolde sedsa to jo, j moste bifara alle dingum jo en nêie folksmoder kyasa. Ik wêt wel thåt j thêrmitha anda brvd sitte, vt hawede thåt-er fon tha thredtine burchfâmna than wi jeta ower håve wel achte send thêr nêi thêre êra dinge, men thåt skold ik navt ne melda. Tüntja thêr fâm is et-er burch Mêdêasblik het er nåmmer nêi tâlth; tach is hja fol witskip ånd klarsyan, ånd wel sa hårde vppir folk ånd usa plyga stålth as all ôthera etsamne. Forth skold-ik rêda j moste nêi tha burgum gâ, ånd thêr vpskrywa alle êwa fryas tex, bijvnka alle skydnisa, jâ ella thåt er to finda sy vppa wâgum, til thju ella navt vrlêren ni gâ, ånd mitha burgum alsa vrdên navt ne werth. Thêr ståt askriwen: thiu moder ånd jahwelik burchfàm skil håva buta helpar ånd senda bodon, yn and twintich fâmna ånd sjugon lêrfâmkis. Macht ik thêr hwat to dvande, thâ skol-ik skrywa, ånd alsa fêlo êrsêma toghatera vmbe to lêrane, sa thêr vppa burgum wêsa müge; hwand ik seg an trowe ånd tid skil-eth jechta, sâhwersa j åfta Fryas bårn wille nåmmer to winnande, hor thrvch lesta ner thvch wêpne, sa hagath j to nvdande thåt jvwe toghatera åfta frya wiva wrde. Bårn mot mån lêre, ho grât vs lând êr wêsen sy, hokke grâte månniska vsa ethla wêron, ho grât wi jeta send, sa wi vs dål ledsath bij ôra, mån [10]mot tâla hjam fon tha wicharda ånd fon hjara wichandlika dêdum, åk wra fâra sêtochta. Al thissa tållinga hagath dên to werthande bij thêre hêrd, vppa hêm ånd hwêr et wêsa mêi, sâ bij blyskip as bij târum. Men skil-et standfåst kvma an dat bryn ånd andåt hirta, thån moton alle lêringa overa wêra jvwera wiva ånd toghatera thêr-in strâma. Adelas rêd is vpfolgath.

Thit send tha nâma thêra grêvetmanna, vnder hwam-mis wald thit bok awrochten is. Apol, Adelas man, Thria is-er sêkening wêsen, nw is-er grêvetman over Ast-flylând ånd ovir-a Linda-wrda. Tha bvrga Ljvdgârda, Lindahêm, ånd Stâvja send vnder sin hod.

Ther Saxman Storo, Sytjas man, grêvetman ovir-a hâga fenna ånd walda. Njvgun wâra is-er to hêrtoga, thåt is to hyrman, kêren. Tha burga Bvda ånd Manna-gârda-forda send vnder sin hod.

Abêlo, Jaltjas man, grêvetman ovir tha Sûdar Flylânda. Fjvwers is-er hyrman wêsen. Tha burga Aken, Ljvdburch ånd Kâtsburch send vnder sin hod.

Enoch Dywek his man, grêvetman ovir West-flylând ånd Texland. Njvgun mel is-er to sêkening kêren. Thiu Wâraburch, Mêdêasblik, Forâna ånd ald Fryasburch send vnder sin hod.

Foppa, man fon Dunrôs, grêvetman ovir tha Sjvgon êlânda. Fif mel is-er sêkening wêsen. Thju burch Walhallagâra is vnder sin hod.

Thit stand vppa tha wâgum et Fryasburch to Texland askrywen, thåt stêt âk to Stâvia ånd to Mêdêas blik.

Thåt was Frya his dêi ånd to thêre stonde was et vrlêden sjvgun wâra sjvgun jêr, thåt Fåsta was anståld as folksmoder nêi Fryas jêrta. Thju burch Mêdêasblik was rêd ånd en fâm was kêren. Nw skolde Fåsta thju nêja foddik vpstêka, ånd thâ thåt dên was an åjnwarda fon thåt folk, [12]thâ hrop Frya fon hira wâkståre, sâ thåt allera månnalik thåt hêra machte: Fåsta nim thinra stifte ånd writ tha thinga thêr ik êr navt sedsa ne machte. Fåsta dêde alsa hja boden wårth. Sâ send wy Fryas bårn an vsa forma skêdnise kêmen.

Thåt is vsa forma skêdnise.

Wr.alda6 tham allêna god ånd êvg is, mâkade t.anfang, dana kêm tid, tid wrochte alle thinga âk jrtha. Jrtha bârde alle gârsa, krûdon ånd boma, allet djara kwik ånd allet årge kwik. Alhwat god ånd djar is, brocht hju by dêgum ånd alhwat kwâd ånd årg is, brocht hju thes nachtis forth. Afteret twilifte jol-fêrste bârde hja thrja mangêrta.

Lyda wårth ut glyande,

Finda wårth ut hêta ånd

Frya ut warme stof.

Thâ hja blât kêmon spisde Wr.alda hjam mith sina âdama; til thju tha månneska an him skolde bvnden wêsa. Ring as hja rip wêron krêjon hja früchda ånd nochta anda drâma Wr.aldas. Od7 trâd to-ra binna: ånd nw bârdon ek twilif svna ånd twilif togathera ek joltid twên. Thêrof send alle månneska kêmen.

Lyda was swart, krolhêred alsa tha lômera: lik ståra blonken hjra ôgon; ja thes gyrfügels blikkar wêron vnmodich by hjras.

Skårpe Lyda. Annen sanâka kvn hju kruppa hêra, ånd hwersa thêr fiska invr wêter wêre n-vntgong thåt hira nostera navt.

Rådbvwde Lyda. En store bâm kvn hju bûgja ånd sahwersa hja run ne bråk nêne blomstâl vnder hjara fyt.

Weldige Lyda. Hård was hjra steme ånd krêt hju ut grimme sâ run ek flux wêi.[14]

Wonderfvlle Lyda. Fon êwa nilde hju navt nêta: hjra dêda wrdon thrvch hjra tochta stjvrat. Vmbe tha têdra to helpâne, dâde hju tha stôra ånd hwersa hju-t dên hêde grâjde hju by-t lik.

Arme Lyda. Hju wårth gris fon-t vnwisse bihjelda ånd vpp-it ende sturf hja fon hirtsêr vmbe tha bårn-ra kwâd.

Vnwisa bårn. Hja tichtegadon ekkorum, fen måm-ra dâd, hja gråjadon lik wolva, fjvchtadon alsa ånd dahwile hja that dêdon êton tha fügelon thåt lik. Hwâ mêi sin târa hwither to haldane.

Finda. Was gêl ånd hjr hêr sâ tha mâna êner hors: êne thrê ne kv hja navt ni bûgja; men hwêr Lyda annen lavwa macht to dêjande, thêr dâde hja wel tjån.

Vrlêdalike Finda. Svet was hjra stemme ånd nannen fügel kvn sjonga lik hju. Hjra êgon lokton ånd lordon, men thêrer ansach wårth slâf.

Vnrêdalika Finda. Hju skrêf thûsande êwa, tha hju ne folgde nên er fon vp. Hja vrfyade tha goda vmbe hjara frymod, thâ an slikmåmkes jêf hju hjr selva hast wêi.

That was hir vnluk. Hjra hâved was to fvl: tha hjr hirte to ydel; hju ne minde nimmån sa hja selva ånd hju wilde thåt ek hja lyaf håwe skolde.

Falske Finda. Hüning swet wêron hjra wirda, thâ hok tham hja trjvwade wêre vnluk nêi by.

Selvsjochta Finda. Ovir ella wilde hju welda, ånd hjra svnum wêron lik hju; fon hjara susterum lêton hja ra thjanja ånd ekkorum slogon hja vmb-et mâsterskip dâd.

Dubbelhirta Finda. Vmbe skotse wirda wårth hju yre, ånd tha årgste dêda ne rorde hja navt. Sach hju en nyndask en spinne vrslynna, thån wårth hju omm-et hirte sa ys; men sach hju hjra bårn en fryas vrmorde sâ swol hjra bosm fon nocht.[16]

Vnluke Finda. Hju sturf anda blomtid fon hjra lêva, ånd-t is jeta tjvester ho hju fallen sy.

Skinhêliga bårn. Vnder kestlike stêna lêidon hja hjra lik dêl, mit kwabbjana skriftum smukton hja tham vppa, togrâjande vmbe hêrath to wårthande men an stilnise ne wênadon hja nênen ênge târ.

Vrijfalik folk. Thi tex thêr Finda nêi lêt was in golden blêdar wryt: thach tha besta hwêr-far i mâkad was, wêr i nåmmer to not. Tha goda êwa wrdon utfâgad ånd selfv sjocht wryte thêr kwâda far in.

O Finda. Tha wårth jrtha fvl blod, ånd tha hâveda thêr månneska måjadon thin bårn lik gårs hålma of. Ja Finda thåt send tha früchda thinera ydlenise. Sjan dål fon thinre wâkstår ånd wên.

Frya. Was wit lik snêi bij-t môrnerâd ånd thåt blâw hjrar ôgnum wn-et jeta thêre rêinbôge of.

Skêne Frya. Lik strêlon thêre middêi svnne blikadon hjra hêron, thêr sa fin wêron as rach.

Abela Frya. Vntlvkton hjra wêra, thån swêgon tha fügelon ånd ne rordon tha blêdar navt mar.

Weldige Frya. Thrvch thêne kråft hjrar blikkar strêk thene lâwa to fara hjara fyt dål ånd held thene addur sin gif tobåk.

Rêne Frya. Hjra yta was hüning ånd hjra drank was dâwa, gâdvrad anda bôsma thêra blommur.

Lichte Frya. Thåt forma hwat hju hjra bårn lêrde was selv-twang, thåt ôthera was lyafte to düged, ånd thâ hja jêroch wrdon, thâ lêrde hju hjam thju wêrtha fon tha frijdom kånna: hwand sêide hju svnder frijdom send alle ôthera dügedon allêna god vmbe jo to slâvona to mâkjande, jvwe ofkvmste to êvge skantha.

Milde Frya. Nåmmer lyt hju mêtal ut jrtha dålva vmb åjnbât, men sâhwersa hja-t dêde wêr-et to jahwelikis not.[18]

Lukigoste Frya. Alsa tha ståra om jrtha omswyrmia swirmadon hjara bårn om hja.

Wise Frya. Thâ hju hjra bårn vpbrocht hêde alto thêre sjugonde kny, thâ hrop hju-ra alle a Flylând to såmne. Thêr jêf se hjam hjra tex, ånd sêide, lêt tham jvwe wêiwisar wêsa, thâ ne skil thåt jo nâ navt kwalik ni gâ.

Utforkêrena Frya. Thâ hju-t sêid hêde, bêvade jrtha lîk Wr.aldas sê, Flylândis bodem svnk an grâda vnder hjara fyt dål. Thju loft wârt swart ånd nylof8 fon târa to stirtane ånd thâ hja nêi moder omsâgon, was hju al lang vppira wâkstår. Thâ to tha lesta språk tongar ut-a wolka ånd blixen schrêf an thåt loftrvm, wâk.

Farsjanda Frya. Thåt lând fon hwêr hju was vpfaren was nw en strâm ånd buta hira tex was thêr in ella bidvlwen hwat fon hjra hôndum kêmen was.

Hêriga bårn. Thâ hja to-ra selva wêron, thâ mâkadon hja thit hâge therp, bvwadon thâs burch thêrvppa, anda wågrum thessa wryton hja thene tex, ånd vmbe that allera mannalik hja skolde müga finda, håvath hja thåt lând rondomme Texlând hêten. Thêrvmbe skil-åt bilywa al wenne jrtha jrtha sy.

1Magy, King of the Magyars or Finns.

2Nêsa, contraction for ne wêsa, nilde for ne wilde, nête for ne wête.

3Oni, in Old Dutch, is one; in German, ohne.

4Mong, among, or emong, is, in Dutch, onder; in English, among.

5Falikant, or fâ likande, is very improbable or unlikely.

6Wr-alda, always written as a compound word, meaning the Old Ancient, or the Oldest Being.

7Od, the root of the Latin odi, I hate.

8Nylof; the colour of new foliage, bright green.

[Contents]

Tex Fryas.

Held bêid tha Frya, to tha lesta skilun hja my hwiter sja. Thach thêra allêna mêi ik as fry kånna thêr nên slâf is fon ên ôther ni fon sine tochta. Hyr is min rêd.

Sâhwersa thju nêd årg sy ånd gode rêd ånd gode dêd nawet mâr ne formüge, hrop thån thi gâst Wr.aldas an, men j ne mot-im navt anhropa bifâra alle thinga prvvath send. Tha ik segs to jo mith rêdene ånd tid skil-et wâra, tha modelâsa skilun åmmar swika vnder hjar åjn lêd.[20]

2. Wr.aldas gâst mêi mån allêna knibuwgjande thânk to wya, jâ thrju wâra far hwat jv fon him noten håve, far hwat jv nith, ånd fara hâpe thêr hy jo lêt an ånga tida.

3. J håwed sjan ho ring ik helpe lênde, dva al ên mith jo nêston, men ne tof navt til mån jo bêden heth, tha lydande skolde jo floka, min fâmna skoldon jvwa nâma utfaga ut-åt bok ånd ik skolde jo lik vnbikånnade ofwisa mota.

4. Nim nåmmar knibuwgjande tânk fon jv nêston an, thjus âgath Wr.aldas gâst. Nid skolde j bikrjupa, wisdom solde j bilâka ånd min fâmna skoldon jo bityga fon fâderrâv.

5. Fjuwer thinga send to jvwe not jêven, mith nâma, loft, wêter, lând ånd fjur. Men Wr.alda wil thêr allêna bisittar of wêsa. Thêrvmbe rêd ik jo, j skilun jo rjuchtfêrdiga manna kyasa, tham thju arbêd ånd tha früchda nêi rjuchta dêla, sâ that nåmman fry fon wârka ni fon wêra sy.

6. Sâhwersa thêr åmman among jo fvnden wårth, thêr sin åjn frydom vrsellath, tham-n is navt fon jvw folk: hi is en horning mith basterd blod. Ik rêde jo that j him ånd sin måm to thåt lând utdriva, sêgs that to jvwa bårn, thes mornes, thes middêis ånd thes êwendes, til thju hja thêrof drâme thes nachtis.

7. Allera månnalik thêr en ôther fon sine frydom birâwath, al wêre thêne ôre him skeldech, mot ik anda bårntâm êner slâfinne fâra lêta. Thach ik rêde jo vmbe sin lik ånd that sinera måm vpp êne kåle stêd to vrbarnande, åfternêi hjara aske fiftich fyt anda grvnd to dålvane, til hju thêr nênen gårshålm vp waxa ni mêi, hwand aldulkera gårs skolde jvw diaroste kvik dêja.

8. Ne grip nâ thåt folk fon Lyda ner fon Finda an. Wr.alda skolde helpa hjam, sa that-åt weld that fon jo utgong vppa jvwa åjne hâveda skolde witherkvma.[22]

9. Sâhwersa thåt machte bêra that hja fon juwe rêd jefta awet owers wilde, alsa aghat j to helpane hjam. Men kvmath hja to râwande; fal than vppa tham nither lik blixenande fjvr.

10. Sâhwersa annen fon hjam êner jvwer toghaterum to wif gêrth ånd hju that wil, thån skolun j hja hjra dvmhêd bitjvtha; thach wil hju toch hjra frêjar folgja, that hja than mith frêtho gâ.

11. Willath jvw svna fon hjara toghaterum, sâ mot j alsa dva as mith jvwa toghaterum. Thach hor tha êna nor tha ôthera mêi witherkvma; hwand hja skoldvn uthêmeda sêda ånd plêga mith fara; ånd drêi thessa by jo heldgad wrde, mêi ik navt longer ovir jo wâka.

12. Vppa minre fâm Fåsta håv ik min hâp fåstegth, thêrvmbe most j hja to êremoder nêma, Folgath j min rêd, thån skil hju nêmels min fâm bilywa ånd alla frâna fâmna thêr hja folgja; thån skil thju foddik nåmer utgâ thêr ik far jo vpstoken håv. Thåt ljucht thêra skil thån êvg jvwe bryn vpklarja, ånd j skilun thån êvin fry bilyva fon vnfrya weld as jvwa swite rinstrâma fon thåt salte wêter thêr åndelâse sê.

[Contents]

Thet het Fasta sêid.

Alle setma thêr en êw, thåt is hvndred jêr, omhlâpa müge mith tha krodar ånd sin jol, thêra mügon vppa rêd thêre moder, ånd by mêna willa vppa wêgar thêra burgum writ hwertha; send hja uppa wêgar writ, thân send hja êwa, ånd thåt is vsa plicht vmbe altham an êra to haldande. Kvmth nêd ånd tvang vs setma to jêvane, stridande wither vsa êwa ånd plêgum, sâ mot månneska dva alsa hja askja; thach send hja wêken, thån mot mån åmmer to thåt alda witherkêra. Thåt is Fryas willa, ånd thåt mot wêsa tham fon al hjra bårn.[24]

[Contents]

Fasta sêide.

Alle thinga, thêr mån anfangja wil, hoka thåt-åt môga wêsa, vppa tha dêi, thêr wy Frya heldgad håwa, tham skilun êvg falykant utkvma: nêidam tid nw biwysd heth thåt hju riucht hêde, sâ is thåt en êwa wrdon, thåt mån svnder nêd ånd tvang a Frya hjra dêi nawet owers ni dva ne mêi, tha blyda fêrsta fyrja.

[Contents]

That send tha êwa thêr to thêra burgum hêra.

1. Sâhwersa thêr årne êne burch bvwet is, sâ mot thju foddik thêra an tha forma foddik et Texlând vpstêken wrda. Thach thåt ne mêi nåmmer owers as troch tha moder skên.

2. Ek moder skil hjra åjn fâmna kjasa; alsa thêra thêr vppa thêra ôthera burgum as moder send.

3. Thju moder to Texlând mêi hjra folgster kjasa, thach sâhwersa hju falth êr hju-t dên heth, sa mot thas kêren hwertha vppa êna mêna acht, by rêdum fon alle stata et sêmne.

4. Thju moder to Texlând mêi ên ånd tvintich fâmna ånd sjvgun spille mangêrta håva, til thju thêr åmmer sjvgun by thêre foddik muge wâkja dêilikes ånd thes nachtes. By tha fâmna thêr vppa ora burgum as moder thjanja alsa fêlo.

5. Sâhwersa en fâm annen gâda wil, sa mot hju-t thêre moder melda, ånd bistonda to tha månniska kêra, êr hju mith hjra tochtige âdama thåt ljucht bivvlath.

6. Thju moder ånd alrek burchfâm skil mån tofogjande ên ånd tvintich burchhêran, sjvgun alda wisa, sjvgun alda kåmpar, ånd sjvgun alda sêkåmper.[26]

7. Ther fon skilun alle jêron to honk kêra thrim fon elik sjvgun, thach hja ne mügon navt vpfolgath ne wertha thrvch hjara sibtal nêjar sa tha fjarda kny.

8. Aider mêi thrê hvndred jonga burchwêrar håva.

9. Far thissa thjanesta skilun hja lêra Fryas tex ånd tha êwa, fon tha wisa mannon thêne wisdom, fon tha alda hêrmannon thene kunst fon tha orloch ånd fond tha sêkeningar thene kunsta thêr bi thåt butafâra nêthlik send.

10. Fon thissa wêrar skilun jêrlikes hvndred to bek kêra. Thach send thêr svme vrlåmth wrden, sa mügon hja vpper burch bilywa hjara êlle lêva long.

11. By thåt kjasa fon tha wêrar ne mêi nimmen fon thêra burch nên stem navt ne håva, ni tha grêvetmanna jefta ôthera hâveda, mån thåt blåta folk allêna.

12. Thju moder et Texlând skil mån jêva thrja sjvgun flinka bodon mith thrja twilif rappa horsa. Vppa ora burgum ek burchfâm thrê bodon mith sjvgun horsa.

13. Ak skil åjder burchfâm håva fiftich bvwara thrvch thåt folk akêren. Men thêrto mêi mån allêna jêva sokka, thêr navt abel ånd stora for wêra ner to butafârar send.

14. Ajder burch mot hiri selva bidruppa ånd genêra fon hjra åjn ronddêl ånd fon thåt dêl that hju fon thåt mårkjeld bürth.

15. Is thêr åmman kêren vmbe vppa burgum to thjanjande ånd nil-er navt, thån ne mêi-er na nên burchhêr wertha, ånd dus nên stem navt ni håva, is er al burchhêr sa skil hi thju êr vrljasa.

16. Sâhwersa åmman rêd gêrt fon thêre moder, tha fon êne burchfâm, sa mot hi him selva melde by tha skrivwer. Thesse brångth-im by tha burchmâster.

Forth mot-i nêi tha lêtsa, thåt is thêne hêlener. Thêr mot sja jef er âk bisêken is fon kvada tochtum. Is-er god sêid, [28]tha vndvath hi him selva fon sinum wêpna, ånd sjvgun wêrar brångath him by thêre moder.

17. Is thju sêk vr êne stâte sa ne mügon thêr navt miner thån thrê bodon kvma: is-t vr-t êlla Fryaslând, thån moton thêr jeta sjvgun tjuga bywêsa. Thêrumbe thåt er nên kva formvda navt risa ne mêi nor skalkhêd dên ne wrde.

18. By alle sêkum mot tha moder walda ånd njvda thåt hjra bårn, thåt is Fryas folk, sâ mêt-rik bilywa as thåt wêsa mêi. Thåt is thi grâtesta hjrar plichta, ånd vs alra vmb-er thêr an to hêlpande.

19. Håt mån hja by êne rjuchtlika sêke anhropen vmb-er utsprêk twisk annen grêvetman ånd tha mênte, ånd findath hju thju sêke tvivelik, sâ mot hju to bâte fon thêr mênte sprêka til thju thêr frêtho kvma, ånd thrvchtham thåt bêtre sy that ên man vnrjucht dên wrde thån fêlo.

20. Kvmth hwa vmb rêd ånd wêt thju moder rêd, sa âch hju tham bystonda to jêvane, wêt hju bystonda nên rêd, sâ mêi hju wachtja lêta sjvgun dêgum. Wêt hju thån nach nên rêd, sa mügon hja hinne brûda, ånd hja mügon hjra selva navt biklagja, til thju nên rêd bêtre is thån kva rêd.

21. Heth en moder årge rêd jêven ut kvada willa, sâ mot mân hja dêja jefta ut of lândum dryva stoknaken ånd blât.

22. Send hjra burchhêra mêdeplichtich, thån dvath mån alsa mith tham.

23. Is hjra skild tvivelik jefta blât formoda, sâ mot mån thêr-vr thingja ånd sprêka, is-t nêdich, ên ånd twintich wyka long. Stemth tha halfdêl skildich, sâ halde mån hja vr vnskildich, twêde sâ wacht mån jeta en fvl jêr. Stemth mån thån alsa, sâ mêi mån hja skildich halda, tha navt ni dêja.[30]

24. Sâhwersa svme among thåt thrimna send tham hja alsa sêr vnskildich mêne that hja hja folgja wille, sâ mügon hja thåt dva mith al hjara driwande ånd tilbara hâva ånd nåmman acht hjam thêr ovir min to achtiane, til thju thåt mâra dêl alsa blyd kån dwâla sa thåt minra del.

[Contents]

Mêna êwa.

1. Alle frya bårn send a êlike wysa bårn. Thêrvmbe moton hja âk êlika rjuchte håva, alsa blyd vpp-åt lând as vpp-åth ê, thåt is wêter ånd vp ella thåt Wr.alda jefth.

2. Allera mannalik mêi-t wif sinra kêsa frêja ånd ek toghater mêi efter hjra helddrvnk bjada thêr hju minth.

3. Heth hwa en wif nimth, sâ jêft mån hjam hus ånd wårv. N-is thêr nên, sa mot-åt bvwat wrde.

4. Is-er nêi en ôther thorp gongon vmb en wif ånd wil hi thêr bilywa, sâ mot mån him thêr en hus en wårf jêwa bijonka thåt not fon tha hêmrik.

5. Allera mannalik mot mån en åfterdêl as wårf by sina hus jêva. Tha nimman ne mêi en fardêl by sin hus nåva, fül min en ronddêl. Allêna ief hwa en dâd dên heth to mêna nitha, sâ mêi him thåt jêven wrde. Ak mêi sin jongste svn that erva. After tham mot thåt thorp that wither nima.

6. Ek thorp skil en hêmrik håva nêi sina bihof ånd thêne grêva skil njvda that alra ek sin dêl bidongth ånd god hald, til thju tha åfter kvmmande nên skåde navt ne lyda ne muge.

7. Ek thorp mêi en mårk hava to kâp ånd to vrkâp iefta to wandelja. Alle-t ôra lând skil bvw ånd wald bilyva. Thâ tha bâma thêra ne mêi nimman navt fålla, buta mêna rêda ånd buta wêta thes waldgrêva, hwand tha walda send to mêna nitha. Thêrvmbe ne mêi nimman thêr måster of sa.[32]

8. As mårkjeld ne mêi thåt thorp navt mâr ni nimma sa tha tillifte dêl fon tha skat, hor fon tha inhêmar ner fon tha fêrhêmande. Ak ne mêi tha mårk skat navt êr vrsellath1 ne wertha as thåt ôra god.

9. Alle-t mårkjeld mot jêrlikes dêlath wrde, thrja dêgan far thêre joldêi, an hvndred dêlun to dêlande.

10. Thi grêvetman mit sinum grêvum skil thêr of büra twintich dêla; thêne mårk rjuchter tian dêla, ånd sinum helpar, fif dêla; thju folkesmoder ên dêl; thju gâ moder fjvwer dêla; thåt thorp tian dêla; tha årma, thåt is thêra tham navt wårka ni kunna ni müge, fiftich dêla.

11. Thêra, tham to mårka kvma, ne mügon navt ni wokeria, kvmath thêr svm, sa is-t thêra famna plicht hjam kånbêr to makjana in-vr thåt êlle lând, til thju hja nimmerthe kêren navt wrde to eng ampt, hwand soka håvath en gyra-lik hirte, vmbe skåt to garja skolde hja ella vrrêda, thåt folk, thjv moder, hjara sibben ånd tho tha lesta hjara selva.

12. Is thêr åmman alsa årg that-er sjvcht-siak fja jeftha vrdêren wêr vrsellath vr hêl god, sa mot thene mårk-rjuchtar him wêra ånd tha famna him noma invr-et êlle lând.

In êra tyda hêmadon Findas folk mêst algadur invr hjara moders bårta-lând, mit nôma ald-lând that nw vnder-ne sê lêith; hja wêron thus fêr-of, thêrvmbe nêdon wi âk nên orloch, tha hja vrdrêven send ånd hêinda kêmon to râwane, thâ kêm-er fon selva lândwêr hêrmanna kêninggar ånd orloch, vr altham kêmon setma ånd uta setma kêmon êwa.

1The market dues were paid in kind.

[Contents]

Hyr folgath tha êwa thêr thêrut tavlikt send.

1. Ek Fryas mot-a lêtha jeftha fyanda wêra mith aldulkera wåpne as-er forsinna, bikvma ånd hândtêra mêi.[34]

2. Is en boi twilif jer, sa mot-i tha sjvgunde dêi miste fon sin lêr-tid vmbe rêd to werthande mith-a wåpne.

3. Is hi bikvmen, sa jêve mån him wåpne ånd hi warth to wêrar slâgen.

4. Is hi thrê jêr wêrar, sâ wårth-i burch-hêr ånd mêi hi hêlpa sin hâwed-manna to kjasane.

5. Is hwa sjvgun jêr kjasar, sâ mêi hi hêlpa en hêrman jeftha kêning to kjasane, thêr to âk kêren wrde.

6. Alle jêr mot-er ovir kêren wertha.

7. Buta tha kêning mügon alle ambtmanna wither kêren wertha, tham rjucht dva ånd nêi fryas rêd.

8. Annen kêning ne mêi navt ni lônger as thrê jêr kêning bilywa, til thju hi navt biklywa ne mêi.

9. Heth-i sjvgun jêr rest, sâ mêi hi wither kêren wertha.

10. Is thi kêning thruch thene fyand fallen, sâ mügon sina sibba âk nêi thêre êre thinga.

11. Is-er vppa sin tid ofgvngen jeftha binna sin tid sturven, sâ ne mêi nên sibba him vpfolgja, thêr-im nêiar sy sa tha fjarde kny.

12. Thêra tham strida mitha wåpne an hjara handa ne kunnath navt forsinna ånd wis bilywa, thêrvmbe ne focht-eth nêne kêning wåpne to hantêra an tha strid. Sin wisdom mot sin wåpen wêsa ånd thju ljafte siura kåmpona mot sin skyld wêsa.

[Contents]

Hyr send tha rjuchta thêre moder and thêra kêninggar.

1. Sahwersa orloch kumth, send tha moder hira bodon nêi tha kêning, thi kêning send bodon nêi tha grêvetmanna vmbe lând-wêr.

2. Tha grêvetmanna hropath alle burch-hêra et sêmne ånd birêdath ho fêlo manna hja skilun stjura.[36]

3. Alle bisluta thêra moton ring nêi thêre moder senden wertha mith bodon ånd tjugum.

4. Thju moder lêth alle bisluta gaderja ånd jêfth et guldnetal, thåt is thåt middeltal fon alle bisluta etsêmne, thêrmitha mot mån far thåt forma frêto ha ånd thene kening alsa.

5. Is thju wêra a kåmp, thån hoft thi kêning allêna mith sinum havedmanna to rêda, thach thêr moton åmmerthe thrê burch-hêra fon thêre moder fôrana sitta svnder stem. Thissa burch-hêra moton dêjalikis bodon nêi thêre moder senda, til thju hju wêta müge jef thêr awet dên wârth, stridande with-a êwa jeftha with Fryas rêdjevinga.

6. Wil thi kêning dva ånd sina rêda navt, sâ mêi hi thåt navt vnderstonda.

7. Kvmth-ene fyand vnwarlinga, thån mot mån dva sa thene kêning bith.

8. Nis thene kêning navt vppet pat, sâ mot mån sin folgar hêrich wêsa of tham-is folgar alont tha lesta.

9. Nis thêr nên havedman, sâ kjase mån hwa.

10. Nis thêr nên tid, sâ wårpa hi him to havedman thêrim weldich fêleth.

11. Heth thene kêning en frêsalik folk ofslagen, sâ mügon sina after kvmande sin nâma åfter hjara åjne fora; wil thene kêning, sâ mêi-er vppen vnbibvwade stêd en plåk utkjasa to hus ånd erv. Thåt erv mêi en rond-dêl wêsa sa grât thåt hi fon alle sidum sjvgun hvndred trêdun ut of sine hus mêi hlapa, êr hi an sina rêna kvmth.

12. Sin jongste svn mêi thåt god erva, åfte tham thamis jongste, thån skil mån that wither nimma.

[Contents]

Hyr send tha rjuchta aller Fryas vmbe sêkur to wêsande.

1. Sahwersa thêr êwa vrwrocht wrde jefta nêja setma tavlikt, [38]alsa mot-et to mêna nitha skên, men nåmmer to bâta fon enkeldera månniska, her fon enkeldera slachta, ner fon enkeldera stâta, nach fon awet that enkel sy.

2. Sahwersa orloch kvmt ånd thêr wrde husa homljat jeftha skêpa, hok that et sy, sy-et thrvch thene fyand, tha by mêna rêdum, sâ ach tha mêna mênta, thåt is al-et folk to sêmne that wither to hêlene; thêr vmbe that nåmman tha mêna sêka skil helpa vrljasa vmbe sin åjn god to bihaldane.

3. Is orloch vrthêjan, ånd send thêr svm, alsa vrdêren that hja navt longer wårka ne mügon, sâ mot tha mêna mênte hjam vnderhalda, by tha fêrstum achon hja forana to sittana, til thju tha jüged skil êra hjam.

4. Send thêr wêdvon ånd wêson kêmon, sâ mot mån hja âk vnderhalda ånd tha svna mügon thi nâma hjarar tâta vpp-ira skildum writa hjara slachtha to êrane.

5. Send thêr svm thrvch thene fyand fat ånd kvmath hja to båk, sâ mot mån hjam fêr fon thåt kåmp of fora, hwand hja machton fry lêten wêsa by arge loftum ånd than ne mügon hja hjara lofta navt ni halda ånd toch êrlik bilywa.

6. Jef wi selwa fyanda fâta, sâ brånge mon tham djap anda landa wêi, mån lêrth hja vsa frya sêde.

7. Lêt mån hja åfternêi hlâpa, sâ lêt mån thåt mith welhêd thrvch tha fâmna dva, til thju wi âtha ånd frjunda winna fori lêtha ånd fyandun.

[Contents]

Ut Minnos skriftun.

Sahwersa thêr ênman is thêrmêta årg that hi vsa swetsar birawath, morth-dedun dvat, husa barnth, mangêrtha skånth, hok thåt-et sy, thåt årg sy, ånd vsa swetnata willon thåt wroken håva, sâ is thåt rjucht thåt mån thene dêder fâtath ånd an hjara åjn-warda [40]dêjath, til thju thêr vr nên orloch ne kvme, wêrthrvch tha vnskêldiga skolde bota fori tha skêldiga. Willath hja him sin lif bihalda lêta ând thju wrêka ofkâpja lêta, sâ mêi mån thåt dâja. Thach is then bona en kêning, grêvetman, grêva hwa thåt-et sy, tham ovira sêda mot wâka, sâ moton wi thåt kwad bêterja men ta bona mot sin straf hâ.

Forth hi en êrenâma vppa sine skeld fon sina êthelun, sâ ne mügon sina sibba thi nâma navt lônger ne fora. Thêrvmbe thåt hi êne sibba svrg skil håva ovira sêda thêra ôthera.

[Contents]

Êwa fara stjurar1. Stjurar is thi èrenoma thêra butafarar.

Alle fryas svna håva lika rjuchta, thêrvmb mügon âlle flinka knâpa hjara self as butafârar melda by tha ôldermôn ånd thisse ne mêi him nit ofwisa, wara thåt er nên sted is.

2. Tha stjurar mügon hjara åjn måstrun noma.

3. Tha kâpljvd moton kêren ånd binomath wertha thrvch tha mênte thêr-et god hêreth ånd tha stjurar ne mügon thêr by nên stem håva.

4. Jef mån vppe rêis bifinth thåt thene kêning årg jefta vnbikvmmen is, sâ mügon hja en ôra nimma; kvmon hja to båk, sâ mêi thene kêning him self biklagja by tha ôldermôn.

5. Kvmth thêr flâte to honk ånd sin thêr bâta, sâ moton tha stjurar thêr of en thrimene håva, althus to dêlande, thi witkêning twilf môn-is dêla, thi skolt by nacht sjugun dêla, tha bôtmônna ek twa dêla, thi skiprun ek thrê dêla, that ôra skip-is folk ek ên dêl. Tha jongste prentar ek en thrimnath, tha midlosta ek en half-dêl ånd tha ôldesta ek en twêdnath.

6. Sin thêr svme vrlameth, sâ mot-a mêna mênte njvda far hjara lif, âk moton hja fôrana sitta by tha mêna fêrsta, by huslika fêrsta, jâ by alle fêrsta.[42]

7. Sin thêr vppa tocht vmkume, sâ moton hjara nêstun hjara dêl erva.

8. Sin thêr wêdven ånd wêson fon kvmen, sâ mot thju mênte hja vnderhalda; sin hja an ênre kase felth, sa mügon tha svna thi nôma hjarar tâta vppira skeldun fora.

9. Sin thêr prentara2 forfaren, sa moton sina erva en êl mannis dêl håva.

10. Was hi forsêith, sâ mêi sin brud sjugun mannis dêlun aska vmbe hira fryadulf en stên to to wjande, mar thån mot hja for tha êre wêdve bilyva lêva lông.

11. Sahwersa en mênte en flåte to rêth, moton tha rêdar njvda fâra beste liftochtun ånd fâr wif ånd bårn.

12. Jef en stjurar of ånd årm is, ånd hi heth hus nach erv, sâ mot im that jon wertha. Nil hy nên hus nach erv, sa mügon sin friundun hem tus nêma ånd thju mênte mot et bêtera nêi sina ståt, wara thåt sin friunda thene bâta wêigerja

1Stjurar, from this is derived the word Sturii in Pliny.

2Prentar, still used in Texel to designate a pilot’s apprentice.

[Contents]

Netlika sêka ut-a nêilêtne skriftum Minnos.

Minno1 was en alde sêkêning, sjaner ånd wisgyrich. An tha Krêtar heth-i êwa jêven. Hi is bårn an tha Lindawrda, ånd nêi al sin witherfâra heth hi thåt luk noten umbe to Lindahêm to sterva.

Sahwersa vsa swethnata en dêl lând håve jeftha wêtir, that vs god tolikt, sa focht-et vs vmbe that a kâp to frêja, nillath hja thåt navt ne dva, than mot mån hja that bihalda lêta. That is nêi Frya-his tex ånd-et skolde vnrjucht wêsa to vnthandana that.

Sahwersa thêr swethnata et sêmna kyva ånd sana vr enga sêka, tha vr lând, ånd hja vs frêja en ordêl to sprêka, sa ach man thåt rêder åfterwêja [44]to lêtane, tach sa man thêr navt buta ne kan, sa mot man thåt êrlik ånd rjuchtfêrdich dva.

Kvmth thêr hwa ånd sêith, ik håv orloch, nw most-v mi helpa; jeftha en ôra kvmth ånd sêith, min svn is vnjêrich ånd vnbikvmmen, ånd ik bin ald, nw wild-ik thi to wâranstew ovir hini ånd ovir min lând stålla, til hi jêrich sy, sa ach man that wêigarja, til thju wi nawt an twist ne kvme ne müge vr sêka stridande with vsa frya sêdum.

Sahwersa thêr kvmth en vrlandisk kapman vppa tolêtmårk et Wyringga tha to Almanland ånd hi bidroght, sa warth-er bistonda mårk-bêten ånd kanbêr mâkad trvch tha fâmna invr et êle land. Kvmth-er thån to båk, sa ne skil nimman kâpja fon him, hy mêi hinne brûda sa-r kvmen is. Thus, sahwersa-r kâpljud kêren wrde vmbe wr-a merka to gâ, jeftha mith-e flât to fârane, sa ach man allêna aldulkera to kjasane tham mån tyge by tyge kånth ånd an en goda hrop stâne by tha fâmna. Bêrth-et navt to min that-er en årg man mông sy, tham tha ljud bitrogha wil, sa agon tha ora thåt to wêrane. Het-i-t-al dên sa mot mån thåt bêterja, ånd thene misdêdar ut of lândum banna, til thju vsa nâma vral mith êrane skil wertha binomath.

Men jef wir vs vppen vrlandiska mårkt finda, sy-et hêinde jeftha fêr, ånd bêrth-et thåt-et folk vs lêt dvath jeftha bistêlleth, sâ agon wy mith haste hêi to to slâna, hwand afskên wy êlla agon to dvande vmbe frêtho willa, vsa halfbrothar ne mügon vs nimmer minachtja nach wâna that wi ange send.

In min jüged håv ik wel ênis mort overa bånda thêra êwa, åfter håv ik Frya often tanked vr hjra tex, ånd vsa êthla vr tha êwa thêr thêrnêi tavlikt send.

Wr.alda jeftha Alfoder heth mi fêlo jêren jêven, invr fêlo landa ånd sêa håv ik omme fâren ånd nêi al hwa ik sjan hå, bin ik vrtjûgad that wi allêna [46]trvch Alfoder utforkêren send, êwa to håvande. Lydas folk ne mêi nên êwa to mâkjande ni to hâldande, hja send to dvm ånd wild thêrto. Fêlo slachta Findas send snôd enoch, men hja send gyrich, hâchfârande, falsk, vnkûs ånd mortsjochtich. Poga blêsath hjara selva vppa, ånd hja ne mügath nawet than krupa. Forska hropath wårk, wårk, ånd hja ne dvath nawet as hippa ånd kluchtmâkja. Tha roka hropath spâr, spâr, men hja stêlon ånd vrslynath al wat vnder hjara snavela kvmath. Lik al tham is thåt Findas folk, hja bogath immer ovir goda êwa; ek wil setma mâkja vmb-et kwâd to wêrane, men selva nil nimman theran bonden wêsa. Thêra hwam-his gâst that lestigoste sy ånd thêrtrvch sterik, tham-his hône krêjath kêning ånd tha ôra moton alwenna an sin weld vnderwurpen wêsa, til en ôther kvmth thêr-im fon-a sêtel drywet. Thåt word êwa is to frân vmbe an mêna sêka to nomande. Thervmbe heth mån vs êvin sega lêrth. Êwa thåt sêit setma thêr bi aller månniska êlik an hjara mod prenth send, til thju hja müge wêta hwat rjucht ånd vnrjucht sy ånd hwêrtrhvch hja weldich send vmbe hjara åjne dêda ånd tham fon ôrum to birjuchtande, thåt wil sedsa alsanâka hja god ånd navt misdêdich vpbrocht send. Ak is-er jet-en ôra sin an fåst. Êwa seit ak, êlik wêter-lik; rjucht ånd sljucht as wêter that thrvch nên stornewind jeftha awet owers vrstoren is. Warth wêter vrstoren, sa warth-et vnêwa, vnrjucht, men et nygt êvg vmbe wither êwa to werthande, that lêith an sin fonselvhêd, alsa tha nygung to rjucht ånd frydom in Fryas bern leith. Thessa nygung håvath wi trvch Wr.aldas gâst, vsa foders, thêr in Fryas bern bogth, thêrvm be skil hju vs âk êvg biklywa. Êwa is âk thet ôra sinnebyld fon Wr.aldas gâst, thêr êvg rjucht ånd vnforstoren bilywath, afskên-et an lichême årg to gêit. Êwa ånd vnforstoren send tha mårka thêra wisdom ånd rjuchtfêrdichhêd thêr fon [48]alla frêmo månniska socht ånd trvch alla rjuchtera bisêten wrden mot. Willath tha månniska thus setma ånd domar mâkja, thêr alan god bilywa ånd allerwêikes, sa moton hja êlik wêsa to fara alle månniska; nêi thisse êwa achath tha rjuchtera hjara ordêl ut to kêthande. Is thêr eng kwâd dên, hwêrvr nên êwa tavlikt send, sa mot mån êne mêna acht bilidsa; thêr ordêlth mån nêi tha sin thêr Wr.aldas gâst an vs kêth vmbe over ella rjuchtfêrdich to birjuchtande, althus to dvande ne skil vs ordêl nåmmer fâlikant ut ne kvma. Ne dvath mån nên rjucht men vnrjucht, alsa rist thêr twist ånd twispalt emong tha månniska ånd stâta, thêrut sprût inlandiska orloch, hwêrthrvch ella homljath ånd vrdåren wårth. Men, o dvmhêd. Dâhwila wi to dvande send ekkorum to skâdane, kvmth-et nidige folk Findas mith hjara falska presterum jvw hâva to râwande, jvwa toghatera to skåndane, jvwa sêda to vrdva ånd to tha lesta klåppath hja slâvona banda om jahwelikes frya hals.

1Minno, Minos (the Ancient).

[Contents]

Ut-a skrifta Minnos.

Tha Nyhellênia1 tham fon hira åjn nôme Min-erva hête, god sêten was ånd tha Krêkalander2 hja to met even hårde minade as vs åjn folk, thâ kêmon thêr svme forsta ånd prestera vppe-ra burch ånd frêjon Min-erva hwêr of hjra erva lêjon. Nyhellênia andere, mina erva drêg ik om in mina bosm, hwåt ik urven håv is ljafde vr wisdom, rjucht ånd frydom, håv ik tham vrlêren, alsa ben ik êlik an tha minniste jvvar slâvonena. Nw jêv ik rêd vm nawet, men than skold ik vrkâpja tham. Tha hêra gvngon wêi, ånd hripon al lakande, jvwer hêroga thjanra, wisa Hellênia. Thach thêrmitha miston hja hjara dol, hwand thåt folk thåt hja minnade ånd hja folgade, nam this nôme to-n êre nôme an. Tha hja sâgon thåt hjara skot mist hêde, [50]thâ gvngon hja hja bihlvda ånd sêidon that hju-t folk hexnad hêde, men vs folk ånd tha goda Krêkalandar wêrde aller wêikes that-et laster wêre. Enis kêmon hja ånd frêgon, as thv thån nên thjonster ne biste, hwat dêist thân mitha åjar tham thv altid bi thi heste. Min-erva andere, thisse åjar send that sinebyld fon Fryas rêdjêvinga, wêrin vsa tokvmste forholen hlêit ånd fon êl thåt månneskalik slachte; tid mot hja utbroda ånd wi moton wâka thåt-er nên lêth an ne kvmth. Tha prestera, god sêid; men hwêrto thjanath thene hund an thina fêra hand. Hellênia andere, heth thene hårder nên skêper vmbe sin kidde at sêmene to haldande? hwat thene hvnd is inna thjanest thes skêphårder, bin ik in Fryas tjanest, ik mot ovir Fryas kidde wâka. That likath vs god to, sêdon tha prestera; men seg vs, hwat is thju bitjvtenise fon thi nachtule, ther immer boppa thin hole sit, is that ljuchtskvwande djar altomet thet têken thinra klârsjanhêd. Nêan andere Hellênia, hi helpt my hügja that er en slach fon månniska ovir hirtha omme dwâlth, thêr evin lik hi in kårka ånd hola hêma; thêr an tjuster frota, tach navt as hi, vmb vs fon mûsa ånd ôra plåga to helpane, men renka to forsinna, tha ôra månniska hjara witskip to râwane, til thju hja tham to bêtre müge fâta vmber slavona fon to mâkjande ånd hjara blod ut to sûgane, even as vampyra dva. Enis kêmon hja mith en benda folk. Pest was over-et land kvmen, hja sêidon, wi alle send to dvande, tha Goda to offerja, til thju hja pest wêra müge. Nilst thv then navt ne helpa hjara grimskip to stilane, jeftha hethste pest selva ovir-et lând brocht mith thinra kunsta. Nêan sêide Min-erva, men ik ne kån nêne goda, thêr årg dvande send; thêrvmbe ne kan ik navt frêja jef hja beter wrda willa. Ik kån ên gode, thåt is Wr.aldas gâst; men thrvch tham er god is, dvath-er âk nen kwâd. Hwanath kvmth-et kwâd thån wêi, frêjath [52]tha prestera. Allet kwâd kvmth fon jow ånd fon thêre dvmhêd thêra månniska, tham hjara selva fon jow fensa lêta. Jef thin drochten thån sâ bjustre god is, wêrvmb wêrther-et kwâd thån navt, frêjath tha prestera. Hellenia andere, Frya het vs vppe wêi brocht ånd thene kroder thåt is tid, tham mot thåt ovrige dva. With alle rampum is rêd ånd help to findande, tha Wr.alda wil thåt wi hja selva soka skilon, til thju wi sterik skile wertha ånd wis. Nillath wi navt, thån lêt-er vsa trul ut trulla, til thju wi skilon erfâra, hwat nêi wisa dêdum ånd hwat nêi dvma dêdum folgath. Tha sêide-ne forst, ik skolde wâna, that wêre betre, that to wêrande. Hwel müglik, andere Hellênia, hwand than skolde tha månniska bilywa lik tåmade skêpa; thv ånd tha prestera skolde-r than hoda willa, men âk skêra ånd nêi thêre slacht benke fora. Tach alsa nil-t vs drochten navt, hi wil that wi ekkorum helpa, men hi wil âk thåt jahweder fry sy ånd wis wrde. Thåt is âk vsa wille, thêrvmbe kjasth vs folk sin forsta, grêva, rêdjêvar ånd alle bâsa ånd mâstera ut-a wisesta thêra goda månniska, til thju allemånnalik sin best skil dva vmbe wis ånd god to werthande. Althus to dvande skilun wi ênis wêta ånd anda folka lêra, that wis wêsa ånd wis dva allêna lêith to salichhêd. That likt en ordêl, sêidon tha prestera, men aste nv mênste, that pest thrvch vsa dvmhêd kvmth, skolde Nyhellênia thån wel sa god wêsa wille, vmbe vs ewat fon thåt nya ljucht to lênande, hwêr vppa hju sa stolte is. Jes sêide Hellênia; tha rokka ånd ôra füglon kvmath allêna falla vp vûl âs, men pest minth navt allêna vûl âs, men vûla sêd-plegum ånd fangnisa. Wilstv nv that pest fon-i wika ånd na wither ne kvma, thån mostv tha fangnisa wêi dva, ånd that i alla rên wrde fon binna ånd fon bûta. Wi willath bilâwa thåt thin rêd god sy, sêidon tha prestera, men seg vs, ho skilum wi thêr alla [54]månniska to krêja, thêr vnder vs weld send. Tha stand Hellênia vp fon hira sêtel ånd kêth: Tha muska folgath thene sêjar, tha folka hjara goda forsta, thêrvmbe ach-stv to bijinnande mith thin selva ålsa rên to mâkjande, that stv thinna blikka in ånd utward mêi rjuchta svnder skâmrâd to werthande to fara thin åjn mod. Men in stêde fon thåt folk rên to mâkjande heste vûla fêrsta utfonden, hwêr vppa thåt folk al sa nâka sûpth, that hja to lesta lik tha barga annath slip frota, vmbe that stv thin vûla lusta bota mêi. Thåt folk bigost to jolande ånd to spotande. Thêr thrvch ne thuradon hja nên strid wither an to spinnande. Nv skolde åjder wâna, thåt hja vral-et folk to hâpe hropen hêde vmbe vs algadur to-t land ut to driwande. Nêan an stêde fon hja to bihluda gvngon hja allerwêikes, âk to tha hêinde Krêkalana til tha Alpa ut to kêthane, thåt et thene allervrste drochten hâgth hêde sin wisa toghater Min-erva, to nômth Nyhellênia êmong tha månniska to sendane in overa sê mith-en ulk, vmbe tha manniska gode rêd to jêvane ånd that allermannalik, thêr hja hêra wilde, rik ånd lukich skolde wertha, ånd ênis bâs skolde wertha ovir alle kêningkrik irtha.s. Hira byldnese ståldon hja vppe hjara åltårum, jeftha hja vrsellade-t anda dvma månniska. Hja kêthon allerwêikes rêd-jêvinga, thêr hju nimmer jêven hêde, ånd tåladon wondera, thêr hju nå dên hêde. Thrvch lesta wiston hja-ra selva master to mâkjande fon vsa êwa ånd setma, ånd thrvch wankêthinga wiston hja alles to wisa ånd to vrbruda. Hja ståldon âk fâmma vnder hjara hode, tha skinber vndere hoda fon Fåsta3 vsa forma êre moder, vmbe over thåt frâna ljucht to wâkane. Men thåt ljucht hêde hja selva vpstoken, ånd in stêde fon tha fâmkes wis to mâkjande, ånd afternêi êmong thåt folk to senda, ta sjaka to lêvande ånd tha bårn to lêrande, mâkadon hja-ra dvm ånd dimme bi-t ljucht ånd ne machten hja nâ buta ne kvma. Ak wrdon [56]hja to rêdjêvstare brukath, tach thi rêd was by skin ut hjara mvlun; hwand hjara mvla wêron navt owers as tha hropar, hwêr trvch tha prestera hjara gêrta utkêthon.

Tha Nyhellênia fallen was, wilden wi en ore moder kjasa, svme wildon nêi Texlând vmbe thêr êne to frêjande, men tha prestera tham by hira åjn folk thåt rik wither in hêde, nildon that ni hengja ånd kêthon vs by-ra folk as vn-frâna ut.

1Nyhellenia or Nehalennia.

2Krekaland, the Krekenland means Magna Grecia as well as Greece.

3Fâsta is Vesta, or the Vestal Virgins.

[Contents]

III. Ut-a skrifta Minnos.

Tha-k althus wêi faren was mith mina ljvd fon Athenia, kêmon wi to tha lesta an en êland thrvch min ljvd Krêta hêten vm-a wilda krêta tham et folk anhyv by vsa kvmste. Tha as hja sagon thåt wi nên orloch an-t skêld foron, wrdon hja mak, alsa-k et lest far en bota mit yserark en havesmode ånd en stada land wandelde. Thach tha wi en stut sêten hêde ånd hja spêradon that wi nên slavona nêde, tha wêron hja vrstålath, men tha-k-ra nw talt hêde that wi êwa hêdon êlik to birjuchtande vr alla, tha wilde-t folk âk fon sokka hâ. Tach skêrs hêdon hja tham, jefta thåt êlle land kêm anda tys. Tha forsta ånd prestera kêmon bârja, that wi hjara tjvth over hêrich mâkad hêde ånd thåt folk kêm to vs vmbe hul ånd skul. Tach thâ tha forsta sagon thåt hja hjara rik vrljasa skolda, thâ jêvon hja thåt folk frydom ånd kêmon to my vmb-en êsega bok. Thach thåt folk was nên frydom wenth ånd tha hêra bilêvon welda nêi that ir god thochte. Thâ thi storn wr wêr, bigoston hja twispalt among vs to sêja. Hja sêidon to min folk that ik hjara help anhropen hêde vmbe standfåst kêning to werthande. Enis fand ik gif in min met, thâ as er ênis en skip [58]fon-t Fly by vs vrsêilde, ben ik thêrmith stolkens hinne brith.—Tach min witherfara to lêtande, sa wil-k mith thesa skêdnesa allêna sêga, that wi navt müge hêma mith et Findas folk fon wêr thåt et sy, hwand thåt hja fvl send mith falska renka, êwa to frêsane as hjara swête wina mith dêjande fenin.

Ende wra skrifta Minnos.

[Contents]

Hir vnder send thrê wêta, thêr after send thissa setma makad.

1. Allera mannalik wêt, thåt i sin bihof mot, men wårth åmmon sin bihof vnthalden, sa nêt nên man hwat er skil dva vmbe sin lif to bihaldande.

2. Alle elte minniska werthat drongen a bårn to têlande, wårth that wêrth, sa nêt nim man wath årges thêrof kvme mei.

3. Alrek wêt thåt-i fry ånd vnforlêth wil lêva, ånd that ôre that âk wille. Umbe sekur to wêsande send thesa setma ånd domar makad.

Thåt folk Findas heth âk setma ånd domar: men thissa ne send navt nêi tha rjucht, men allêna to bâta thêra prestera ånd forsta, thana send hjara stâta immerthe fvl twispalt ånd mord.

1. Sahwersa imman nâd heth ånd hi ne kan him selva navt ne helpe, sa moton tha fâmna thåt kvndich dva an tha grêva. Thêrfar thåt et en stolte Fryas navt ne focht thåt selva to dva.

2. Sa hwa årm wårth thrvch tham hi navt wårka nil, thêr mot to thåt lând ut drêven wertha, hwand tha låfa ånd loma send lestich ånd årg tånkande: thêrvmbe âch mån to wêrane tham.

3. Jahwêder jong kerdel âch en brud to sêka ånd is er fif ånd twintich sa âcht-er en wif to håva.[60]

4. Is hwa fif ånd twintich, ånd heth er nên êngâ, sa âch ek man him ut sin hus to wêrane. Ta knâpa âchon him te formyda. Nimth er thån nach nên êngâ, sâ mot mån hin dâd sêga, til thju hi ut of lande brude ånd hir nên årgenese nêva ne mêi.

5. Is hwa wrak, thån mot-er avbêr sêga, that nimman fon him to frêsane nach to duchtane heth. Sâ mêi er kvma hwêr er wil.

6. Plêcht er åfternêi hordom, sâ mêi-r fluchta, ne fluchter navt, sâ is er an tha wrêke thêr bitrogna vrlêten, ånd nimman ne mêi helpa him.

7. Sahwersa åmmon eng god heth, ånd en ôther likt that thermête that i him thêran vrfate, sa mot-i thåt thrja vrjelda. Stêlth-i jeta rêis, thån mot hi nêi tha tinlânum. Wil thene bistêlne him fry jêva, sâ mêi-r thåt dva. Tha bêrth et wither sa ne mêi nimman him frydom jêva.

[Contents]

Thissa domar send makad fara nydiga manniska.

1. Sa hwa in hâste mode tha ut nid an nen otheris lêja brekth, âgna ut stât, jeftha thoth, hok thåt et sy, sa mot thi lêtha bitallja hwat thene lêdar askth. Ne kan hi håt ni dva, sâ mot-er avbêr an im dên wertha, sa hi an thene ôre dêth. Nil hi thåt navt ut ne stonda, sa mot-i him to sina burch-fâm wenda, jef-i inna yser jeftha tin lâna mêi werka til sin skeld an sy, nêi thêr mêne dom.

2. Jef ther imman fvnden wårth alsa årg that-i en Fryas felth, hi mot et mit sina lif bitallja. Kan sina burch-fâm hin far altid nei tha tinlâna helpa êr er fat wrde, sy mêi thåt dva.

3. Sahwersa thi bona mêi biwisa mith vrkånda tju-gum [62]that et by vnluk skên is, sa skil hi fry wêsa, men bêrth et jetta rêis, sa mot i tach nêi tha tinlânum, til thju mân thêr thrvch formitha all vnerimde wrêka ånd fêitha.

[Contents]

This send domar fara horninga.

1. Hwa en ôtheris hvs ut nid thene râde hôn anstekt nis nên Fryas, hi is en horning mith basterde blod. Mêi mån hin bi thêr dêd bifâra, sa mot mån hin vppet fjvr werpa. Hy mêi flya sa-r kån tach nårne skil-i sêkur wêsa fara wrêkande hand.

2. Nên åfta Fryas skil ovira misslêga sinra nêste malja nach kalta. Is hwa misdêdoch far-im selva, tha navt frêselik far en ôra, sâ mêi hi him selva riuchta. Wårth-i alsa årg that er frêslik wårth, sa mot mån-t anda grêva bara; men is thêr hwa thêr en ôther åfterbåkis bitighat in stêde fon-t to dvande by tha grêva, tham is en horning. Vpper mårk mot-i anda pêle bvnden wrde, sa that et jong folk im anspêja mêi; åfter lâdath mån him overa mårka, men navt nêi tha tinlâna, thrvch that en êrerâwer âk is to frêsane.

3. Sahwersa thêr ênis imman wêre sa årg that i vs gvng vrrêde by tha fyand, pâda ånd to pâda wes, vmbe vsa flyburga to nâka, jeftha thes nachtis thêrin to glupa, tham wêre allêna wrocht ut Findas blod. Him skolde mån mota barna. Tha stjurar skoldon sin måm ånd al sina sibba nêi en fêr êland mota brånga ånd thêr sin ask forstuva, til thju-r hyr nên feninige krûdon fon waxa ne müge. Tha fâmna moton thån sin nâm utspêja in vr al vsa stâta, til thju nên bårn sin nâm ne krêje ånd tha alda him müge vrwerpa.[64]

Orloch was vrtigen, men nêd was kvmen an sin stêd. Nw wêron hyr thrê månniska thêr-ek en buda kêren stêlon fon asvndergane êjnhêra. Tha hja wrdon alle fat. Nw gong thene êrosta to ånd brocht thene thjaf by tha skelte. Tha fâmna thêr-vr kêthande sêidon allerwêis, that i dên hêde nêi rjucht. Thi ôra nom thene thjaf thåt kêren of ånd lêth im forth mith frêto. Tha fåmna sêidon, hi heth wel dên. Men thi thredde êjnhêr gvng nêi tha thjaf sin hus thâ. Asser nw sach ho nêd thêr sin sêtel vpstålth hêde, thâ gvng hi to båk ånd kêrde wither mith en wêin fol nêdthreftum, thêr hi nêd mith fon thêre hêrd of driwe. Fryas fâmna hêdon by him omme wârath ånd sin dêd an dat êvge bok skrêven, dahwile hja al sina lêka ut fâchth hêde. Thju êremoder was et sêid ånd hju lêt het kvndich dva thrvch thåt êle lând.

[Contents]

That hyr vnder stat is in ut tha wagar thêre Waraburgh writen.

(See plate I.)

Page 45 of the manuscript of the book of Adelas Followers.

Page 45 of the manuscript of the book of Adelas Followers.

Hwat hyr boppa ståt send thi têkna fon thåt jol. Thåt is thåt forma sinnebild Wr.aldas, âk fon t-anfang jeftha-t bijin, wêrut tid kêm, thåt is thene Kroder thêr êvg mith thåt jol mot ommehlâpa. Thana heth Frya thåt standskrift mâkad, thåt hja brukte to hira tex. Thâ Fåsta êremoder wêre, heth hju-r thåt run ieftha hlâpande skrift fon mâkad. Ther Witkêning thåt is Sêkêning, Godfrêiath thene alda heth thêr asvndergana telnomar fon mâkad fâr stand ånd rvnskrift bêde. T is thêrvmbe navt to drok that wi-r jêrliks ênis fêst vr fyrja. Wy mügon Wr.alda êvg thank to wya thåt hi sin gâst sa herde in vr vsa êthla heth fâra lêtn. Vnder hira tid heth Finda âk en skrift [66]utfvnden, men thåt wêre sa hâgfârende ånd fvl mith frisla ånd krolum, thåt tha afterkvmanda thêrof thju bitjudnese ring vrlêren hâve. Afternêi håvon hja vs skrift lêred binoma tha Finna, tha Thyrjar ånd tha Krekalander. Men hja niston navt god, thåt-et fon et jol mâkad was ånd that-et thêrumbe altid skrêven wrde moste mith son om. Thêrby wildon hja thåt hjara skrift vnlêsbêr skolde wêsa far ora folkum, hwand hja håvath altid hêmnesa. Thus to dvanda send hja herde fon-a wis râkath, thêrmêtha, that ta bårn tha skriftun hjarar aldrum amper lêsa en mûga; dahwile wy vsa alderaldesta skriftun êvin rêd lêsa mûga as thêra thêr jester skrêven send.

Hir is thåt stand skrift, thêrvnder thåt run skrift, forth tha tålnomar a byder wisa.

(See plate II.)

Overview of the old Frisian alphabet.

[Contents]

That stêt vp alle burgum eskrêven.

Êr thêre årge tid kêm was vs lånd thåt skênneste in wr.alda. Svnne rês hager ånd thêr was sjelden frost. Anda bâma ånd trêjon waxton frügda ând nochta, thêr nw vrlêren send. Among tha gårs-sêdum hedon wi navt alena kêren, ljaver ånd blyde, men âk swete thêr lik gold blikte ånd thåt mån vndera svnnastrêla bakja kvste. Jêron ne wrde navt ne telath, hwand thåt êne jêr was alsa blyd as et ôthera. An tha êne side wrdon wi thrvch Wr.aldas sê bisloten, hwêrvp nên folk buta vs navt fara ne mochte nach kvnde. Anda ôre side wrden wi thrvch thåt brêde Twisklând vmtunad, hwêr thrvch thåt Findas folk navt kvma ne thvradon, fon ovira tichta walda ånd ovir it wilde kwik. By morne paldon wi ovir it uter ende thes aster-sê, by êvind an thene [68]middelsê, alsa wi buta tha littiga wel twelif grâta swete rinstrama hêdon, vs thrvch Wr.alda jêven vmb vs lând elte to haldane ånd vmb us wigandlik folk tha wêi to wisana nêi sina sê.

Tha owira thissar rin strama wrdon tomet algadur thrvch vs folk bisêton, âk tha fjelda an thju Rêne fon-t êna enda alon et ôre ende thâ.

To jenst-vr tha Dênamarka ånd that Juttarlând hêdon wi folkplantinga mith en burchfâm, dâna wonon wi kâper ånd yser, bijvnka târ, påk ånd svma ôr bihof. To jenst vr vs formêlich Westland thêr hêdon wi Brittanja mith sina tinlâna. Brittanja thåt was thåt lând thêra bannalinga, thêr mith hulpe hjarar burchfâm wêi brith wêron vmbe hira lif to bihâldana. Thach for that hja navt to båk kvma ne skolde, warth er êrost en B to fâra hjara står priked, tha bana mith râde blod farve ånd tha ôra misdêdar mith blâwe farve. Buta ånd bihalva hêdon vsa stjurar ånd kâpljvd mêni loge anda hêinde Krêkalanda ånd to Lydia. In vr Lydia thêr send tha swarta minniska. Thâ vs lând sâ rum ånd grât wêre, hêdon wi fêlo asondergana nâmon. Thêra tham saton biâsten tha Dênemarka wrdon Juttar hêton, uthâvede hja tomet navt owers ne dêdon as barn-stên juta. Hja tham thêr saton vppa êlanda wrdon Lêtne hêten, thrvchdam hja mêst al vrlêten lêvadon. Alle strând ånd skor hêmar fon-a Dênemarka alont thêre Såndfal nw Skelda wrdon Stjurar1, Sêkåmpar2 ånd Angelara3 hêton. Angelara sâ hêton mân to fora tha butafiskar vmbe that hja alan mith angel jefta kol fiskton ånd nimmer nên netum. Thêra thêr thâna til tha hêinde Krêkalânda sâton, wrdon blât Kâd-hêmar hêten, thrvch tham hja ninmerthe buta foron. Thêra thêr in da hâge marka sâton, thêr anna Twisklanda pâlon, wrdon Saxmanna hêton, uthâwede hja immer wêpned wêron vr thåt wilde kwik ånd vrwildarda Britne. Thêr to [70]boppa hêdon wi tha nôma Landsâton, Mârsata4 ånd Holtjefta Wodsâta.

1Stjurar, in Latin Sturii.

2Sêkåmpar, in Latin Sicambri.

3Angelara, in Latin Angli.

4Mârsata, in Latin Marsacii.

[Contents]

Ho arge tid kêm.

Hêl thene sümer was svnne åftere wolkum skolen, as wilde hja irtha navt ne sja. Wind reston in sina bûdar, werthrvch rêk ånd stom lik sêla boppa hus ånd polon stand. Loft wårth althus drov ånd dimme, ånd inna tha hirta thêra månniska was blydskip nach früchda. To midden thisre stilnise fång irtha an to bêvande lik as hju stårvande wêre. Berga splyton fon ekkorum to spêjande fjvr ånd logha, ôra svnkon in hira skât del, ånd thêr hju êrost fjelda hêde; hêjade hju berga vppa. Aldland1 trvch tha stjurar Atland hêten svnk nyther ånd thåt wilde hef stâpton alsa nâka wr berg ånd dêlon, that ella vndere sê bidvlwen wêre. Fêlo månniska wrdon in irtha bidobben, ånd fêlo thêr et fjvr vnkêmen wêron, kêmon thêrnêi innet wêter vm. Navt allêna inda landa Findas spêidon berga fjvr, men âk in-t Twisk-land. Walda bårnadon thêrthrvch åfter ekkorum ånd thâ wind dâna wêi kêm, thâ wâjadon vsa landa fvl ask. Rinstrâma wrdon vrlêid ånd by hjara mvda kêmon nêja êlanda fon sand ånd drivande kwik. Thrju jêr was irtha alsa to lydande; men tha hju bêter wêre macht mån hira vvnda sja. Fêlo landa wêron vrsvnken, ôra uta sê rêsen ånd thåt Twisk-land to fâra-n halfdêl vntwalt. Bånda Findas folk kêmon tha lêtogha rumtne bifâra. Vsa wêibritne vrdon vrdelgen jefta hja wrdon hjara harlinga. Thâ warth wâkandom vs dvbbeld boden ånd tid lêrd vs that êndracht vsa stårikste burch is.

1Aldland, in Latin Atlantis.

[Contents]

Thit stêt inna Waraburch by thêre Aldega mvda wryt.

Thju wâraburch nis nên fâmnaburch, men thêr in wrdon [72]alla uthêmeda ånd vrlandeska thinga wârath, thêr mitbrocht binne thrvch tha stjurar. Hju is thri pêla, thåt is en half ty sûdwarth fon Mêdêa-sblik lêgen. Alsa is thåt fôrword: berga nygath thinna krunna, wolka ånd strâma wên. Jes. Skênland1 blôst, slâvona folka stôppath vppat thin klât, o Frya.

Alsa is thju skêdnesse.

100 ånd 1 jêr2 nêi that âldland svnken is, kêm thêr ut-et âsta en folk wêi. Thåt folk was vrdrêven thrvch en ôther folk, åfter vs twisk land krêjon hja twispalt, hja skifton hjara selva an twam hâpa, ek hêr gvng sines wêiges. Fon-t êne dêl nis nên tâl to vs ne kêmen, men thåt ôre dêl fyl åfter to vs Skênland. Skênland was sunnich bifolkath, ånd anda åfter-kâd thåt sunnichste fon al. Thêrvmbe machton hja-t svnder strid wrwinna, ånd uthâwede hja ôwers nên lêth ne dêdon, nildon wi thêrvr nên orloch hâ. Nw wi hjam håvon kånna lêred, sâ willath wi ovir hjara sêda skriwa, åfternêi ho-t vs mith hjam forgungen is. Thåt folk was navt ne wild lik fêlo slachta Findas, men êlik anda Égipta-landar, hja håvath prestera lik tham ånd nw hja kårka håve âk byldon. Tha prestera send tha engosta hêra, hja hêton hjara selva Mâgjara, hjara aller ovirste hêt Magy, hi is hâvedprester ånd kêning mith ên, allet ôre folk is nul in-t siffer ånd êllik ånd al vnder hjara weld. Thåt folk nêth navt ênis en nôme, thrvch vs send hja Finna hêten, hwand afskên hjara fêrsta algadur drov ånd blodich send, thach send hja thêr alsa fin vp, that wi thêr bi åfter stâne, forth ne send hja navt to binydane, hwand hja send slâvona fon tha presterum ånd jeta fül årger fon hjara mêninga. Hja mênath that ella fvl kvada gâston is, thêr inda månniska ånd djara gluppe, men fon Wr.aldas gâst nêton hja nawet. Hja håvath stêne wêpne, tha Magjara kâpra. Tha Magjara tellath that hja tha årge gâston [74]banna ånd vrbanna mügon, thêr vr is-t folk ôlan in ange frêse ånd vppira wêsa nis nimmer nên blydskip to bisjan. Thâ hja god sêten wêron, sochton tha Magjara athskip bi vs, hja bogadon vp vsa tâl ånd sêdum, vp vs fja ånd vppa vs ysere wêpne, thêr hja gêrn to fori hjara goldun ånd sulvere syrhedum wandela wilde, ånd hjara tjoth hildon hja immerthe binna tha pêlon, men thåt vrskalkton vsa wâkendom. Achtantich jêr forther, just wêr-et jol-fêrste, thêr kêmon hja vnwarlinge lik snêi thrvch stornewind drêwen ovir vsa landa to runnande. Thêr navt flya machton wrdon vrdên, Frya wårth anhropen, men tha Skênlandar hêdon hira rêd warlâsed. Thâ wrdon kråfta sâmlath, thri pêlun fon Goda-his burch3 wrdon hja wither stonden, tha orloch bilêv. Kât jefta Kâter-inne, alsa hête thju fâm, thêr burchfâm to Goda burch was. Kât was stolte ånd hâchfâranda, thêrvmbe ne lêt hju nên rêd ni follistar anda Moder ne frêja. Men thâ tha burchhêra thåt fâta, thâ svndon hja selva bodon nêi Texlând nêi thêre Moder thâ. Minna alsa was thêre Moder-is nôme, lêt âla tha stjurar mânja ånd âl-et othera jongk folk fon Ast-flyland ånd fon tha Dênnemarkum. Ut thesse tocht is thju skydnese fon Wodin bern, sa-r vppa burgum wryten is ånd hir êskrêven. Anda Alder-gâmude4 thêr reste en alde sêkåning. Sterik was sin nôme ånd tha hrop vr sina dêda was grât. Thisse alde rob hêde thrê nêva; Wodin thene aldeste hêmde to Lumka-mâkja5 bi thêre Ê-mude to Ast-flyland by sin eldrum t-us. Ênes was er hêrman wêst. Tünis ånd Inka wêron sêkåmper ånd just nw bi hjara fåderja anda Aldergâ-mude t-vs. As tha jonga kåmpar nw bi ekkôrum kêmon, kêron hja Wodin to hjara hêrman jefta kåning ut, ånd tha sêkåmpar kêron Tünis to-ra sêkåning ånd Inka to hjara skelte bî thêr nacht. Tha stjurar gvngon thâ nêi tha Dênnemarka fâra, thêr nâmon hja Wodin mith sin wigandlika landwêr in. [76]Wînd was rum ånd alsa wêron hja an en âmerîng6 to Skên land. Thâ tha northeska brothar ra selva by-m fogath hêde, dêlde Wodîn sin weldich hêr an thri wiga. Frya was hjara wêpenhrop ånd sâ hi båkward sloch tha Finnen ånd Mâgjara as of et bårn wêron. Thâ thene Mâgy fornôm ho sin ljvd al ombrocht wrdon, thâ sand hi bodon mith ståf ånd krone. Hja sêidon to Wodin, o thv alra grâteste thêra kåningar, wi send skeldich, thach al hwat wi dên håve is ut nêd dên. Je mêne that wi jvw brothar willengklik anfat håve, men wi send thrvch vsa fyanda forth-fêtereth ånd thi alle send vs jeta vppa hakka. Wi håvath often helpe an thinre burchfâm frêjath, men hja neth vs navt ne meld. Thene Mâgy sêith, sâ hwersa wi ekkôrum to tha hålte vrdva, sâ skilun tha wilda skephårdar kêmon ånd vs algâdur vrdva. Thene Mâgy heth fül rikdom, men hi heth sjan that Frya weldiger is as al vsa gâston et sêmine. Hi wil sin hâved in hira skât del ledsa. Thv bist thene wigandlikste kåning irthas, thin folk is fon yser. Warth vsa kåning ånd wi alle willath thin slâvona wêsa. Hwat skolde that êr-rik fâr-i wêsa, aste tha wilda wither to låk driwa koste, vsa sêfyra skolde-t rondblêsa ånd vsa mâra skoldon jv vral fârut gâ.

Wodin was sterik, wost ånd wigandlîk, men hi nas navt klâr sjande, thêrthrvch wårth i in hjar mêra fvngen ånd thrvch thene Mâgy kroneth. Rju fêlo stjurar ånd land-wêrar, tham thisse kêr navt ne sinde, brûdon stolkes hinne, Kât mith nêmande, men Kât thêr navt to fâra thêre Moder ner to fâra thêre mêna acht forskine nilde, jompade wr bord. Thâ kêm stornewind ånd fêtere tha skêpa vppa skorra fonna Dennemarkum del svnder enkel man to mistane. Afternêi håvon hja tha strêt Kâtsgat7 hêten. Thâ Wodin kroned was, gvng-er [78]vppa wilda lôs; thi wêron al rutar, lik een hêjel buje kêmon hja ajn Wodin-is hêr, men lik en twyrne wind wendon hja omme ånd ne thvradon nâ wither forskina. As Wodin nw to båk kêm, jav thene Mâgy him sin toghater to-n wîf. Afternei wårth-i mith krûdon birêkad, men thêr wêron tawerkrûdon mong, hwand Wodin warth bi grâdum alsa sêr vrmêten, that-i Frya ånd Wraldas gâst miskåna ând spota thvrade, thawyla hi sin frya hals bog to fâra falska drochten-likande byldum. Sin rik hilde sjvgun jêr, thâ vrdwind-ir. Thene Mâgy sêide that-er mong hjara godon8 vpnimeth wêre, ånd that hi fon thêr over hjam welda, men vs folk lakton vmbe tin tâl. Thâ Wodin en stût wêi wêst hêde, kêm thêr twispalt, wi wildon en ôra kåning kjasa, men thåt nilde thene Mâgy navt me hengja. Hi wêrde that et en rjucht wêre, him thrvch sina drochtne jêven. Buta ånd bihalva thissa twist, sa was thêr jet-ên emong sin Mâgjara ånd Finna, thêr Frya ner Wodin êra navt nilde, men thi Mâgy dêde as-t im sinde, hwand sin toghater hêde en svn bi Wodin wvnen, ând nw wilde thene Mâgy that thisse fon en hâge kom-of wêsa skolde. Thawyla alle sanade ånd twista, krônade hi thene knâp to kåning ånd stålade hin sels as foged ånd foramond jefta rêdjêvar an. Thêra thêr mâr hildon fon hjara balg as fon thåt rjucht, tham lêton him bidobba, men tha goda brûdon wêi. Fêlo Mâgjara flodon mith hjara ljvda båk ward, ånd tha stjurar gvngon to skip ånd en hêr fon drista Finna gvngen as rojar mitha.

Nw kvmath tha skêdnese fon nêf Tünis ånd sin nêf Inka êrost rjucht vppet pat.

1Skênland or Scandinavia.

22193–101 is 2092 before Christ.

3Goda-hisburch is Gothenburg.

4Alderga is Ouddorp, near Alkmaar.

5Lumkamâkja bithêre Emuda is Embden.

6Amering, still in use in North Holland to signify a breath or a twinkling of an eye.

7Kâtsgat is the Kattegat.

8Wodin is Odin or Wodan.

[Contents]

Thit ella stet navt allêna vpper Waraburgh men ok to thêre burch Stavia, thêr is lidsen aftere have fon Stavre.

Tha Tünis mith sinum skêpum to honk kêra wilde, gvng-i thet forma vppa Dânnemarka of, men hi ne macht thêr navt [80]ne landa, thåt hêde thju Moder bisjowath. Ak et Flyland ne macht-er navt ne landa ånd forth nårne. Hi skold alsa mith sinum ljvdum fon lek ånd brek omkomth håve, thêr vmbe gvngon hja thes nachtis tha landa birâwa ånd fâra bi dêi. Alsa alinga thêre kâd forth farande kêmon hja to thêre folkplanting Kâdik1, althus hêten vmbe that hjara have thrvch êne stênene kâdik formath was. Hir selladon hja allerhanne liftochta, men Tutja thju burchfâm nilde navt dâja that hja-ra selva nither setta. Thâ hja rêd wêron krêjon hja twist. Tünis wilde thrvch thju strête fon tha middelsê vmbe to fârane fâr tha rika kåning fon Egiptalandum, lik hi wel êr dên hêde, men Inka sêide, that-i sin nocht hêde fon al et Findas folk. Inka mênde that er byskin wel en hach dêl fon Atland by wysa fon êland vrbilêwen skolde wêsa, thêr hi mith tha ljvdum frêthoch lêva machte. As tha bêda nêva-t-althus navt ênes wrde koste, gvng Tünis to ånd stek en râde fône in-t strând, ånd Inka êne blâwe. Thêr åfter macht jahwêder kjasa, hwam ek folgja wilde, ånd wonder, by Inka thêr en gryns hêde vmbe tha kåningar fon Findas folk to thjanja, hlipon tha mâsta Finna ånd Mâgjara ovir. As hja nw thåt folk tellath ånd tha skêpa thêr nêi dêlath hêde, tha skêdon tha flâta fon ekkorum; fon nêf Tünis is åfternêi tâl kêmen, fon nêf Inka ninmer.

Nêf Tünis for allinggen thêre kâd al thrvch thju porte thêre middelsê. Tha Atland svnken is, was-t-inna middelsê ra owera âk årg to gvngen. Thêrthrvch wêron thêr fêlo månniska fon-t Findas land nêi vsa hêinde ånd fêre Krêkalanda kvmen ånd âk fêlo fon Lyda-his land. Thêr åjn wêron âk fêlo fon vs folk nêi Lydas land gvngon. Thåt ella hêde wrocht, that tha hêinde ånd fêre Krêkalanda far thåt weld hêre Moder vrlêren was. Thêr hêde Tünis vp rêkned. Thêrvmbe wilde hi thêr en gode hâve kjasa ånd fon thêr ut fara [82]rikka forsta fâra, men thrvchdam sine flâte ånd sin folk sa wanhâven utsagon, mêndon tha Kâdhêmer that hja râwera wêron, ånd thêrvmbe wrdon hja vral wêrath. Tha to tha lesta kêmon hja an to Phonisivs kâd, that wêre 100 ånd 93 jêr2 nêi Âtland svnken is. Nêi bi thêre kâd fvndon hja en êland mith twam diapa slinka, alsa-t as thrju êlanda utsach. Vppet midloste thêra staldon hja hjara skula vp, åfternêi bvwadon hja thêr en burchwal om to. As hja thêran nw en nôme jêva wilde, wrdon hja vnênes, svme wild-et Fryasburch hêta, ôra Nêf tünia, men tha Mâgjara ånd tha Finna bâdon thåt skolde Thyrhisburch3 hête. Thyr4 alsa hêton hja ên hjarar drochtena ånd vppe tham-is jêrdêi wêron hja thêr land, to wither-jeld wildon hja Tünis êvg as hjara kåning bikånne. Tünis lêt im bilêsa ånd tha ôra nildon thêrvr nên orloch ne hâ. Thâ hja nw god sâton, thâ sandon hja svme alde stjvrar ånd mâgjara ana wâl ånd forthnêi thêre burch Sydon, men that forma nildon tha Kâdhêmar nawet fon-ra nêta. Thv bist fêrhêmanda swårvar sêidon hja, thêr wi navt hachta ne müge. Tha thâ wi hjam fon vsa ysera wêpne vrsella wilde, gvng to lersta ella god, âk wêron hja sêr ny nêi vsa bårnstênum ånd thåt frêja thêr nêi nam nên ende. Men Tünis thêr fårsjande wêre, bårde that er nên ysere wêpne ner bårnstêne mâr hêde. Thâ kêmon tha kâpljvd ånd bâdon hi skolde twintich skêpa jêva, thêr hja alle mith-a finneste wêrum tho hrêda wilde, ånd hja wildon him alsa fêlo ljvda to rojar jêva as-er jêrde. Twê-lif skêpa lêt-i-to hrêda mith win hvning ånd tomâkad lêther, thêr bi wêron tåmar ånd sitlun mith gold wrtêin sa mån hja ninmer nêde sjan. Mith al thi skåt fyl Tünis thåt Flymar binna. Thi grêvaman fon Westflyland wårth thrvch al thessa thinga bigâstered, hi [84]wrochte that Tünis bi thêre mvde fon-t Flymar en loge bvwa mâchte, åfternêi is thju stêd Almanaland5 heten ånd tha mark thêr hja åfternêi to Wyringgâ6 vp wandelja machton tolêtmark. Thju Moder rêde that wi ra ella vrkâpja skolde buta ysere wêpne, men mån ne melde hja navt. Thâ tha Tyrjar thus fry spel hêdon, kêmon hja âlan wither to farand vsa wêron sâ hêinde as fêre vsa ajn sêkåmpar to skâdne. Thêråfter is bisloten vpper mêna acht, jêrlikes sjvgun Thyrjar skêpa to to lêtane ånd navt mar.

1Kâdik is Cadiz.

22193 – 193 is 2000 years before Christ.

3Thyrhisburch is Tyre.

4Thyr is the son of Odin.

5Almanaland is Ameland.

6Wyringgâ is Wieringen.

[Contents]

Hwat thêr of wrden is.

Inner northlikste herne fon tha Middelsê, thêr lêid en êland by thêre kâd. Nw kêmon hja thåt a kâp to frêjande. Thêrvr wårth ene mêna acht bilêid. Moder-is rêd wårth wnnen, men Moder sach ra lyast fêr of. Thêrvmbe mênde hju that er nên kwâ an stek, thach as wi åfternêi sâgon ho wi misdên hêde håvon wi thåt êland Missellja1 hêten. Hiråfter skil blika ho wi thêr to rêde hêde. Tha Gola,2 alsa heton tha såndalinga prestera Sydon-is, tha Gola hêdon wel sjan thet et land thêr skares bifolkad was ånd fêr fon thêre Moder wêre. Vmb ira selva nw en gode skin to jêvane, lêton hja ra selva in vsa tâl ana trowe wydena hêta, men that wêre bêtre wêst, as hja ra selva fon thêre trowe wendena nômath hêde, jefta kirt wei trjuwendne lik vsa stjurar lêter dên håve. Thâ hja wel sêton wêron, tha wandeldon hjara kâpljuda skêne kâpre wêpne ånd allerlêja syrhêdon to fara vsa ysere wêpne ånd wilde djara huda, wêrfon in [86]vsa suder landa fêlo to bikvma wêron. Men tha Gola fyradon allerhâna wla drochtenlika fêrsta ând to tyadon tha kadhêmar thêra thrvch todvan hjarar horiga manghêrtne ånd tha swêt hêd fon hjara fininnige win. Was thêr hwa fon vs folk thêr-et alsa årg vrbrud hêde, that sin lif in frêse kêm, than lênadon tha gola him hul ånd foradon him nêi Phonisia, that is palmland. Was hi thêr sêten, thån most-i an sina sibba ånd âtha skriwa, that-et land sâ god wêre ând tha månniska sâ luklik, as ninmån hin selva mocht forbylde. A Brittannja wêron rju fêlo manna, tha lith wiva, thâ tha Gola that wiston, lêton hja alwêis manghêrtne skâka ånd thessa javon hja tha Britne vmb nawet. Thach al thissa manghêrtne wêron hjara thjansterum, thêr tha bern fon Wrâlda stolon vmb-ar an hjara falske drochtne to jêvane.

1Missellja is Marseilles.

2Gola are the Galli or Gaula.

[Contents]

Nw willath wi skriwa vr tha orloch thêra burchfamna Kalta and Min-erva

And ho wi thêr thrvch al vsa sûderlanda ånd Brittanja anda Gola vrlêren håve.

Bi thêre Sûder-rên-mvda ånd thêre Skelda, thêr send sjvgun ålanda, nômath nêi Fryas sjvgum wâkfâmkes there wêk. Middel vppet êne åland is thju burch1 Walhallagâra, inut tha wâgrum thêra is thju folgjande skêdnesse wrîten. Thêr bvppa stêt: lês, lêr ånd wâk.

563 jêr2 nêi âldland svnken is, sat hir en wise burch fâm, Min-erva was hira nôma. Thrvch tha stjurar Nyhellênja tonômath. This tonôma was god kêren, hwand tha rêd, thêr hju lênade, was ny ånd hel bvppa alle ôtherum. Overa Skelda et thêre Flyburch sat Syrhêd. Thjus fâm was fvl renka, skên was r-anhlith ånd kwik was [88]hira tvnge, men thi rêd thêr hju jef, was immer in thjustere worde. Thêr vmbe warth hju thrvch tha stjurar Kålta hêten, tha landsâta mênadon that et en êrnôma wêra. Inna ûtroste wille thêre vrsturvene Moder stand Rôsa-mvda thet forma, Min-erva thet twêde ånd Syrhêd thet thredde as folgstere biskreven. Min-erva nêde thêr nên wit fon, men Syrhêd was er thrvch knaked. Lik en wrlandeske forstinne wilde hju êrath frêsath ånd bêden wêsa, men Min-erva wilde enkel minth wêsa. To tha lesta kêmon alle stjurar hiri hjara held bjada, selva fon tha Dena-marka ånd fon-t Flymar. That vvnde Syrhêd, hwand hju wilde bvppa Min-erva utminthja. Til thju mån en grôte thånk ovir hira wâkendum håva skolde, myk3 hju ennen hôna vpper fâne. Thâ gvng Min-erva to ånd myk en hårder hvnd ånd en nachtul in vppira fâne. Thene hvnd sêide hju wâkt ovir sin hêr ånd ovira kidda ånd thene nachtul wâkt ovira fjelda til thju hja thrvch tha musa navt vrdên ne wrde. Men thene hôna neth far nimman frjundskip, ånd thrvch sin vntocht ånd hâchfârenhêd is er vaken thene bâna sinra nêista sibba wrden. As Kalta sach that er wårk falikant ut kêm, to gvng hju fon kwad to årger. Stolkes lêt hju Mâgjara to hiri kvma vmbe tâwery to lârane. As hju thêr hira nocht fon hêde, werpte hju hira selva anda årma thêra Golum, thach fon al thi misdêdon ne macht hju navt bêtre ne wrde. As hju sach that tha stjurar mâr ånd mâr fon iri wêke, tha wilde hju ra thrvch frêse winna. Was tha mône fvl ånd thene sê vnstumich, than hlip hju over et wilde hef, tha stjurar to hropande that hja alle skolde vrgân, sahwersa hja hiri navt anbidda nilde. Forth vrblinde hju hira âgun hwêr thrvch hja wêter fori land ånd land fori wêter hildon, thêrthrvch is mâni skip vrgvngen mith mån ånd mus. Vppet forma wêrfêrste tha al hira landsâta wêpned wêron, lêt hju bårga bjar skånka, in thåt bjar hêde hju tâverdrank dên. As et folk nv algâdur [90]drunken wêre, gvng hju bvppen vp hira stridhros standa, to lênande mith hira hole tojenst hira spêri, môrnerâd ne kv navt skêner. Tha hja sach that alle ôgon vpper fåstigath wêron êpende hju hira wêra ånd kêth, svnum ånd thogatrum Fryas, i wêt wel that wi inna lerste tyd fûl lek ånd brek lêden håve, thrvchdam tha stjurar navt lônger kvme vmb vs skriffilt to vrsella, men i nête navt hwêrthrvch et kvmen is. Lông håv ik my thêr vr inhalden, thach nv kån-k-e tnavt lônger ôn. Hark then frjunda til thju i wêta müge hwêrnêi i bita mêi. Anda ôra syde thêre Skelda hwêr hja tomet tha fêrt fon alle sêa håve, thêr mâkath hja hjvd dêgon skriffilt fon pompa blêdar, thêr mith sparath hja linnent ut ånd kånnath hja vs wel miste. Nêidam thåt skriffilt mâkja nv alti vs grâteste bydriv wêst is, sâ heth thju Moder wilt that mån et vs lêra skolde. Men Minerva heth al et folk bihexnath, jes bihexnath frjunda, ivin as al vs fja thåt låsten sturven is. Er-ut mot-et, ik wil thi tella, nas-k nên burchfâm ik skold et wel wêta, ik skolde thju hex in hjara nest vrbarne. Thâ hju thi lerste worda ut hêde, spode hju hira selva nêi hira burch tha, men thåt vrdrvnken folk was althus dênera bigâstered, that et vr sin rêde navt mocht to wâkane. In dvl-dryste iver gvngon hja overa Sand fal ånd nêidam nacht midlerwil del strêk gvngon hja evin drist vpper burch lôs. Thach Kålta miste al hwither hira dol, hwand Minerva ånd hira fâmna ånd tha foddik wrdon alle thrvch tha råppa stjurar hreth.

1Walhallagara is Middelburg, in Walcheren.

22193–563 is 1630 years before Christ.

3Myk is a word still used in Walcheren.

[Contents]

Hirby kvmth tha skêdnesse fon Jon.

Jon, Jôn, Jhon ånd Jân is al ên mith jêven, thach thet lêit anda utsprêk thêra stjurar, thêr thrvch wenhêd ellas bikirta vmbit fâra ånd hard hropa to mvgane. Jon thåt is jêva was sêkêning, bern to-t-Aldergâ, to-t Flymar ut [92]fâren mith 100 ånd 27 skêpum, tohrêth fâr en grôte butarêis, rik to lêden mith bårnstên, tin, kâper, yser, lêken, linnent, filt, fâmna filt fon otter, bêver ånd kanina hêr. Nw skold er fon hir jeta skriffilt mith nimma; tha to Jon hir kêm ånd sach ho Kålta vsa rom rika burch vrdên hêde, thâ wårther sâ uter mête heftich, that er mith al sinum ljudum vpper Flyburch of gvng ånd thêr to witterjeld thene râda hône an stek. Men thrvch sin skelta bi nacht ånd svme sinra ljudum wårth thju foddik ånd tha fåmna hret. Tach Syrhêd jefta Kålta ne mochton hja navt to fâtane, hju klvwde vppa utroste tinne, jahweder tochte that hju inna logha omkvma moste, thâ hwat bêrde? Dahwile al hira ljuda ståk ånd stif fon skrik standon, kêm hju skêner as â-to fora vp hira klêppar to hropande nêi Kålta min-âis1. Thâ strâmada thåt ora Skelde folk to hâpa. As tha stjurar that sâgon hripon hja fâr Minerva wy. En orloch is thêrut kvmen, hwêrthrvch thvsande fallen send.

Under thesse tidon was Rôsamond thåt is Rôsa mvda Moder, hju hêde fûl in thêre minne dên vmbe frêtho to wârja, tach nw-t alsa årg kêm, myk hju kirte mête. Bistonda sand hju bodun thrvch tha land pâla ånd lêt en mêna nêdban utkètha, thâ kêmon thâ landwêrar ut alle wrda wêi. Thåt strydande land folk wårth al fat, men Jon burch hin selva mith sin ljud vppa sina flâte, mith nimand bêda tha foddika, byonka Minerva ånd tha fâmna fon bêdar burchum. Helprik thene hêrman lêt-im in banna, men tha hwila alle wêrar jeta o-ra Skelda wêron for Jon to bek nêi-t Flymar ånd forth wither nêi vsa ålandum. Sin ljud ånd fêlo fon vs folk namon wif ånd bern skêp, ånd as Jon nw sach that mån hin ånd sin ljud lik misdêdar strafja wilde, brudon hi stolkes hinne. Hi dêde rjucht, hwand al vsa landar ånd allet ora Skelda folk thêr fjuchten hêdon [94]wrdon nêi Brittanja brocht. Thius stap was mis dên, hwand nv kêm t-anfang fon thåt ende:

Kålta thêr nêi-t segse êven blyd vppet wêter as vppet land hlâpa machte, gvng nêi tha fåsta wal, ånd forth vppa Missellja of. Thâ kêmon tha Gola mith hjara skepum ut-a Middelsê Kâdik bifâra ånd êl vs uter land, forth fylon hja vp ånd over Brittannja thach hja ne mochton thêr nên fåsta fot ne krêja, vmbe thåt tha sjvrda weldich ånd tha bannalinga jeta fryas wêron. Men nw kêm Kålta ånd kêth, thv bist fry bern ånd vmbe litha lêka heth mån thi to vrwurpene mâkad, navt vmbe thi to bêterja, men vmbe tin to winnande thrvch thina handa. Wilst wêr fry wêsa ånd vnder mina rêd ånd hoda lêva, tjån ut then, wêpne skilun thi wrda, ånd ik skil wâka o-er thi. Lik blixen fjur gvng et o-era ålanda, ånd êr thes Kroders jol ênis omhlâpen hêde, was hju mâsterinne over al gadur ånd tha Thyrjar fon al vsa suder stâta til thêre Sêjene.2 Vmbe that Kålta hira selva navt to fül bitrowada, lêt hju in-et northlika berchland êne burch bvwa Kålta-s burch wårth hju hêten, hju is jet anwêsa, men nv hêt hja Kêren-åk. Fon thjus burch welde hju lik en efte moder, navt to wille fâr men over hira folgar ånd tham hjara selva forth Kåltana3 hêton. Men tha Gola weldon by grâdon over êl Brittanja, thåt kêm ênis dêlis that hju nên mâr burga nêde, twyas that hju thêr nên burchfâmna nêde ånd thryas thrvchdam hju nên efte foddik navt nêde. Thrvch al thessa êrsêka kvn hira folk navt ni lêra, thåt wrde dvm ånd dor ånd wrde endelik thrvch tha Gola fon al hira ysera wêpne birâwath ånd to thåt lesta lik en buhl by thêre nôse omme lêid.[96]

1Kâlta Min-his, Minnesdaughter.

2Sêjene is the Seine.

3Kåltana are the Celts.

[Contents]

Nv willath wi skriva ho-t Jon vrgvngen is, thit stêt to Texland skrêven.

10 jêr åfter Jon wêi brit was, kêmon hyr thrju skêpa in-t Flymar falla, thåt folk hrip ho-n-sêjen, fon hira tålinga heth thju Moder thit skrywa lêten. Thâ Jon antha Middelsê kêm was then mâra thêra Gola hin vral fâr ut gvngen, alsa hi an thêri kâd fon tha hêinda Krêkalanda nårne fêlich nêre. Hi stêk thus mith sinum flâte nêi Lydia, thåt is Lyda his lând, thêr wildon tha swarta månniska fâta hjam ånd êta. To tha lesta kêmon hja et Thyrhis, men Minerva sêide hald of, hwand hir is thju loft ôlangne vrpest thrvch tha prestera. Thi kåning was fon Tünis ofstamed, sâ wi lêter hêrdon, men til thju tha prestera en kåning wilde håve thêr alderlangne nêi hjara bigrip wêre, alsa hêde hja Tünis to en gode up hêjad, to årgnisse sinra folgar. As hja nv Thyr åfter bek wêre, kêmon, tha Thyriar en skip uta åfte hoda râwa, nêidam thåt skip to fêr was, kvndon wi-t navt wither wina, men Jon swor wrêka thêrvr. Tha nacht kêm kêrde Jon nêi tha fêre Krêkalandum, to lesten kêmon hja by en land thåt bjustre skryl ut sa, men hja fondon thêr en havesmvda. Hir sêide Minerva skil by skin nên frêse to fara forstum nach presterum nêdich wêsa, nêidam hja algadur feta etta minna, thach thâ hja inner have hlipon fonth mån hja navt rum noch vmbe alle skêpa to bislûta, ånd thach wêron mêst alle to låf vmbe wider to gane. Alsa gvng Jon thêr forth wilde mith sin spêr ånd fône thåt jongk folk to hropande, hwa willinglik bi-m skâra wilde. Minerva thêr biliwa wilde dêde alsa. Thåt grâteste dêl gvng nêi Minerva, men tha jonggoste stjurar gvngon by Jon. [98]Jon nam thêre foddik fon Kålta ånd hira fâmna mitha, ånd Minerva hild hira ajn foddik ånd hira ajn fâmna.

Bitwiska tha fêrum ånd heinda Krêkalandum fand Jon svma êlanda thêr im likte, vppet grâteste gvng-er inna tha walda twisk thåt berchta en burch bvwa. Fon uta litha êlanda gvng-er ut wrêka tha Thyrjar skêpa ånd landa birâwa, thêrvmbe send tha êlanda evin blyd Râwer êlanda, as Jonhis êlanda1 hêten.

Tha Minerva thåt land bisjan hêde, thåt thrvch tha inhêmar Attika is hêten, sach hju that thåt folk al jêita hoder wêron, hja hildon hjara lif mith flesk, krûdum, wilde wotelum ånd hvning. Hja wêron mith felum tekad ånd hju hêdon hjara skula vppa hellinga thêra bergum. Thêrthrvch send hja thrvch vs folk Hellinggar hêten.

Thåt forma gvngon hja vppa run, tha as hja sâgon that wi navt ne tâldon nêi hjara skåt, thâ kêmon hja tobek ånd lêton grâte âtskip blika. Minerva frêjde jef wi vs in thêre minna machte nither setta. That wrde to staden vnder biding that wi skolde helpa hjam with hjara swetsar to stridande, thêr alan kêmon hjara bern to skâkana ånd hjara skât to râwana. Thâ bvwadon wi êne burch arhalf pâl fon thêr have. Vppa rêd Minervas wårth hju Athenia2 heten: hwand sêide hju, tha åfter kvmand agon to wêtane, that wi hir navt thrvch lest ner weld kvmen send, men lik âtha vntfongen. Dahwile wi an thêre burch wrochton kêmon tha forsta, as hja hja nv sagon that wi nên slavona hêde, sind er sok navt, ånd lêton-t an Minerva blika, til thju hja tochton that en forstene wêre. Men Minerva frêja, ho bist wel an thina slâvona kvmen? Hja andere, svme håvath wi kâpad, ôra anna strid wnnen. Minerva sêide, sâhwersa ninman månneska kâpja nilda sa ne skolde ninman jvw bern râwa ånd i ne skolda [100]thêrvr nên orloch håve, wilst thus vsa harlinga biliwa sâ mot-i thina slâvona fry lêta.

That nv willath tha forsta navt, hja willath vs wêi driwa. Men thâ klokeste hjarar ljuda kvmath helpa vsa burch ta bvmande, thêr wi nv fon stên mâkja.

Thit is thju skêdnesse fon Jon ånd Minerva.

As hja that nw ella tellad hêde, frêjath hja mith êrbjadenesse vm yrsene burchwêpne, hwand sêidon hja vsa lêtha send weldich, tha sa wi efta wâpne håve, skillon wi ra wel wither worda. As hju thêran to stemad hêde, frêjath tha ljuda jef tha Fryas sêda to Athenia ånd tha ôra Krêkalanda bloja skolde, thju Moder andere, jef tha fêre Krêkalanda to tha erva Fryas hêra, alsa skilum hja thêr bloja, ne hêrath hja navt thêr to, alsa skil thêr lang over kåmpad wrda mote, hwand thene kroder skil jeva fifthusand jêr mith sin Jol ommehlâpa, bifara thåt Findas folk rip to fâra frydom sy.3

1Jonhis êlanda—John’s Islands, or the Pirates’ Isles.

2Athenia is Athens.

3Here follows the narrative contained in pages from 48 to 56.

[Contents]

Thit is over tha Gêrtmanna.

Thâ Hellênja jefta Minerva sturven was, tha bâradon tha prestera as jef hja mith vs wêron, til thju that hel blika skolde havon hja Hellênia to-ne godene ute kêth. Ak nildon hja nêne ore Moder kjasa lêta, to segande, hja hêde frêse that er emong hira fâmna nimman wêre, thêr hja sa god kvnde trowa as Minerva thêr Nyhellênia tonomt was. Men wi nildon Minerva navt as êne godene navt bikånna, nêidam hja selva seid hêde that nimman god jefta fvlkvma wêsa ne kvnde thån Wr.aldas gâst. Thêrumbe kêron wi Gêrt Pire his toghater to vsa Moder ut.

As tha prestera sagon that hja hjara hering navt vp vsa fjvr brêda ne mochton, thâ gvngon hja buta Athenia ånd sêidon that wi [102]Minerva navt to-ne godene bikåna nilda ut nyd, vmbe that hju tha inhêmar sâ fûl ljafde biwêsen hede. Forth javon hja that folk byldnisse fon hira liknese, tjûgande that hja thêrlan ella frêja machte alsa naka hja hêroch bilewon. Thrvch al thissa tellinga warth thåt dvma folk fon vs ofkêrad ånd to tha lesta fylon hja vs to lif. Men wi hêdon vsa stêne burchwal mith twam hornum om têjen al to tha sê. Hja ne machton vs thervmbe navt nâka. Thach hwat bêrde, an Êgiptalanda thêr wêre en overprester, hel fon âgnum, klâr fon bryn ånd licht fon gâst, sin nâm wêre Sêkrops,1 hy kêm vmb rêd to jêvane. As Sêkrops sach that er mith sinum ljuda vsa wal navt biranna ne kv, thâ sand hi bodon nêi Thyrhis. Afternêi kêmon er thrja hvndred skipun fvl salt-âtha fon tha wilde berchfolkum vnwarlinga, vsa hâva bifâra, dahwila wy mith alle mannum vppa wallum to strydande wêron.

Drêi as hja thju hâva innomth hêde wildon tha wilda salt-âtha thåt thorp ånd vsa skipa birâwa. Ên salt-âthe hêde al en bukja skånd, men Sêkrops wilde thåt navt ne hångja, ånd tha Thyrjar stjurar thêr jeta Fryas blod int lif hêde sêidon, aste that dêiste sâ skilun wi tha râde hône in vsa skypa stêka ånd thv ne skilst thina berga na withera-sja. Sêkrops tham navt ne hilde ni fon morthja nor fon hommelja, sand bodon nêi Gêrt vmbir tha burch of to askja, hju macht frya uttochte hâ mith al hira drywande ånd bêrande hâva, hira folgar alsa fül. Tha wista thêra burchhêrum êl god sjande thåt hja tha burch navt hâlda ne kvnde, rêden Gêrt hja skolde gaw to bitta, bi fira Sêkrops wodin wrde ånd overs bigvnde, thrê mônatha åfter brûde Gêrt hinne mith tha alder besta Fryas bern ånd sjugum wara twilf skypum. Thâ hja en stût buta thêre have wêron kêmon thêr wel thritich skêpun fon Thyrhis mit wif ånd bern. Hja wilde nêi Athênia gâ, tha as hja hêrdon ha-t thêr eskêpen stande gvngon hja mit Gêrt. Thi wêtking thêra [104]Thyrjar brocht algadur thrvch tha strête2 thêr vnder thisse tida vppa tha râde sê uthlip. Et leste lândon hja et Pangab, that is in vsa sprêke fif wêtervm, vmbe that fif rinstrâma mith hiri nêi tha sê to strâme. Hyr seton hja hjara selva nithar. That lånd håvon hja Gêrtmannja hêton. Thene kêning fon Thyrhis åfternêi sjande that sin alderbesta stjurar wei brit wêren sand al sin skipa mith sina wilde saltâtha vmb-er dâd jefta lêvand to fâtane. Men as hjå by thêre strête kêm bêvadon bêde sê ånd irtha. Forth hêf irtha hira lif thêr vppa, sâ hâg that al et wêter to thêre strête uthlip, ånd that alle wata ånd skorra lik en burchwal to fâra hjam vp rêson. That skêde over tha Gêrtmanna hjara dügda lik as allera mannalik hel ånd klâr mêi sja.

1Sêkrops is Cecrops.

2Strête, at present restored as the Suez Canal. Pangab is the Indus.

[Contents]

An tha jêra 1000 and 51 nêi Aldland svnken is, is thit vpp-ina asterwach it Fryas burch writen.

Nêi that wi in twilif jêr tid nên Krêkalandar to Almanlând sjân hêde, kêmon thêr thrju skêpa sa syrlik as wi nên hêdon ånd to fara nimmer nêde sjan. Vppet storoste thêra wêre-n kêning thêra Jhonhis êlandum. Sin nôme wêre Ulysus ånd tha hrop ovir sin wisdom grât. This kêning was thrvch êne presteresse forsêid, that er kêning wertha skolde ovir alla Krêkalanda sa-r rêd wiste vmbe-n foddik to krêjande, thêr vpstêken was anda foddik it Texland. Vmbe-r to fensane hêder fêle skåta mith brocht, boppa ella fâmne syrhêdum, alsa thêr in wralda navt skênener mâkad wrde. Hja kêmon fon Troja en stede tham tha Krêkalandar innimth hêdon. Al thissa skåta bâd hi tha Moder an, men thju Moder nilde nârne fon nêta. As er to lesta sa, that hju navt to winne wêre, gvng er nêi Walhallagara2.

Thêr was en fâm sêten, hjra nôme wêre Kât, tha [106]inna wandel wrde hju Kalip3 hêten ut hawede that hjara vnderlip as en utkikbored farutståk. Thêrby heth er jêron hwilth to årgenisse fon al tham et wiston. Nêi thêra fâmna hrop heth er to lesta en foddik fon hir krêjen, tha hja heth im navt ne bât, hwand as er in sê kêm is sin skip vrgvngon ånd hy nâked ånd blât vpnimth thrvch tha ôthera skêpa.

Fon thisse kêning is hyr en skryver åfterbilêwen fon rên Fryas blod, bårn to thêre nêie have fon Athênia ånd hwat hyr folgath het er vs fon ovir Athênia skrêven, thêrut mêi mån bisluta, ho wêr thja Moder Hel-licht sproken heth, thâ hja sêide thåt Fryas sêda to Athênia nên stand holde ne kvste.

Fon tha ôthera Krêkalander hetste sêkur fül kwâd ovir Sêkrops hêred, hwand hi wêre in nên gode hrop. Men ik dâr segse, hi wêre-n lichte man, hâchlik romed alsa sêr bi tha inhêmar as wel bi vs, hwand hi wêre navt vmbe tha månniska to diapana sa tha ôra prestera, men hi wêre dügedsêm ånd hi wist tha wisdom thêra fêrhêmanda folkum nêi wêrde to skåtande. Thêrvmbe that er that wiste, hêde-r vs to stonden that wi machte lêva nêi vs ajn êlik Sêgabok. Thêr gvng en telling that er vs nygen were, vmbe that er tjucht wêsa skolde ut en Fryaske mangêrte ånd Êgiptiska prester, uthawede that er blâwe âga hêde, ånd that er fül mangêrta fon vs skâkt wêron ånd in ovir Egiptalande vrsellath. Tha selva heth er nimmerte jecht. Ho-t thêrmêi sy, sêkur is-t that er vs mâra âthskip biwês as alle ôthera prestum to sêmne. Men as er fallen was, gvngon sina nêimanninga alring an vsa êwa torena ånd bi grâdum sa fêlo mislikanda kêra to mâkjande, that er to lônge lesta fon êlik sa ånd fon frydom ha navt ôwers as tha skin ånd tha nôme vrbilêf. Forth nildon hja navt ne dâja that-a setma an skrift brocht wrde, hwerthrvch tha witskip thêra far [108]vs forborgen wårth. To fâra wrdon alle sêkum binna Athênia in vsa tâl bithongon, åfternêi most et in bêda tâla skên ånd to lesta allêna in tha landis tal. In tha êrosta jêra nam that manfolk to Athênia enkel wiva fon vs ajn slacht, men that jongkfolk vpwoxen mitha mangêrta thêr landsâton namen thêr âk fon. Tha bâstera bern tham thêrof kemon wêron tha skênsta ånd snodsta in wralda, men hja wêron âk tha årgsta. To hinkande vr byde syda, to mâlande her vm sêda ner vm plêga, hit ne sy that et wêre for hjara ajne held. Alsa nâka thêr jeta-n strêl fon Fryas gâst weldande wêre wårth al et bvwspul to mêna werka forwrochten ånd nimmån ne mocht en hus to bvwande, thåt rumer ånd riker wêre as thåt sinra nêstum. Tha thâ svme vrbastere stêdjar rik wêron thrvch vs fâra ånd thrvch et sulver, thåt tha slâvona uta sulverlôna wnnon, thâ gvngon hja buta vppa hellinga jefta inda dêla hêma. Thêr beftha hâga wallum fon lôf tha fon stên bvwadon hja hova mith kestlik husark, ånd vmbe by tha wla prestrum in en goda hrop to wêsande, ståldon hja thêr falska drochten likanda ånd vntuchtiga bilda in. By tha wla prestrum ånd forstum wrdon tha knâpa al tomet mâra gêrt as tha toghatera, ånd fâken thrvch rika jefta thrvch weld fon et pad thêre düged ofhlêid. Nêidam rikdom by thåt vrbrûde ånd vrbasterde slachte fêr bvppa düged ånd êre jelde, sach mån altomet knâpa tham hjara selva mit rûma rika klâtar syradon, hjara aldrum ånd fâmna to skônda ånd hjara kvnna to spot. Kêmon vsa ênfalda aldera to Athênia vppe thêre mêna acht ånd wildon hja thêrvr bâra, sâ warth ther hropen, hark, hark, thêr skil en sêmomma kêtha. Alsa is Athênia wrdon êlik en brokland anda hête landa, fol blodsûgar, pogga ånd feniniga snâka, hwêrin nên månniske fon herde sêdum sin fot navt wâga ne mêi.[110]

12193 – 1005 is 1188 before Christ.

2Walhallagara is Walcheren.

3Kalip, called by Homer Kalipso.

[Contents]

Thit stat in al vsa burga.

Ho vsa Dênamarka1 fâra vs vlêren gvngon 1600 ånd 2 jêr2 nêi Aldland vrgongen is. Thrvch Wodins dor ånd dertenhêd was thene Magy bâs wrden ovir Skênlandis astardêl. Wra berga ånd wr-n sê ne tvrade hi navt ne kvma. Thju Moder wildet navt wêrha, hja sprêk ånde kêth, ik sja nên frêse an sina wêpne, men wel vmbe tha Skênlander wêr to nimmande, thrvchdam hja bastered ånd vrdêren sind. Vppa mêna acht toch te man alên. Thêrvmbe is-t im lêten. Grât 100 jêr lêden byondon tha Dênemarkar to wandelja mith hjam. Hja jêvon him ysere wêpne ånd rêdskip thêr fori wandeldon hja golden syrhêdon bijunka kâper ånd yserirtha. Thju Moder sand bodon ånd rêd-er, hja skolde thju wandel fâra lêta. Thêr wêre frêse sêide hju fori hjara sêdum, ånd bitham hja hjara sêde vrlêren, thån skolde hja âk hjara frydom vrljasa. Men tha Dênemarkar nêde narne âra nei, hja nilda navt bigrippa that hjara sêde vrbrûde kvste, thêrvmbe ne meldon hja hja navt. To lônga lesta brochton hja ajne wêpne ånd liftochta wêi. Men thåt kwâd wrocht hjara gêia. Hjara lichêma wrdon bilâden mêi blik ånd skin, men hjara arka spynton ånd skvra wrdon lêtoch. Krek hondred jêr eftere dêi that et forma skip mit liftochta fona kâd fâren was, kêm ermode ånd lek thrvch tha anderna binna, honger sprêda sina wjvka ånd strêk vppet land del, twispalt hlip stolte in overe strêta ånd forth to tha hûsa in, ljafde ne kv nên stek lônger navt finda ånd êntracht run êwêi. Thåt bårn wilde êta fon sina måm ånd thju måm hêde wel syrhêdon tha nên êta. Tha wiva kêmon to hjara manna, thissa gvngon nêi tha grêva, tha grêva nêdon selva nawet of hildon-t skul. Nw most mån tha syrhêdon vrsella, men thawila tha stjurar thêrmêi [112]wêi brit wêron kêm frost ånd lêi-n plônk del vppa sê ånd wra strête. Tha frost thju brigge rêd hêde, stop wâkandon thêrwr to-t land ut ånd vrêd klywade vpper sêtel. In stêde fon tha owera to biwâkande spandon hja hjara horsa for hjara togum ånd runon nêi Skênland thâ. Tha Skênlander, tham nêy wêron nêi that land hjarar êthla kêmon nêi tha Dênemarkum. Vppen helle nacht kêmon hja alla. Nw sêidon hja that hja rjucht hêde vppet land hjarar êthlon ånd thahwil that mån thêrvr kåmpade kêmon tha Finna in tha lêtoga thorpa ånd runadon mith tha bern ewêi. Thêrtrvch ånd that hja nên goda wêpne navt nêdon, dêd hjam tha kåsa vrljasa ånd thêrmêi hjari frydom, hwand thene Magy wrde bâs. That kêm that hja Fryas tex navt lêsde ånd hira rêdjêvinga warlâsed hêde.

Ther send svme thêr mêne that hja thrvch tha grêva vrrêden send, that tha fâmna thåt lông spêrath hêdon, tha sa hvam sa thêr vr kêtha wilde, tham is mvla wrdon to smôrath mith golden kêdne. Wi ne mügan thêrvr nên ordêl to fellande, men wi willath jo tohropa, ne lên navt to sêre vppa wisdom ånd düged ni fon jvwa Forsta, ni fon jowa fâmna, hwand skel et halda sa mot allera mannalik wâka ovir sin ajna tochta ånd for-t mêna held.

Twa jêr nêidam kêm thene Magy selva mith en flâte fon lichte kânum, tha Moder fon Texland ånd tha foddik to râwane.

Thås årge sêke bistonde-r thes nachtis anda winter by storne tydum as wind gûlde ånd hêjel to jenst tha andêrna fêtere. Thi utkik thêr mênde thater awet hêrde ståk sin balle vp. Tha drêi as et ljucht fon êr tore vppet ronddêl falda, sa-r that al fêlo wêpende manna wra burchwal wêron. Nw gvng-er to vmbe tha klokke to lettane, tha et wêre to lêt. Êr tha wêre rêd wêre, wêron al twa thusand ina wêr vmbe tha porte to rammande. Strid hwilde thervmbe kirt, [114]hwand thrvchdam tha wêra navt nên gode wacht halden nêde, kêmon alle om.

Hwil that alrek drok to kåmpane wêre, was thêr en wla Fin to thêre flête jefta bedrum fon thêre Moder inglupth, ând wilde hja nêdgja. Tha thju Moder wêrd-im of that er bekwârd tojênst tha wâch strumpelde. Thâ-r wither vpa bên wêre stek er sin swêrd to ir buk in segsande, nilst min kul navt sâ skilst min swêrd ha. After im kêm en skiper fona Dênemarka, thisse nam sin swêrd ånd hif thêne Fin thrvch sina hole. Thêrut flât swart blod ånd thêrvr swêfde-n blâwe logha. Thi Magy lêt thju Moder vpa sinra skip forplêgja. As hju nw wither alsa fêre hêl ånd bêter wêr that hju fåst sprêka machte, sêide thene Magy that hju mith fâra moste, tha that hju hira foddik ånd fâmna halda skolde, that hju en stât skolde nyta sâ hâch as hju to fara na nêde kenth. Forth sêide-r thåt hi hiri frêja skolde in ajnwarde fon sinum forsta, jef er mâster skolde wertha over alle lânda ånd folkra Fryas. Hi sêide that hju that bijâe ånd bijechta most, owers skolde-r vnder fêlo wêja sterva lêta. As er thêr after al sinra forsta om ira lêger to gadurad hêde frêjer lûd, Frâna vrmites i klârsjande biste most m.ênis segsa of ik mâster skil wertha over alle lânda ånd folkra Fryas. Frâna dêde as melde hja him navt. To lônga lesta êpende hju hira wêra ånde kêth, min âgun wrde thjûstred, tha that ôre ljucht dêgth vp in minara sêle. Jes, ik sja-t. Hark Irtha ånd wês blyde mith my. Vndera tydum that Aldland svnken is, stand thju forma spêke fon thet Jol an top. Thêrnêi is hju del gvngon ånd vsa frydom mith tham. As er twa spêka jeftha 2000 jêr del trûled het, sâ skilun tha svna vpstonda thêr tha forsta ånd prestera thrvch hordom bi-t folk têled håve, ånd tojenst hjara tâta tjugha. Thi alle skilum thrvch mort swika, men hwat hja kêth håve skil forth [116]bilywa ånd frûchdber wertha in-a bosme thêra kloke månniska, alsa lik gode sêdum thêr del lêid wrde in thinra skât. Jeta thûsand jêr skil thju spêke then del nyga ånd al mâra syga anda thjusternesse ånd in blod, ovir thi utstirt thrvch tha lâga thêr forsta ånd prestera. Thêrnêi skil thet mornerâd wither anfanga to glora. Thit sjande skilun tha falska forsta ånd prester alsamen with frydom kåmpa ånd woxelja, men frydom, ljafde ånd êndracht skil-et folk in hjara wach nêma ånd mit thet jol risa uta wla pol. Thåt rjucht thåt erost allêna glorade, skil than fon lêjar laja to-n logha wertha. That blod thêra årgum skil ovir thin lif strâma, men thu ne mügth et navt to thi nêma. To tha lesta skil thåt feninige kwik thêr vp âsa ånd thêrof sterva. Alle wla skêdnese tham forsunnen send vmbe tha forsta ånd prestera to boga, skilun an logha ofred wertha. Forth skilun al thinra bern mith frêtho lêva. Thâ hju utspreken hêde, sêg hju del. Men thene Mâgy tham hja navt wel forstân hêde krêth, ik håv thi frêjeth, jef ik bâs skilde wertha ovir alle lânda ånd folkra Fryas, ånd nw håste to en other sproken. Frâna rjuchte hiri wither, sach im star an ånd kêthe: êr sjugun etmelde om send, skil thin sêle mitha nachtfüglon to tha grâwa omme wâra ånd thin lik skil ledsa vppa bodem fona se. Êl wel sêide thene Magy mith vrborgne wodin, segs men thåt ik kvme. Forth sêider to jenst ên sinar rakkarum, werp that wif vr skippes bord. Althus wêr-et ende fon-re leste thêra Moderum3. Wrêke willath wi thêr vr navt ne hropa, tham skil tyd nima. Men thûsand wâra thûsand mêl willath wi Frya åfternêi hropa: wâk-wâk-wâk.

1Dêna marka, the low marches.

22193 – 1602 is 591 years before Christ.

3Refer to p. 4.

[Contents]

Ho-t thene Magy forth vrgvngon is.

Nêi that tha modder vrdên was, lêter tha foddik ånd tha fâmna to sina skip to brenga bijunka alle inbold [118]thêr im likte. Forth gvng er thåt Flymâr vp, hwand hi wilde tha fâm fon Mêdêasblik jeftha fon Stâvora gabja ånd tham to Moder mâkja. Tha thêr wêron hja vp hjara hodum brocht. Tha stjurar fon Stâvora ånd fon thåt Alderga hêdon hini gêrn to Jonis togen, men tha grâte flâte wêre vppen fêre tocht ût. Nw gvngon hja to ånd foron mith hjra littige flâte nêi Mêdêasblik ånd hildon hja skul after thât ly thêra bâmun. Thi Mâgy nâkade Mêdêasblik bi helle dêi ånd skynander svnne. Thach gvngon sina ljuda drist drist wêi vppera burch to runnande. Men as allet folk mith tha bôtum land was, kemon vsa stjurar utêre krêke wêi ånd skâton hjara pila mith târbarntin bollum vp sinra flâte. Hja wêron alsa wel rjucht that fêlo sinra skêpun bistonda anna brônd wêron. Tham vppa skêpun wachton, skâton âk nêi vs thâ, thach thåt ne rojade nawet. As er to lesta en skip al barnande nêi-t skip thes Mâgy dryf, bifel-er sin skiper hi skolde ofhâde, men thene skiper that wêre thene Dênemarker thêr thene Fin felad hêde, andere, thv hest vse Êremoder nêi tha bodem fona sê svnden to meldande thatste kvma skolde, thit skoste thrvch tha drokhêd wel vrjetta; nw wil ik njude thatste thin word jecht. Thi Mâgy wild-im ofwêra; men thene skiper, en åfte Fryas ånd sterik lik en jokoxe, klipade bêda sinum hônda om sin hole ånd hif hini vr bord into thåt wellande hef. Forth hês er sin brune skild an top ånd for rjucht to rjucht an nêi vsa flâte. Thêrthrvch kêmon tha fâmna vnforlet to vs, men tha foddik was utgvngon ånd nimman wiste ho-t kêmen was. Tha hja vppa vnfordene skêpa heradon, that thene Mâgy vrdrvnken was, brûde hja hinne, hwand tha stjurar thêra mêst Dênemarkar wêron. Nêi that tha flâte fêr enoch ewêi wêre, wendon vsa stjurar ånd skâton hjara barnpila vppa tha Finna del. Thâ tha Finna thus sagon, ho hja vrrêden wêron, hlip alrik thrvch vr ekkdrum ånd thêr nêre lônger nên hêrichhêd ni bod. To thisre stonde run tha wêre hju ut [120]têre burch. Tham navt ne fljuchte, werth afmakad, ånd thêr fljuchte fvnd sin ende into tha polum fon et Krylinger wald.

[Contents]

Nêischrift.

Thâ tha stjurar an da kreke lêjon was thêr en spotter fon ut Stavora mank, thêr sêide, Mêdêa mei lakkja, sa wi hyr ut hjra burch reda. Thêrvmbe håvon tha fâmna thju krêke Mêdêa mêi lakkja1 hêten.

Tha bêrtnissa thêr afternêi skêd send, mêi alra mannalik hügja. Tha fâmna hagon tham nei hjara wysa to tella ånd wel biskriwa lêta. Thêrvmbe rêkenjath wi hirmitha vsa arbêd fvlbrocht. Held.

Ende fon ’t Bok.[122]

1Medemi lacus, Lake of Medea’s laughter.

[Contents]

Tha skrifta fon Adelbrost and Apollonia

Min nôm is Adelbrost svn fon Apol ånd fon Adela. Thrvch min folk ben ik kêren to Grêvetman ovira Linda wrda. Thêrvmbe wil ik thit bok forfolgja vp alsa dênera wisa as mine mem sproken heth.

Nêi that thene Mâgy felt was ånd Fryasburch vp stel brocht, most er en moder kêren wertha. Bi-ra lêva nêde thju Moder hira folgstera navt nômth. Hira lersta wille was sok ånd narne to findne. Sjugun mônatha åfter werth er en mêna acht bilidsen ånd wel to Grênegâ1 ut êrsêke that anna Saxanamarka pâlth. Min mem werth kêren, men hju nilde nên Moder wêsa. Hju hêde heth lif minar tât hrêd, thêrthruch hêden hja ekkorum lyaf krêjen ånd nw wildon hja âk gâdath wertha. Fêlon wildon min mem fon er bislut ofbrenga; men min mem sêide, en Êremoder âcht alsa rên in -ra mod to wêsana as hja buta blikt ånd êven mild far al hjara bern. Nêidam ik Apol nw lyaf håv boppa ella in wralda, sâ ne kån ik sâ-ne Moder navt nêsa. Sâ sprek ånd kêth Adela, men tha ôra burchfâmna wildon algâder Moder wêsa. Alrek stât thong fori sinera åjne fâm ånd nilde navt fyra. Therthrvch nis er nêne kêren ånd heth rik thus bandlâs. Hyr åfter müg-it bigripa.

Ljudgêrt, tham kêning thêr hêmesdêga fallen is, was bi thêre Moder-is lêva kêren blikbêr trvch alle stâtha mith lyafde ånd trjvw. Heth wêre sin torn vmbe vppin eth grâte hof to Dok-hêm2 to hêmande, ånd bi thêre Moder-is lêva wrd-im ther grâte êr biwêsen, hwand et wêre immer sa ful mith bodon ånd riddarum fon hêinde ånd fêre as-m-å to fora na nêde sjan. Tach nw wêr-er ênsêm and [124]vrlêten, hwand alrek wêre ange that-er him mâster skolde mâkja boppa heth rjucht ånd welda ê-lik tha slâvona kêninggar. Elk forst wânde forth that-er enoch dêde as er wâkade ovir sin åjn stât; ånd thi ên ne jêf nawet tâ antha ôthera. Mith-êra burchfamna gvnget jeta årger to. Alrek thisra bogade vppira åjne wisdom ånd sahwersa tha Grêvetmanna awet dêdon buta hjam, sâ wrochten hja mistryvwa bitwiska tham ånd sinum ljudum. Skêder en sêke thêr fêlon stâtha trof ånd hêde mån thju rêd êner fâm in wnnen, sâ kêthon alle ôthera that hju sproken hêde to fêre fon hjra åjne stât. Thrvch althus dênera renka brochton hja twyspalt in ovira stâtha ånd torendon hja that band sâdêne fon ên, that et folk fon tha ênne stât nythich wêre vppet folk fon en ora stât ånd fâret alderminesta lik fêrhêmande biskôwade. Thju fêre thêra is wêst that tha Gola jeftha Trowyda vs al-êt lând of wnnen håven al ont thêra Skelda ånd thi Magy al to thêre Wrsâra. Ho-r thêrby to gvngen is, heth min mem vntlêth, owers nas thit bok navt skrêven ne wrden, afskên ik alle hâpe vrlêren håv tha-et skil helpa thâ bâta. Ik ne skryw thus navt inna wân, thet ik thêrthrvch thet lånd skil winna jeftha bihaldane, that is minra achtne vndvalik, ik skryw allêna fâr et åfter kvmande slacht, til thju hja algâdur wêta müge vp hvdêna wisa wy vrlêren gvnge, ånd tha alra mannalik hyr ut lêra mêi that elk kwâd sin gêja têlath.

My heth mån Apollônja hêten. Twyia thritich dêga nêi måm hira dâd heth mån Adelbrost min brother vrslêjen fonden vppa wårf, sin hawed split ånd sina lithne ût ên hrêten. Min tât thêr siak lêide is fon skrik vrsturven. Thâ is Apol min jungere brother fon hyr nêi thêre westsyde fon Skênlând fâren. Thêr heth er en burch ebuwad, Lindasburch3 hêten, vmbe dâna to wrekana vs lêth. Wr.alda heth-im thêr to fêlo jêra lênad. Hy heth fif svna wnnen. Altham brengath thêne Magy skrik [126]ånd min brother gôma. After måm ånd brother-is dâd send tha fromesta fon-ut-a lândum to ekkôrum kvmen, hja havon en bând sloten Adelbând hêten. Til thju vs nên leth witherfâra ne skolde, håvath hja my ånd Adelhirt min jungste brother vpper burch brocht, my by tha fâmna ånd min brother by tha wêrar. Thâ ik thritich jêr werê heth man my to Burchfâm kêren, ånd thâ min brother fiftich wêre, werth-er keren to Grêvetman. Fon måm-is syde wêre min brother thene sexte, men fon tât his syde thene thride. Nêi rjucht machton sine åfterkvmande thus nên overa Linda åfter hjara nômun navt ne fora, men alra månnalik wildet håva to êre fon mina måm. Thêr to boppa heth mån vs åk en ofskrifte jêven fon thet bok thêra Adela follistar. Thêr mitha ben ik thet blydeste, hwand thrvch min måm hjra wisdom kêm-et in wralda. In thas burch håv ik jeta ôra skrifta fvnden, thêr navt in ’t bok ne stan, åk lovsprêka ovir min måm, altham wil ik åfter skriva.

Thit send tha nêilêtne skrifta Brunnos, ther skrywer wêsen is to thisre burch. After that tha Adela follistar ella hêde lêta overskryva elk in sin rik, hwat wryt was in vppa wâgarum thêra burgum, bisloton hja en Moder to kjasane. Thêrto wårth en mêna acht bilêid vp thisra hêm. After tha forme rêd Adelas wårth Tüntja bifolen. Ak skoldet slâcht håve. Thach nw frêge min Burgtfâm thet wort, hju hede immerthe wênich wêst thåt hju Moder skolde wertha, ut êrsêke thåt hju hyr vpper burch sat, hwana mêst alle Moderum kêren wêron. Tha hju thet word gund was, êpende hju hira falxa wêra ånde kêth: I alle skinth årg to heftane an Adelas rêd, tha thåt ne skil thêrvmde min mvla navt ne sluta ner snôra. Hwa tach is Adela ånd hwâna kvmt et wêi thåtster sokke hâge love to swikth. Lik ik hjuddêga is hju to fara hyr burchfâm wêst. [128]Tha is hju thêr vmbe wiser jefta bêtre as ik ånd alle ôthera, jefta is hju mâr stelet vppvsa sêd ånd plêgum. Hwêre thåt et fal, sâ skolde hju wel Moder wrden wêsa, thâ hju thêrto kêren is, men nêan hju wilde rêder ennen bosta ha mith all joi ånd nochta thêr er anebonden send, in stêd fon ênsum over hjam ånd et folk to wâkane. Hju is êl klarsjande, god, men min âgne ne send fêr fon vrthjustred to wêsane. Ik håv sjan thåt hju hira fryadelf herde minth, nw god, thåt is lovelik, men ik håv forther sjan thåt Tüntja Apol-is nift is. Wyder wil ik navt ne sedsa.

Tha forsta bigripen êl god, hwêr hju hly sochte, men emong et folk kêm twyspalt, ånd nêidam heth maradêl fon hyr wei kêm, wilde-t Tüntja thiu êre navt ne guna. Rêdne wrde stopth, tha saxne tâgon uta skådne, men thêr ne wårth nêne Moder kêren. Kirt åfter hêde annen vsera bodne sin makker fåleth. Til hjuddêga hêde der frod wêsen, thêrvmbe hede min burchfâm orlovi vmb-im buta tha lândpâla to helpane. Thach in stêd fon im to helpane nêi thet Twiskland, alsa fljuchte hju selva mith im overe Wrsara ånd forth nêi tha Mâgy. Thi Mâgy tham sina Fryas svna hagja wilde stald-iri as Moder to Godaburch et Skênland, mên hju wilde mâr, hju sêid-im thåt sahwersa hi Adela vpruma koste, hi måster skolde wertha over êl Fryas land. Hju wêr en fyand fon Adele sêide hju, hwand thrvch hjra renka nas hju nên Moder wrden. Sahwersa hy hir Texland forspreka wilde, sa skolde hjra boda sina wichar to wêiwyser thjanja. Al thissa sêka heth hjra boda selva bilyad.

1Grênegâ is Groningen.

2Dokhem is Dokkum.

3Lindasburch, on Cape Lindanaes, Norway.

[Contents]

Thet othera skrift.

Fiftian monatha nêi thêre lerste acht wêr-et Frjunskip jeftha Winnemônath. Alleramånnelik jef to an mery [130]mery fru ånd bly, ånd nimman nêde diger than to âkane sina nocht. Thach Wr.alda wild vs wysa, thåt wâkendom navt vrgamlath wrde ne mêi. To midne fon-et fêst fyrja kêm nêvil to hullande vsa wrda in thikke thjusternise. Nocht runde wêi, tha wâkendom nilde navt ne kêra. Tha strandwâkar wêron fon hjara nêd fjura hlâpen ånd vppa tha topâdum nas nênen to bisja. Thâ nêvil ewêi tâch, lokte svnne thrvch tha rêta thêra wolkum vp irtha. Alrek kêm wither ut to juwgande ånd to jolande, thet jungk folk tâch sjongande mitha gürbâm1 ånd thisse overfulde luft mith sina liaflika âdam. Men thahwila thêr alrek in nocht bâjada, was vrrêd lând mith horsum ånd ridderum. Lik alle årga wêron hja helpen thrvch thjusternisse, ånd hinne glupath thrvch Linda waldis pâda. To fâra Adelas dure tagon twilif mangêrtne mith twilif låmkes ånd twilif knâpa mith twilif hoklinga, en junge Saxmån birêd en wilde bufle thêr er selva fensen hêde ånd tåmad. Mith allerlêja blomma wêron hja siarad, ånd tha linnen tohnekna thêra mångêrtne wêron omborad mith gold ut-er Rêne.

Thâ Adela to hira hus ut vppet slecht kêm, fol en blomrêin del vppira hole, alle juwgade herde ånd tha tot-horne thêra knâpum gûldon boppa ella ut. Arme Adela, årm folk, ho kirt skil frü hir bydja. Thâ thju lônge skåre ut sjocht wêre kêm er en hloth mâgjara ridderum linrjucht to rinnande vp Adelas hêm. Hira tât ånd gâde wêron jeta vppa stoppenbenke sêten. Thju dure stond êpen ånd thêr binna stand Adelbrost hira svna. As er sach ho sina eldra in frêse wêron, gripter sine bôge fon-ere wâch wêi ånd skât nêi tha foresta thêra râwarum; this swikt ånd trulde vppet gårs del; overne twade ånd thride was en êlik lôt biskêren. Intwiska hêdon sina eldra hjara wêpne fat, ånd tagon vndyger to Jonis. Tha râwera skoldon hjam ring fensen [132]ha, men Adela kêm, vppere burch hêde hja alle wêpne to hantêra lêrad, sjugun irthfêt wêre hju lông ånd hira gêrt sâ fêlo, thryja swikte hja tham or hjra hole ånd as er del kêm wêr en ridder gårsfallich. Follistar kêmon omme herne thêre lône wêi. Tha râwar wrdon fålath ånd fensen. Thach to lêt, en pil hêde hjra bosme trefth. Vrrêdelika Magy! In fenin was sin pint dipth ånd thêrof is hju sturven.

1Gürbam. C. Niebuhr, Travels, vol. i. p. 174. The bagpipe is called by the Egyptians Sumâra el Kürbe.

[Contents]

Thêre burchfams lov.

Jes ferhêmande âthe, thusande send al kumen ånd jet mâra send vp wêi.

Wel, hja willath Adelas wisdom hêra.

Sekur is hju forstine, hwand hju is immer thja forste wêst.

O wach hwêrto skolde hja thjanja. Hira hemeth is linnen, hira tohnekka1 wol, thåt hjv selva spon ånd wêvade. Hwêrmêi skolde hja hjra skênhêd hâga. Navt mith pårlum, hwand hjra tuskar send witter; navt mith gold, hwand hjra hêr is blikkander; navt mith stêna, wel send hjra âgon saft as lamkes âgon, thach to lik sa glander thåt mån thêr skrômlik in sja ne mêi.

Men hwat kålt ik fon skên. Frya wêre wis navt skêner.

Ja âthe, Frya thêr sjugun skênhêde hêde, hwêrfon hjra toghâtera men êne elk hâchstens thria urven håve. Men al wêre hju lêdlik, thach skolde hju vs djura wêsa.

Jef hju wygandlik sy. Hark âthe, Adela is thet ênge bern vsar grêvetman. Sjugun jrthfet is hju hâch, jeta grâter then hjra licheme is hjra wishêd ånd hjra mod is lik bêde to sêmine.

Lok thêr, thêr wêre ênis en fênbrônd, thrju bern wêron vp jenske gråfstên sprongen. Wind blos fel. Alrek krêta ånd thju måm wêre rêdalâs. Thêr kvmt Adela: ho stêitst ånd têmethste hropth hju, tragd help to lê-nande [134]ånd Wr.alda skil jo krefta jêva. Thêr hipth hja nêi-t Krylwod, gript elsne trêjon, tragd en breg to makjande, nw helpath âk tha ôthera ånd tha bern send hred.

Jêrlikes kêmon tha bern hyr blomma ledsa.

Thêr kêmon thrê Fonysjar skipljuda thêr hja wrêvela wilde, men Adela kêm, hju hêde hjara hwop (hrop) hêrad, in swim slêith hju tha lêtha ånd til thju hja selva jechta skolde, thet hja vnwêrthelike manna wêron, bint hju alsêmen an en spinrok fest. Tha fêrhêmanda hêra kêmon hjara thjud askja. Tha hja sagon ho skots hja misdên wêron, kêm torn vp, thach mån tellade ho-t bêrd was.

Hwat hja forth dêdon, hja buwgdon to fâra Adela ånd keston thju slyp hyrar tohnekka.

Kvm fêrhêmande âthe, tha wald füglon fljuchtath to fâra tha fêlo forsykar. Kvm âthe sâ mêist hjara wishêd hêra.

By tha gråfstên hwer fon in tha lovsprêke meld wårth, is måm hira lik bigråven. Vppira gråfstên heth mån thissa worda hwryten.

NE HLAP NAVT TO HASTICH HWAND HYR LÊID ADELA.

Thju formlêre thêr is hwryten inutere wâch thêr burchtore, nis navt wither eskrêven in thåt bok thêra Adela follistar. Hwêrvmbe thet lêten is nêt ik navt to skriwand. Tha thit bok is min ajn, thêrvmbe wil ik hja thêr inna setta to wille minra mågum.

1To hnekka, a high petticoat reaching up to the neck.

[Contents]

Formlêre.

Alle god minnanda Fryas bern sy held. Hwand thrvch tham [136]skil et sêlich wertha vp jrtha. Lêr ånd kêth to tha folkum. Wr.alda is thet alderaldesta jeftha overaldesta, hwand thet skop alla thinga. Wr.alda is ella in ella, hwand thet is êvg ånd vnendlik. Wr.alda is overal ainwardich, men narne to bisja, thêrvmbe wårth thet wêsa gâst hêten. Al hwat wi fon him sja müge send tha skepsela thêr thrvch sin lêva kvme ånd wither henne ga, hwand inut Wr.alda kvmath alle thinga ånd kêrath alle thinga. Fon ut Wralda kvmth t anfang ånd et ende, alra thinga gêith in im vppa. Wr.alda is thet êne ella machtige wêsa, hwand alle ôre macht is fon him lênad ånd kêrath to him wither. In ut Wr.alda kvmath alle krefta ånd alle krefta kêrath to him wither. Thêrvmbe is hi allêna theth skeppande wêsa ånd thêr nis nawet eskêpen buta him.

Wr.alda lêide êvge setma thet is êwa in al et skêpne, ånd thêr ne send nên gode setma jeftha hja moton thêrnêi tavlikt wêsa. Men afskên ella in Wr.alda sy, tha boshêd thêra månniska nis navt fon him. Boshêd kvmth thrvch lômhêd vndigerhed ånd domhêd. Thêrvmbe kån hju wel tha månniska skâda, Wr.alda nimmer. Wr.alda is thju wishêd, ånd tha êwa thêr hju tavlikt heth, send tha boka wêrût wy lêra müge, ånd thêr nis nêne wishêd to findande ner to garjande buta tham. Tha månniska mügon fêlo thinga sja, men Wr.alda sjath alle thinga. Tha månniska mügon fêlo thinga lêra, men Wr.alda wêt alle thinga. Tha månniska mügon fêlo thinga vntslûta, men to fâra Wr.alda is ella êpned. Tha månniska send månnalik ånd berlik, men Wr.alda skept bêde. Tha månniska minnath ånd håtath, tha Wr.alda is allêna rjuchtfêrdich. Thêrvmbe is Wr.alda allêne god, ånd thêr ne send nêne goda bûta him. Mith thet Jol wandelath ånd wixlat allet eskêpne, men god is allêna vnforanderlik. Thruch that Wr.alda god is, alsa ne mei hi âk navt foranderja; [138]ånd thrvch thet er bilywath, thêrvmbe is hy allêna wêsa ånd al et ora skin.

[Contents]

Thet othera dêl fonre formlêr.

Emong Findas folk send wanwysa, thêr thrvch hjara overfindingrikhêd alsa årg send, thåt hja hjara selva wis mâkja ånd tha inewida bitjuga, thåt hja thet besta dêl send fon Wr.alda; thåt hjara gâst thet beste dêl is fon Wr.aldas gâst ånd thet Wr.alda allêna mêi thånkja thrvch helpe hjaris bryn1.

Thåt aider skepsle en dêl is fon Wr.aldas vnendlik wêsa, thåt håvon hja fon vs gâbad.

Men hjara falxe rêdne ånd hjara tåmlâse hâchfarenhêd heth ra vppen dwâlwêi brocht. Wêre hjara gâst Wr.aldas gâst, sâ skolde Wr.alda êl dvm wêsa in stêde fon licht and wis. Hwand hjara gâst slâvth him selva immer of vmbe skêne bylda to mâkjande, thêr y åfternêi anbid. Men Findas folk is en årg folk, hwand afskên tha wanwysa thêra hjara selva wis mâkja thåt hja drochtne send, sa håvon hja to fâra tha vnewida falxa drochtne eskêpen, to kêthande allerwêikes, thåt thissa drochtne Wr.alda eskêpen håve, mith al hwat thêr inne is; gyriga drochtne fvl nyd ånd torn, tham êrath ånd thjanath willath wêsa thrvch tha månniska, thêr blod ånd offer willa ånd skât askja. Men thi wanwisa falxa manna, tham hjara selva godis skalka jeftha prestera nôma lêta, bürath ånd sâmnath ånd gethath aldam to fâra drochtne thêr er navt ne send, vmbet selva to bihaldande. Aldam bidrywath hja mith en rum emod, thrvchdam hja hjara selva drochtne wâne, thêr an ninman andert skeldich ne send. Send thêr svme tham hjara renka froda ånd bâr mâkja, alsa wrdon hja thrvch hjara rakkera fåt ånd vmbira laster vrbarnad, ella mith fêlo stâtska plêgum, hjara falxa drochtne to-n êre. Men in trvth, [140]allêna vmbe thåt hja ra navt skâda ne skolde. Til thju vsa bern nw wêpned müge wêsa tojenst hjara drochtenlika lêre, alsa hâgon tha fâmna hjam fon buta to lêrande hwat hyr skil folgja.

Wr.alda was êr alle thinga, ånd nêi alle thinga skil er wêsa. Wr.alda is alsa êvg ånd hi is vnendlik, thervmb nis thêr nawet buta him. Thrvch ut Wr.aldas lêva warth tid ånd alle thinga bern, ånd sin lêva nimth tid ånd alle thinga wêi. Thissa sêka moton klâr ånd bâr mâkad wrda by alle wisa, sâ thåt hja-t an ôthera bithjuta ånd biwisa müge. Is-t sâ fâr wnnen, sa sêith mån forther: Hwat thus vsa ommefang treft, alsa send wy en dêl fon Wr.aldas vnendelik wêsa, alsa tha ommefang fon al et eskêpne, thach hwat angâ vsa dânte, vsa ainskipa, vsa gâst ånd al vsa bithånkinga, thissa ne hêra navt to thet wêsa. Thit ella send fljuchtiga thinga tham thrvch Wr.aldas lêva forskina, thach thêr thrvch sin wishêd sâdâne ånd navt owers navt ne forskina. Men thrvchdam sin lêva stêdes forthga, alsa ne mêi thêr nawet vppa sin stêd navt bilywa. Thêrvmbe forwixlath alle eskêpne thinga fon stêd, fon dânte ånd âk fon thånkwisa. Thervmbe ne mêi irtha selva, ner eng skepsle ni sedsa: ik ben, men wel ik was. Ak ne mêi nên månniska navt ne sedsa ik thånk, men blât, ik thochte. Thi knâp is grâter ånd owers as tha-r bern wêre. Hy heth ora gêrtne, tochta ånd thånkwisa. Thi man en tât is ånd thånkth owers as thâ-r knâp wêre. Êvin tha alda fon dêgum. Thât wêt allera mannelik. Sâhwersa allera mannalik nw wêt ånd jechta mot, thåt hy alon wixlath, sâ mot hy âk bijechta, that er jahweder âgeblik wixlath, âk thahwila-r sêid: ik ben, ånd thåt sina thånk bylda wixle, tha hwile-r sêid: ik thånk.

Instêde thåt wy tha årga Findas althus vnwerthlik afternêi snakka ånd kålta, ik ben, jeftha wel, ik ben thet beste dêl Wr.aldas, ja thrvch vs allêna mêi-r thånkja, [142]sâ willath wy kêtha wral ånd allerwêikes wêr et nêdlik sy: wy Fryas bern send forskinsla thrvch Wr.aldas lêva; by-t anfang min ånd blât, thach immer wårthande ånd nâkande to fvlkvmenlikhêd, svnder â sa god to wrda as Wr.alda selva. Vsa gâst nis navt Wr.aldas gâst, hi is thêrfon allêna en afskinsle. Tha Wr.alda vs skop, heth er vs in thrvch sine wishêd-bryn-sintûga, hügia ånd fêlo goda ainskipa lênad. Hyrmêi mugon wy sina êwa bitrachta. Thêrof mügon wy lêra ånd thêrvr mügon wy rêda, ella ånd allêna to vs ain held. Hêde Wr.alda vs nêne sinna jêven, sa ne skolde wy narne of nêta ånd wy skolde jeta reddalasser as en sêkwale wêsa, thêr forthdryven wårth thrvch ebbe ånd thrvch flod.

1Cf. Hegel a. h. l.

[Contents]

Thit stat vp skrivfilt skrêven. Tal and andworde ora famna to-n forbyld.

En vnsels gyrich mån kêm to bârande by Trâst thêr fâm wêre to Stavia. Hy sêide vnwêder hêde sin hus wêi brocht. Hy hêde to Wr.alda bêden, men Wr.alda nêdim nêne helpe lênad. Bist en åfte Fryas, frêje Trâst. Fon elder t elder, andere thene mån. Thån sêide hju wil ik åwet in thin mod sêja in bitrouwa, thåt et kyma groja ånd früchda jêva mêi. Forth sprêk hju ånde kêth. Thâ Frya bern was, stand vs moder naked ånd blât, vnbihod to jenst tha strêlum thêre svnne. Ninman macht hju frêja ånd thêr wêre ninman thêr hja help macht lêna. Thâ gvng Wr.alda to ånd wrochte in hjra mod nigung ånd liavde anggost ånd skrik. Hju sach rondomme, hjra nigung kâs thet beste ånd hju sochte skul vndera wârande linda. Men rêin kêm ånd t onhlest wêre thât hju wet wrde. Thach hju hêde sjan [144]ho thet wêter to tha hellanda blådar of drupte. Nw mâkade hju en hrof mith hellanda sidum, vp stôka mâkade hju tham. Men stornewind kêm ånd blos rêin thêr vnder. Nw hêde hja sjan thåt tha stam hly jef, åfter gong hja to ånd mâkade en wâch fon plâga ând sâdum, thet forma an êne syda ånd forth an alle syda. Storne wind kêm to bek jeta wodander as to fora ånd blos thju hrof ewêi. Men hju ne bârade navt over Wr.alda ner to jenst Wr.alda. Men hja mâkade en reitne hrof ånd leide stêne thêr vppa. Bifvnden håvande ho sêr thet dvath vmb allêna to tobbande, alsa bithjude hju hira bern ho ånd hwêrvmbe hju alsa hêde dên. Thissa wrochton ånd tochton to sêmine. A sadenera wise send wy an hûsa kêmen mith stoppenbånkum, en slecht ånd warande linda with tha svnnestrêlum. To tha lesta håvon hja en burch mâkad ånd forth alle ôthera. Nis thin hus thus navt sterk noch wêst, alsa mot i trachda vmbet ôre bêter to mâkjande. Min hus wêre sterk enoch, sêider, men thet hâge wêter heth et vp bêrad ånd stornewind heth et ore dên. Hwêr stand thin hus thån, frêje Trâst. Alingen thêre Rêne, andere thene man. Ne stand et thån navt vppen nol jeftha therp, frêje Trâst. Nean sêider, min hus stand ênsum by tha overe, allêna håv ik et buwad, men ik ne macht thêr allêna nên therp to makane. Ik wist wel, sêide Trâst, tha fâmna håv et my meld. Thv hest al thin lêva en grûwel had an tha månniska, ut frêse thåtste awet jêva jeftha dva moste to fara hjam. Thach thêr mitha ne mêi mån navt fêr ne kvma. Hwand Wr.alda thêr mild is, kêrath him fona gyriga. Fåsta het vs rêden ånd buppa tha dura fon alle burgum is t in stên ut wryten: bist årg bâtsjochtig sêide Fåsta, bihod thån jvwe nêsta, bithjod thån jvwe nêsta, help thån juwe nesta, sâ skilun hja t thi witherdva. Is i thina rêd navt god noch, ik nêt fâr thi nên bêtera. Skâmrâd wårth then mån ånd hi drupte stolkes hinne.[146]

[Contents]

Nw wil ik selva skriwa êrost fon over min burch and than over hwat ik hav muge sjan.

Min burch lêid an-t north-ende thêre Liudgârda. Thju tore heth sex syda. Thrya thrittich fêt is hju hâch. Flåt fon boppa. En lyth huske thêr vppa, hwâna mån tha ståra bisjath. An aider syd thêre tore ståt en hus, long thrya hondred, brêd thrya sjugun fêt, êlika hâch bihalva thju hrof, thêr rondlik is. Altham fon hyrbakken stên, ånd fon buta ne send nênen ôthera. Om tha burch is en hringdik, thêrom en gråft diap thrya sjugun fêt, wyd thrya twilif fêt. Siath hwa fonêre tore del, sa siath hi thju dânte fon et Jol. Vppa grvnd twisk tha sûdlika hûsa thêre, send allerlêja krûda fon hêinde ånd fêr, thêrof moton tha fâmna tha krefta lêra. Twisk tha nortlika hûsa is allêna fjeld. Tha thrju nortlika hûsa send fol kêren ånd ôther bihof. Twa sûdar send to fâra tha fâmkes vmbe to skola ånd to hêma. Thet sûdlikoste hus is thêre Burchfâm his hêm. Inna tore hangt thju foddik. Tha wagar thêre tore send mith kestlika stêna smukad. In vppa thêre sûderwach is thêne Tex wrytten. An tha fêre syde thêra finth mån thju formlêre; anna winstere syde tha êwa. Tha ora sêka finth mån vppa ôra thrja. Tojenst tha dik by-t hus thêr fâm stêt thju owne ånd thju molmâk thrvch fjuwer bufla kroden. Buta vsa burchwal is-t hêm, thêr vppa tha burchhêra ånda wêrar hême. Thju ringdik thêra is en stonde grât, nên stjurar, men svnna stonde, hwêrfon twya twilif vppen etmelde kvma. In vpper binnasyde fona dik is en flåt, fif fêt vndera krûn. Thêr vppa send thrya hondred krânboga, todekt mith wod ånd lêther. Bihalva tha hûsa thêra inhêmar send thêr binna alingne tha [148]dik jeta thrya twilif nêdhûsa to fâra tha omhêmar. Thet fjeld thjanath to kåmp ånd to wêde. Anna sûdsyde fon tha bûtenste hringdik is thju Liudgârde omtûnad thrvch thet grâte Lindawald. Hjra dânte is thrju hernich, thet brêde buta, til thju svnne thêr in sia mêi. Hwand thêr send fêlo fêrlandeska thrêja ånd blommen thrvch tha stjurar mith brocht. Alsa thju dânte vsar burch is, send alle ôthera; thach vs-is is thju grâteste; men thi fon Texland is tha aldergrâteste. Thju tore fon Fryasburch is alsa hâch thåt hju tha wolka torent, nêi thêre tore is al et ôthera.

By vs vppa burch ist alsa dêlad. Sjugun jonge fâmna wâkath by thêre foddik. Aider wâk thrja stonda. In ha ôre tid moton hja huswårk dva, lêra ånd slêpa. Send hja sjugun jêr wâkande wêsen, alsa send hja fry. Thân mügon hja emong tha månniska gâ, vp-ra sêd to letane ånd rêd to jêvane. Is hwa thrju jêr fâm wêst, sâ mêi hju alto met mith tha alda fâmna mith gâ.

Thi skrywer mot tha fâmkes lêra lêsa, skrywa ånd rêkenja. Tha grysa jeftha grêva moton lêra hjam rjucht ånd plicht, sêdkunda, krûdkunda, hêlkunda, skêdnesa, tellinga ånd sanga, bijunka allerlêja thinga thêr hjam nêdlik send vmbe rêd to jêva. Thju Burchfâm mot lêra hjam ho hja thêrmith to wårk gâ mota by thå månniska. Êr en Burchfâm hjra stêd innimt, mot hju thrvch thet lând fâra en fvl jêr. Thrê grêva burchhêra ånd thrja alda fâmna gan mith hiri mitha. Alsa is-t âk my gvngon. Min fârt is alingen thêre Rêne wêst, thjus kâd opward, alingen thêre ôre syde ofward. Ho hâger ik upkêm, to årmer likte mi tha månniska. Wral inna Rêne hêde mån utstekka makad. Thet sôn thåt thêr ain kêm, wrde mith wêter wr skêpfachta gâten vmbe gold to winnande. Men tha mångêrta ne drogon thêr nêne golden krone fon. Êr wêron thêr [150]mâr wêst, men sont wi Skênland miste, send hja nêi tha berga gvngon. Thêr delvath hja yserirtha, thêr hja yser of mâkja. Boppa thêre Rêne twisk thet berchta, thêr håv ik Mârsåta sjan. Tha Mârsâta thåt send månniska thêr invppa mâra hêma. Hjara husa send vp pålum buwad. Thåt is vret wilde kwik ånda bose månniska. Thêr send wolva, bâra ånd swârte grislika lâwa1. And hja send tha swetsar2 jeftha pålingar fonda hêinde Krêkalandar, thêra Kålta folgar ånd tha vrwildere Twiskar, alle gyrich nêi râv ånd but. Tha Mârsâta helpath hjara selva mith fiska ånd jâga. Tha huda wrdat thrvch tha wiva tomâkad ånd birhet mith skors fon berkum. Tha litha huda saft lik fâmnafilt. Thju burchfâm et Fryasburch3 sêide vs thåt hja gode ênfalde månniska weron. Thach hêd ik hja êr navt sprêken hêred, ik skolde mênath håve thåt hja nên Fryas wêre, men wilda, sâ ryst sâgon hja ut. Hjra fachta ånd kruda wrdon thrvch tha Rênhêmar vrwandelath ånd thrvch tha stjurar buta brocht. Alingen thêre Rêne wêr et alên, til Lydasburch4. Thêr was en grâte flyt5. Invppa thisra flyt wêron âk månniska, thêr husa vp påla hêde. Men thåt nêr nên Fryas folk, men thåt wêron swarte ånd bruna månniska, thêr thjanath hêde to rojar vmbe tha butafârar to honk to helpane. Hja moston thêr bilywa til thju thju flâte wither wêi brûda.

To tha lersta kêmon wi to-t Alderga. By-t suderhâvahâved stêt thju Wâraburch, en stênhus, thêrin send allerlêja skulpa, hulka, wêpne ånd klathar wârad, fon fêre landum, thrvch tha stjurar mith brocht. En fjardêl dâna is-t Alderga. En grâte flyt omborad mith lothum, husa ånd gârdum ella riklik sjarad. Invpper flyt lêi en grâte flâte rêd, mith fônon fon allerlêja farwa. Et Fryas dêi hongon tha skilda omma tha borda to. Svme blikton [152]lik svnna. Tha skilda thêr witking ånd thêra skolta bi tha nachtum wêron mith gold vmborad. Abefta thêre flyt was en gråft gråven, to hlâpande dâna alingen thêre burch Forâna6 ånd forth mith en ênga muda7 in sê. To fâra thêre flâte wêre thit tha utgvng ånd et Fly tha ingvng. A bêde syda thêre gråft send skêne husa mith hel blikanda farwa mâlad. Tha gârdne send mit altid grêne hâgvm omtunad. Ik håv thêr wiva sian, thêr filtne tohnekna drogon as t skriffilt wêre. Lik to Stavere wêron tha mångêrtne mith golden kronum vppira holum ånd mith hringum8 om årma ånd fêt sjarad. Sudward fon Forâna lêid Alkmârum. Alkmârum is en mâre jefta flyt, thêrin lêid en êland, vppa thåt êland moton tha swarte ånd bruna månniska hwila êvin as to Lydahisburch. Thju Burchfâm fon Forâna sêide my, thåt tha burchhêra dêistik to-râ gvngon vmb ra to lêrande, hwat åfte frydom sy, ånd ho tha månniska an thêre minne agon to lêvane vmbe sêjen to winnande fon Wr.aldas gâst. Was thêr hwa thêr hêra wilde ånd bigripa machte, sa wårth er halden, alont er fvl lêrad wêre. Thåt wrde dên vmbe tha fêrhêmande folka wis to mâkane, ånd vmbe vral âtha to winnande. Êr hêd ik anda Sâxanamarka to thêr burch Månnagârda forda9 wêst. Thach thêr hêd ik mâr skâmelhêd sjan, as-k hyr rikdom spêrde. Hju andere: sâ hwersa thêr an da Sâxanamarka en frêjar kvmath en mangêrte to bi frêjande, alsa frêjath tha mångêrtne thêr, kanst thin hus fry wêra tojenst tha bannane Twisklandar, håst nach nêne fålad, ho fêlo bufle håst al fånsen ånd ho fêlo bâra ånd wolva huda håst al vppa thêre mårk brocht? Dâna ist kvmen thåt tha Saxmanna thju buw anda wiva vrlêten håve. Thåt fon hvndred to sêmine nên êne lêsa mêi ner skriwa ne kån. Dâna is-t kvmen, thåt nimman nên sprêk vppa sin skild neth, men blât en mislikande dânte fon en diar, thåt er fålad [154]heth. And åndlik, dâna is-t kvmen, thåt hja sêr wichandlik ewrden send, men to met êvin dvm send as et kwik, thåt hja fånsa, ånd êvin erm as tha Twisklândar, hwêr mith hja orloge. To fâra Fryas folk is irtha ånd sê eskêpen. Al vsa rinstrâma runath vppa sê to. Thåt Lydas folk ånd thåt Findas folk skil ekkorum vrdelgja, ånd wy moton tha lêthoga landa bifolka. In-t fon ånd omme fâra lêid vs held. Wilst nw thåt tha boppalânder dêl håve an vsa rikdom ånd wisdom, sâ skil ik thi en rêd jêva. Lêt et tha mangêrtne to wênhêd wrde hjara frêjar to frêjande, êr hja ja segsa: hwêr håst al in wralda ommefâren, hwad kånst thin bern tella wra fêra landa ånd wra fêrhêmanda folka? Dvath hja alsa, sâ skilun tha wichandlika knâpa to vs kvma. Hja skilun wiser wårtha ånd rikkâr ånd wi ne skilun nên bihof longer navt nåve an thåt wla thjud. Tha jongste thêr fâmna fon thêra thêr by mi wêron, kêm uta Saxsanamarka wêi. As wi nw to hongk kêmon, heth hju orlovi frêjad vmbe nêi hjra hus to gâne. Afternêi is hju thêr Burchfâm wrden, ånd dâna is-t kvmen thåt er hjudêga sâ felo Saxmånna by tha stjurar fâre.

Ende fon thet Apollonia bok.[156]

1Lions in Europe, see Herodotus, vii. 125.

2Swetsar are Swiss.

3Fryasburch is Freiburg.

4Lydasburch is Leyden, the city.

5Flyt, jeftha mâre, is a lake or sea.

6Forana is Vroonen.

7Engamuda is Egmond.

8Diodorus Siculus, v. 27, on the Gauls.

9Mannagârdaforda is Munster.

[Contents]

Tha skrifta fon Frethorik and Wiljow.

Min nôm is Frêthorik to nomath oera Linda, thåt wil segsa ovir tha Linda. To Ljudwardja bin ik to Asga kêren. Ljudwardja is en ny thorp, binna thene ringdik fon thêr burch Ljudgarda, hwêrfon tha nôma an vnêr kvmen is. Vnder mina tida is er fül bêred. Fül hêd ik thêr vr skrêven, men åfternêi send mi âk fêlo thinga meld. Fon ên ånd ôther wil ik en skêdnese åfter thit bok skrywa, tha goda månniska to-n êre tha årga to vnêre.

In min jüged hêrd ik grêdwird alomme, årge tid kêm, årge tid was kvmen, Frya hêd vs lêton, hjra wâkfâmkes hêde hju abefta halden, hwand drochten likande bylda wêron binna vsa lândpåla fvnden.

Ik brônde fon nysgyr vmbe thi bylda to bisjan. In vsa bûrt strompele en ôld fâmke to tha husa uta in, immer to kêthande vr årge tid. Ik gyrde hja ling syde. Hju strik mi omme kin to. Nw wrd ik drist ånd frêje jef hju mi årge tid ånd tha bylda rêis wisa wilde. Hju lakte godlik ånd brocht mi vpper burch. En grêve mån frêje my jef ik al lêsa ånd skrywa kv. Nê sêid ik. Thån most êrost to ga ånd lêra, sêid-er owers ne mêi-t jow navt wysen wrde. Dystik gvng ik bi tha skriwer lêra. Acht jêr lêtter hêrd ik, vsa burchfâm hêde hordom bidryven ånd svme burchhêra hêdon vrrêd plêgad mith tha Magy, ånd fêlo månniska wêron vp hjara syde. Vral kêm twispalt. Thêr wêron bern, thêr vpstandon ajen hjara eldrum. Inna gluppa [158]wrdon tha froda månniska morth. Thet alde fâmke, thêr ella bâr mâkade, wårth dâd fvnden in en grupe. Min tât, thêr rjuchter wêre, wilde hja wrêken hâ. Nachtis wårth er in sin hus vrmorth. Thrju jêr lêtter wêr thene Mâgy bâs svnder strid. Tha Saxmånna wêron frome ånd frod bilywen. Nêi tham fljuchton alle gode månniska. Min måm bistvrv-et. Nw dêd ik lik tha ôthera. Thi Mâgy bogade vppa sinra snôdhêd. Men Irtha skold im thâna, thåt hja nên Mâgy ner afgoda to lêta ne mochte to thêre hêlge skêta, hwêrut hju Frya bêrade. Êvin sa thet wilde hors sina månna sked, nêi thåt thet sina ridder gersfallich mâkad heth, êvin sâ skodde Irtha hjra walda ånd berga. Rinstrâma wrdon ovira fjelda sprêd. Sê kokade. Berga spydon nêi tha wolkum, ånd hwad hja spyth hêde, swikton tha wolka wither vp jrtha. By-t anfang there Arnemônath nigade jrtha northward, hju sêg del, ôl lêgor ånd lêgor. Anna Wolfamônath lêidon tha Dênemarka fon Fryas lând vnder-ne sê bidobben. Tha walda thêr bylda in wêron, wrdon vphyvath ånd thêr windum spel. Thet jêr åfter kêm frost inna Herdemônath ånd lêid ôld Fryas lând vnder en plônke skul. In Sellamônath kêm stornewind ut et northa wêi, mith forande berga fon ise ånd stênum. Tha spring kêm, hyf jrtha hjra selva vp. Ise smolt wêi. Ebbe kêm ånd tha walda mith byldum drêvon nêi sê. Inner Winna jeftha Minnamônath gvng aider thurvar wither hêm fâra. Ik kêm mith en fâm to thêre burch Ljudgârda. Ho drove sach et ut. Tha walda thêra Lindawrda wêron mêst wêi. Thêr tha Ljudgârde wêst hêde, was sê. Sin hef fêtere thene hringdik. Ise hêde tha tore wêi brocht ånd tha husa lêide in thrvch ekkôrum. Anna helde fonna dik fond ik en stên. [160]vsa skriver hêd er sin nôm inwryten, thåt wêre my en bâken. Sâ-t mith vsa burch gvngen was, was-t mith mitha ôra gvngon. Inna hâga lânda wêron hja thrvch jrtha, inna dêna landa thrvch wêter vrdên. Allêna Fryasburch to Texland wårth vnedêrad fvnden. Men al et lånd thet northward lêid hêde, wêre vnder sê. Noch nis-t navt boppa brocht. An thås kâd fon-t Flymâre wêron nêi meld wrde thrichtich salta mâra kvmen, vnstonden thrvch tha walda, thêr mith grvnd ånd al vrdrêven wêron. To Westflyland fiftich. Thi gråft thêr fon-t Alderga thweres to het land thrvchlâpen hêde, was vrsôndath ånd vrdên. Tha stjurar ånd ôr fârande folk, thêr to honk wêron, hêde hjara selva mith mâga ånd sibba vppira skepum hret. Men thåt swarte folk fon Lydasburch ånd Alikmarum hêde alên dên. Thawil tha swarta sûdward dryvon, hêdon hja fêlo mångêrtne hret, ånd nêidam nimman ne kêm to aska tham, hildon hja tham to hjara wiva. Tha månniska thêr to bek kêmon, gvngon alle binna tha hringdika thêra burgum hêma, thrvchdam et thêr buta al slyp ånd broklând wêre. Tha gamla husa wrde byên klust. Fona boppalândum kâpade mån ky ånd skêp, ånd inna tha grâte husa thêr to fâra tha fâmna sêten hêde, wrde nw lêken ånd filt mâkad, vmbe thes lêvens willa. Thåt skêd 18881 jêr nêi thåt Atlând svnken was.

In 282 jêr2 nêdon wi nên Êremoder navt hat, ånd nw ella tomet vrlêren skinde, gvng mån êne kjasa. Thet hlot falde vp Gosa to nômath Makonta. Hju wêre Burchfâm et Fryasburch to Texlând. Hel fon hawed ånd klâr fon sin, êlle god, ånd thrvchdam hira burch allêna spârad was, sach alrik thêrut hira hropang. Tjan jêr lêttere kêmon tha stjurar fon Forana ånd fon Lydas burch. Hja wildon tha swarta månniska mith wif ånd bern to thet lând utdryva. Thêrwr wildon hja thêre Moder is rêd biwinna. Men Gosa [162]frêje, kånst ên ånd ôr to bek fora nêi hjra lândum, thån âchste spod to mâkjande, owers ne skilun hja hjara mâga navt wither ne finda. Nê sêide hja. Thâ sêide Gosa: Hja håvon thin salt provad ånd thin bråd êten. Hjara lif ånd lêva håvon hja vnder jow hod stålad. I moste jow ajne hirta bisêka. Men ik wil thi en rêd jeva. Hald hjam alond jow wåldich biste vm ra wither honk to fora. Men hald hjam bi jow burgum thêr bûta. Wâk ovir hjara sêd ånd lêr hjam as jef hja Fryas svna wêre. Hjra wiva send hyr tha steriksta. As rêk skil hjara blod vrfljuchta, til er tha lesta navt owers as Fryas blod in hjara åfterkvmande skil bilywa. Sâ send hja hyr bilêwen. Nw winst ik wel thåt mina åfterkvmande thêr vp letta, ho fêr Gosa wêrhêd sprek. Thâ vsa lânda wither to bigana wêr, kêmon thêr banda erma Saxmanna ånd wiva nêi tha vvrdum fon Stavere ånd thåt Alderga, vmbe golden ånd ôra sjarhêd to sêkane fon ut tha wasige bodeme. Thach tha stjurar nildon hja navt to lêta. Tha gvngon hja tha lêthoga thorpa bihêma to West Flyland, vmbe ra lif to bihaldane.

12193 – 1888 is 305 before Christ.

2Since 587 before Christ. See pages 110 and 112.

[Contents]

Nw wil ik skriwa ho tha Gêrtmanna and fêlo Hêlênja folgar tobek kêmon.

Twa jêr nêi thåt Gosa Moder wrde1, kêm er en flâte to thet Flymara in fala. Thet folk hropte ho.n.sêen. Hja foron til Stavere, thêr hropton hja jeta rêis. Tha fôna wêron an top ånd thes nachtes skâton hja barnpila2 anda loft. Thâ dêirêd wêre rojadon svme mith en snâke to thêre hava in. Hja hropton wither ho.n. sêen. Thâ hja landa hipte-n jong kerdel wal vp. In sina handa hêdi-n skild, thêrvp was bråd ånd salt lêid. Afterdam kêm en grêva, hi sêide wi kvmath fona [164]fere Krêkalandum wêi, vmb vsa sêd to warjande, nw winstath wi i skolde alsa mild wêsa vs alsa fül lând to jêvane thåt wi thêrvp müge hêma. Hi telade-n êle skêdnese thêr ik åfter bêtre skryva wil. Tha grêva niston navt hwat to dvande, hja sandon bodon allerwêikes, âk to my. Ik gvng to ånd sêide: nw wi-n Moder håve agon wi hjra rêd to frêjande. Ik selva gvng mitha. Thju Moder, thêr ella wiste, sêide, lêt hja kvme, sâ mügon hja vs lând helpa bihalda: men lêt hjam navt vp êne stêd ne bilyva, til thju hja navt waldich ne wrde ovir vs. Wi dêdon as hju sêid hêde. That wêre êl nêi hjra hêi. Fryso reste mith sinâ ljudum to Stavere, that hja wither to êne sêstêde mâkade, sa god hja machte. Wichhirte gvng mith sinum ljudum astward nêi there Êmude. Svme thêra Johnjar, thêr mênde thåt hja font Alderga folk sproten wêre, gvngen thêr hinne. En lyth dêl thêr wânde thåt hjara êthla fon tha sjugon êlanda wei kêmon, gvngon hinne ånd setton hjara selva binna tha hringdik fon thêre burch Walhallagâra del. Ljudgêrt thene skolte bi nachte fon Wichhirte wårth min åthe åfternêi min frjund. Fon ut sin dêibok håv ik thju skêdnese thêr hir åfter skil folgja.

Nei thåt wi 12 mel 100 ånd twia 12 jêr bi tha fif wêtrum sêten hêde, thahwila vsa sêkåmpar alle sêa bifâren hêde thêr to findane, kêm Alexandre3 tham kêning mith en weldich hêr fon boppa allingen thêr strâm vsa thorpa bifâra. Nimman ne måcht im wither worda. Thach wi stjurar thêr by tha sê sâton, wi skêpt vs mith al vsa tilbêre hava in ånd brûda hinna. Tha Alexandre fornom thåt im sâ ne grâte flâte vntfâra was, wårth er wodinlik, to swêrande hi skolde alle thorpa an logha offerja jef wi navt to bek kvma nilde. Wichhirte lêide siak to bedde. Thâ Alexandre thåt fornom heth er wacht alont er bêter wêre. Afternêi kêm er to him sêr kindlyk snakkande, thach hi thrjvchde lik [166]hi êr dên hêde. Wichhirte andere thêr åfter, o aldergrâteste thêra kêningar. Wi stjurar kvmath allerwêikes, wi hâven fon jow grâte dêdun hêred. Thêrvmbe send wi fvl êrbidenese to fara jowa wêpne, tha jet mar vr thina witskip. Men wi ôthera wy send frybern Fryas bern. Wy ne mügon nêne slâfona navt ne wrde. Jef ik wilde, tha ôra skolde rêder sterva willa, hwand alsa ist thrvch vsa êwa bifôlen. Alexandre sêide: ik wil thin lând navt ne mâkja to min bût, ner thin folk to mina slâfona. Ik wil blât thåt ste my thjanja skolste vmb lân. Thêrvr wil ik swêra by vs bêdar godum, thåt nimman vr my wrogja skil. Tha Alexandre åfternei bråd ånd salt mith im dêlade, heth Wichhirte that wiste dêl kâsen. Hi lêt tha skêpa hala thrvch sin svne. Tha thi alle tobek wêron, heth Alexandre thi alle hêred. Thêr mitha wilde hi sin folk nêi tha helge Gônga fâra, thêr hi to land navt hêde müge nâka. Nw gvng er to ånd kâs altham ut sin folk ånd ut sina salt-atha thêr wenath wêron vvr-ne sê to fârane. Wichhirte was wither siak wrden, thêrvmbe gvng ik allêna mitha ånd Nearchus fon thes keningis wêga. Thi tocht hlip svnder fardêl to-n-ende, uthâvede tha Johnjar immerthe an vnmin wêron with tha Phonisjar, alsa Nêarchus thêr selva nên bâs ovir bilywe ne kv. Intwiska hêde tham kêning navt stile nêst. Hi hêde sina salt-atha bâma kapja lêta ånd to planka mâkja. Thrvch help vsar timberljud hêder thêr of skêpa mâkad. Nw wilder selva sêkêning wertha, ånd mith êl sin hêr thju Gonga vpfâra. Thach tha salt-atha thêr fon thet bergland kêmon, wêron ang to fara sê. As hja hêradon thåt hja mith moste, stakon hja tha timberhlotha ane brônd. Thêr thrvch wrde vs êle thorp anda aska lêid. Thet forma wânde wy thåt Alexandre thåt bifalen hêde ånd jahwêder stand rêd vmb sê to kjasane. Men Alexander wêre wodin, hi wilde tha salt-atha thrvch sin ajn folk ombrensa lêta. Men Nêarchus [168]tham navt allêna sin êroste forst men ak sin frjund wêre, rêde him owers to dvande. Nw bêrad er as wen der lavade thet vnluk et dên hêde. Tha hi ne thvrade sin tocht navt vrfata. Nw wild er to bek kêra, thach êr hi thåt dêde, lêt hi thet forma bisêka hwa-r skeldich wêron. Dry-r thåt wiste lêt er altham svnder wêpne bilywa, vmb en ny thorp to mâkjande. Fon sin ajn folk lêt er wepned vmbe tha ôra to tåmma, ånd vmbe êne burch to bvwande. Wy moston wiv ånd bern mith nimma. Kêmon wi anda muda thêre Êuphrat, sa machton wi thêr en stêd kiasa jeftha omkêra, vs lân skold vs êvin blyd to dêlath wrde. An tha nya skêpa, thêr tha brônd vntkvma wêron, let-er Johniar ånd Krêkalandar gâ. Hi selva gvng mith sin ôra folk allingen thêre kâd thrvch tha dorra wostêna, thåt is thrvch et land thåt Irtha vphêid hêde uta sê, tha hju thju strête after vsa êthela vphêide as hja inna Râde sê kêmon.

Tha wy to ny Gêrtmanja kêmon (ny Gêrtmanja is en hâva thêr wi selva makad hede, vmbe thêr to wêterja) mêton wi Alexandre mith sin hêr. Nêarchus gvng wal vp ånd bêide thrja dêga. Tha gvng et wither forth. Tha wi bi thêre Êuphrat kêmon, gvng Nêarchus mith sina salt-atha ånd fêlo fon sin folk wal vp. Tha hi kêm hring wither. Hi sêide, thi kêning lêt jow bidda, i skille jet en lithge tocht to sinra wille dvan, alont et ende fona Râde sê. Thêrnêi skil jawehder sâ fül gold krêja as er bêra mêi. Tha wi thêr kêmon, lêt er vs wysa hwêr thju strête êr wêst hêde. Thêr nêi wylader ên ånd thritich dêga, alan ut sjande vvra wostêne.

Tho tha lesta kêm er en hloth månniska mith forande twa hondred êlephanta thvsend kêmlun tolêden mith woden balkum, râpum ånd allerlêja ark vmbe vsa flâte nêi tha Middelsê to tyande. Thåt bisâwd-vs, ånd likt [170]vs bal to, men Nêarchus teld vs, sin kêning wilde tha ôthera kêninggar tâna that i weldiger wêre, sâ tha kêninggar fon Thyris êr wêsen hêde. Wi skoldon men mith helpa, sêkur skolde vs thåt nên skâda navt dva. Wi moston wel swika, ånd Nearchus wiste ella sâ pront to birjuchte thåt wi inna Middelsê lêide êr thrja mônatha forby wêron. Tha Alexandre fornom ho-t mith sinra onwerp ofkvmen was, wårth er sa vrmêten thåt er tha drage strête utdiapa wilde Irtha to-n spot. Men Wr.alda lêt sine sêle lâs, thêrvmbe vrdronk er inna win ånd in sina ovirmodichhêd, êr thåt er bijinna kvste. After sin dâd wrde thet rik dêlad thrvch sina forsta. Hja skolde alrek en dêl to fara sina svnum wârja, thach hja wêron vnmênis. Elk wilde sin dêl bihalda ånd selva formâra. Tha kêm orloch ånd wi ne kvste navt omme kêra. Nêarchus wilde nw, wi skolde vs del setta an Phonisi his kâd, men thåt nilde nimman navt ne dva. Wi sêide, rêder willath wi wâga nêi Fryasland to gâna. Tha brocht-er vs nei thêre nya hâva fon Athenia, hwêr alle åfte Fryas bern formels hin têin wêron. Forth gvngon wi salt-âtha liftochta ånd wêpne fâra. Among tha fêlo forsta hêde Nêarchus en frjund mith nôme Antigonus. Thisse strêdon bêde vmb ên dol, sâ hja sêidon as follistar to fâra-t kêninglike slachte ånd forth vmbe alle Krêkalanda hjara alda frydom wither to jêvane. Antigonus hêde among fêlo ôtherum ênnen svn, thi hête Demêtrius, åfter tonômad thene stêda winner. Thisse gvng ênis vpper stêde Salâmis of. Nêi thåt er thêr en stût mêi strêden hêde most er mith thêre flâte strida fon Ptholemeus. Ptholemêus, alsa hête thene forst thêr welda ovir Êgiptaland. Dêmêtrius wn thêre kêse, tha navt thrvch sina salt-âtha, men thrvch dam wy him helpen hêde. Thit hêde wi dên thrvch athskip to fâra Nêarchus, hwand wi him far basterd blod bikånde thrvch sin friska hûd ånd blâwa âgon mith [172]wit hêr. After nêi gvng Dêmêtrius lâs vp Hrodus4 thêr hinne brochton wi sina salt-âtha ând liftochta wr. Thâ wi tha leste rêis to Hrodus kêmon, was orloch vrtyan. Dêmêtrius was nêi Athenia fâren. Tha vs kêning thåt vnderstande, lêd-er vs tobek. Tha wi anda hâve kêmon, wêre êl et thorp in row bidobben. Friso thêr kêning wêr ovir-a flâte, hêde en svn ånd en toghater tûs, sâ bjustre fres, as jef hja pâs ut Fryasland wêi kvmen wêren, ånd sâ wonderskên as nimman mocht hügja. Thjv hrop thêrvr gvng vvr alle Krêkalanda ånd kêm in tha âra fon Dêmêtrius. Dêmêtrius wêre vvl ånd vnsêdlik, ånd hi thogte thåt-im ella fry stvnde. Hi lêt thju toghater avbêr skâkja. Thju moder ne thvrade hjra joi5 navt wachtja, joi nomath tha stjurar wiva hira mâna, thåt is blideskip, ak segsath hja swêthirte. Tha stjurar hêton hjra wiva trâst, ånd fro jefta frow thåt is frü âk frolik, thåt is êlik an frü. Thrvchdam hju hjra man navt wachtja thurade, gvng hju mith hjra svne nêi Dêmêtrius ånd bad, hi skolde hja hjra toghater wither jêva. Men as Dêmêtrius hira svn sa, lêt-er tham nêi sinra hove fora, ånd dêde alên mith him, as-er mith tham his suster dên hêde. Anda moder sand hi en buda gold, thach hju stirt-et in sê. As hju thûs kêm, warth hju wansinnich, allerwêikes run hju vvra strête: nåst min kindar navt sjan, o wach, lêt mi to jow skul sêka, wand min joi wil mi dêja for tha-k sina kindar wêi brocht håv. Tha Dêmêtrius fornom, thåt Friso to honk wêre, sand-i en bodja to him segsande, thåt hi sina bern to him nomen hêde wmbe ra to fora to-n hâge stât vmbe to lânja him to fâra sina thjanesta. Men Friso thêr stolte ånd herdfochtich wêre, sand en bodja mith en brêve nêi sinum bern tha, thêrin mânde hi hjam, hja skolde Dêmêtrius to willa wêsa, vrmithis tham hjara luk jêrde. Thach thene bodja hêde jeta-n ora brêve mith fenin, thêrmêi bifâl-er hja skolde thåt innimma, hwand [174]sêid-er-vnwillinglik is thin lif bivvllad, thåt ne skil jow navt to rêkned ni wrde, thach sâhwersa jow jowe sêle bivvlath sa ne skil jow nimmerthe to Walhâlla ne kvma, jow sêle skil thån ovir irtha ommewâra, svnder å thet ljucht sja to mugande, lik tha flâramusa ånd nachtula skilstv alra dystik in thina hola skula, thes nachtis utkvma, then vp vsa gråva grâja ånd hûla, thahwila Frya hjra haved fon jow ofwenda mot. Tha bern dêde lik-ra bifâlen warth. Dêmêtrius lêt ra likka in sê werpa ånd to tha månniska wrde sêid, thåt hja fljucht wêron. Nw wilde Friso mith alleman nêi Fryasland fâra, thêr-i êr wêst hêde, men tha mêst nilde thåt navt ne dva. Nw gvng Friso to ånd skât thet thorp mith-a kêninglika fârrêdskûrum anda brônd. Hjud ne kv ni thvrade ninman ne bilywa, ånd alle wêron blyde, that hja bûta wêre, bihalva wif ånd bern hêdon wi ella abefta lêten, thach wi wêron to lêden mith liftochtum ånd orlochtuch.

Friso nêde nach nên fretho. Tha wi by tha alda hâve kêmon gvnger mith sina drista ljudum to ånd skât vnwarlinga tha brônd inna skêpa, thêr-i mith sina pilum bigâna kv. After sex dêgum sâgon wi tha orlochflâte fon Dêmêtrius vp vs to kvma. Friso bifâl vs, wi moston tha lithste skêpa åfterhâde in êne brêde line, tha stora mith wif ånd bern fârut. Forth bâd er wi skoldon tha krânboga fon for nimma ånd anda åftestêwen fåstigja, hwand sêid er, wi achon al ffjuchtande to fjuchtane. Nimman ne mêi him formêta vmb en enkeldera fyand to forfolgjande, alsa sêid-er is min bislut. Tha hwila wi thêrmitha al dvande wêron, kêm wind vs vppa kop, to thêra låfa ånd thêra wiva skrik, thrvchdam wi nêne slâvona navt nêde as thêra thêr vs bi ajn willa folgan wêre. Wi ne machton hja thus navt thruch roja ni vntkvma. Men Wralda wiste wel, hwêrvmb-er [176]sâ dêde, ånd Friso thêr-et fata, lêt tha bårnpila ring inna krânboga lidsa. To lik bâd-er thåt nimman skiata ne machte, êr hy skâten hêde. Forth sêid-er thåt wi alle nêi thåt midloste skip skiata moste, is thåt dol god biracht sêid-er, sâ skilun tha ôra him to helpane kvma ånd thån mot alrik skiata sa-r alderbesta mêi. As wi nw arhalf ketting fon-ra of wêre, bigoston tha Phonisiar to skiata. Men Friso n-andere navt bi fâra tha êroste pil del falde a sex fadema fon sin skip. Nw skât-er. Tha ôra folgade, thet likte en fjurrêin ånd thrvchdam vsa pila mith wind mêi gvngon, bilêvon hja alle an brônd, ånd nâkade selva tha thridde lâge. Allera månnelik gyradon ånd jûwgade. Men tha krêta vsar witherlâgum wêron sa herde, thet-et vs thet hirte binêpen warth. As Friso mênde thåt et to koste, lêt-er ofhalde ånd wi spode hinne. Thach nêi that wi twa dêga forth pilath hêde, kêm thêr en ôre flâte ant sjocht, fon thrittich skêpun, thêr vs stêdis in wnne. Friso lêt vs wither rêd makja. Men tha ôthera sandon en lichte snâka fvl rojar forut, tha bodon thêra bâdon ut alera nôma jef hja mith fâra machte. Hja wêron Johniar, thrvch Dêmêtrius wêron hja wåldantlik nêi there alda hâve skikad. Thêr hêdon hja fon thêre kêse hêrad ånd nw hêdon hja thet stolta swêrd antjan, ånd wêron vs folgad. Friso thêr fül mitha Johnjar faren hêde sêide jå, men Wichhirte vsa kêning sêide nê. Tha Johnjar send afgoda thjanjar sêid-er, ik selva håv hêrad, ho hja thi an hropte. Friso sêide thet kvmath thrvch tha wandel mith tha åfta Krêkalandar. Thåt håv ik vâken selva dên. Thach ben ik alsa herde Fryas as tha finste fon jow. Friso wêre thene mån thêr vs to Fryasland wisa moste. Thus gvngon tha Johnjar mith. Ak likt-et nei Wr.aldas hêi, hwand êr thrja mônathe om hlâpen wêron, gvngon wi allingen Britannja, ånd thrja dêga lêter machton wi ho.n sêen hropa.[178]

1303 before Christ.

2Barnpila, De falarica, Livy, xxi. 8.

3Alexander at the Indus, 327 before Christ. 327 + 1224 is 1551 before Christ.

4305 before Christ.

5Joi en trâst. At Scheveningen you still hear “Joei en troos.” Joi is the French joye.

[Contents]

Thit skrift is mij ower Nortland jeftha Skênland jêven.

Vndera tida thåt vs land del sêg, wêre ik to Skênland. Thêr gvng et alsa to. Thêr wêron grâte mâra, thêr fon tha bodeme lik en blêse vt setta, then spliton hja vt-ên. Uta rêta kêm stof as-t gliande yser wêre. Thêr wêron berga thêr tha krunna of swikte. Thesse truldon nêther ånd brochton walda ånd thorpa wêi. Ik self sâ thåt en berch fon tha ôra of torent wrde. Linrjucht sêg er del. As ik afternêi sjan gvng, was thêr en mâre kvmen. Tha irtha bêterad was, kêm er en hêrtoga fon Lindasburch wêi, mit sin folk ånd en fâm, thju fâm kêthe allomme: Thene Mâgy is skeldich an al-eth lêt thåt wi lêden håve. Hja tâgon immer forth en thet hêr wårth al grâter. Thene Mâgy fluchte hinne, mån fand sin lik, hi hêde sin self vrdên. Tha wrdon tha Finna vrdrêven nêi ênre stêd, thêr machton hja lêva. Thêr wêron fon basterde blode. Thissa machton biliwa, thach fêlo gvngon mith tha Finna mêi. Thi hêrtoga warth to kêning kêren. Tha kårka thêr êl bilêven wêron wrde vrdên. Sont komath tha gode Northljud vâken to Texland vmb there Moder-is rêd. Thâ wi ne mügath hjam for nêne rjuchta Fryas mar ne halde. Inna Dênamarka ist sêkur as bi vs gvngon. Tha stjurar, tham hjara self thêr stoltelika sêkåmpar hêton, send vppira skêpa gvngon, ånd åfternêi sind hja to bek gvngon.

Held!

Hwersa thene Kroder en tid forth kroden heth, thån skilun tha åfterkomanda wâna thåt tha lêka and brêka, thêr tha Brokmanna mith brocht håve, åjen were an hjara êthla. Thêr vr wil ik wâka ånd thus sâ fül vr hjåra plêga skriva as ik sjan hå. Vr tha [180]Gêrtmanna kån ik rêd hinne stappa. Ik nåv navt fül mithra omme gvngen. Tha sâ fêr ik sjan hå send hja thåt mast bi tâl ånd sêd bilêwen. Thåt ne mêi ik navt segsa fon tha ôthera. Thêr fon.a Krêkalânda wêi kvme, send kwâd ther tâl ånd vppira sêd ne mêi mån êl navt boga. Fêlo håvath brûna âgon ånd hêr. Hja send nidich ånd drist ånd ång thrvch overbilâwichhêd. Hwêrsa hja sprêka, sâ nômath hja the worda fâr vppa thêr lerst kvma mosta. Ajen ald segath hja âd, åjen salt sâd, mâ fori mån, sel fori skil, sode fori skolde, to fül vmb to nomande. Ak forath hja mêst vrdvaliske ånd bikirte nôma, hwêran mån nên sin an hefta ne mêi. Tha Johniar sprêkath bêtre, thach hja swygath thi h ånd hwêri navt nêsa mot, wårth er ûtekêth. Hwersa imman en byld mâkath åfter ênnen vrstvrven ånd thet likt, sâ lâwath hja, thåt thene gâst thes vrsturvene thêr inne fârath. Thêrvr håvath hja alle bylda vrburgen fon Frya, Fåsta, Mêdêa, Thjanja, Hellênja ånd fêlo ôthera. Hwerth thêr en bern ebern, sâ kvmath tha sibba et sêmne ånd biddath an Frya thåt hju hjara fâmkes mêi kvma lêta thåt bern to sêenande. Håvon hja bêden sa ne mêi nimman him rora ni hêra lêta. Kvmt et bern to gråjande ånd halt thit en stvnde an, alsa is thåt en kwâd têken ånd man is an formoda, thåt thju måm hordom dên heth. Thêrvr håv ik al årge thinga sjan. Kvmt et bern to slêpande, sâ is thåt en têken, thåt tha fâmkes vr-et kvmen send. Lakt et inna slêp, sâ håvon tha fâmkes thåt bern luk to sêit. Olon lâwath hja an bosa gâsta, hexna, kolla, aldermankes ånd elfun, as jef hja fon tha Finna wei kêmen. Hyrmitha wil ik enda ånd nw mên ik tha-k mår skrêven hå, as ên minra êthla. Frêthorik.

Frêthorik min gâd is 63 jêr wrden. Sont 100 ând 8 jêr is hi thene êroste fon sin folk, thêr frêdsum [182]sturven is, alle ôthera send vndera slêga swikt, thêrvr thåt alle kåmpade with ajn ånd fêrhêmande vmb rjucht ånd plicht.

Min nôm is Wil-jo, ik bin tha fâm thêr mith him fona Saxanamarka to honk for. Thrvch tâl ånd ommegang kêm et ut, thåt wi alle bêde fon Adela his folk wêron, thâ kêm ljafde ånd åfternêi send wi man ånd wif wrden. Hi heth mi fyf bern lêten, 2 suna ånd thrju toghatera. Konerêd alsa hêt min forma, Hâchgâna min ôthera, mine aldeste toghater hêth Adela, thju ôthera Frulik ånd tha jongeste Nocht. Thâ-k nêi tha Saxanamarka for, håv ik thrju boka hret. Thet bok thêra sanga, thêra tellinga, ånd thet Hêlênja bok. Ik skrif thit til thju mån navt thånka ne mêi thåt hja fon Apollânja send; ik håv thêr fül lêt vr had ând wil thus âk thju êre hå. Ak håv ik mâr dên, tha Gosa-Makonta fallen is, hwames godhêd ånd klârsjanhêd to en sprêkword is wrden, thâ ben ik allêna nêi Texland gvngen vmbe tha skrifta vr to skrivane, thêr hju åfter lêten heth, ånd thâ tha lerste wille fonden is fon Frâna ånd tha nêilêtne skrifta fon Adela jefta Hellênja, håv ik thåt jetta rêis dên. Thit send tha skrifta Hellênjas. Ik set hjam fâr vppa vmbe thåt hja tha aldesta send.

ALLE AFTA FRYAS HELD.

In êra tida niston tha Slâvona folkar nawet fon fryhêd. Lik oxa wrdon hja vnder et juk brocht. In irthas wand wrdon hja jâgath vmbe mêtal to delvane ånd ut-a herde bergum moston hja hûsa hâwa to forst ånd presterums hêm. Bi al hwat hja dêdon, thêr nas nawet to fâra hjara selva, men ella moste thjanja vmbe tha forsta ånd prestera jeta riker ånd weldiger to mâkjane hjara selva to sådene. Vnder thesse arbêd wrdon hja [184]grêv ånd stråm êr hja jêrich wêron, ånd sturvon svnder n ochta afskên irtha tham overflodlik fvl jêf to bâta al hjara bern. Men vsa britna kêmon ånd vsa bânnalinga thrvch tha Twisklânda vr in hjara marka fâra ånd vsa stjurar kêmon in hjara hâvna. Fon hjam hêradon hja kålta vr êlika frydom ånd rjucht ånd overa êwa, hwêr bûta nimman omme ne mêi. Altham wrde vpsugon thrvch tha drova månniska lik dâwa thrvch tha dorra fjelde. As hju fvl wêron bijonnon tha alderdrista månniska to klippane mith hjara kêdne, alsa-t tha forsta wê dêde. Tha forste send stolte ånd wichandlik, thêrvmbe is thêr âk noch düged in hjara hirta, hja birêdon et sêmine ând javon awet fon hjara overflodalikhêd. Men tha låfa skin frâna prestara ne machton thåt navt ne lyda, emong hjara forsinde godum hêdon hja âk wrangwråda drochtne eskêpen. Pest kêm inovera lânda. Nw sêidon hja, tha drochtna send tornich overa overhêrichhêd thêra bosa. Tha wrdon tha alderdrista månniska mith hjara kêdne wirgad. Irtha heth hjara blod dronken, mith thåt blod fode hju früchda ånd nochta, ånd alle tham thêr of êton wrdon wis.

16 wâra 100 jêr lêden1 is Atland svnken, ånd to thêra tidum bêrade thêr awat hwêr vppa nimman rêkned nêde. In-t hirte fon Findas lând vppet berchta lêid en del, thêr is kêthen Kasamyr2, thet is sjeldsum. Thêr werth en bern ebern, sin måm wêre thju toghater enis kêning ånd sin tât wêre-n hâvedprester. Vmb skôm to vnkvma mosten hja hjara åjen blod vnkvma. Thêrvmbe wårth er bûta thêre stêde brocht bi årma månniska. In twiska was-t im navt forhêlad ne wrden, thêr vmbe dêd er ella vmbe wisdom to gêtane ånd gârane. Sin forstân wêre sâ grât thåt er ella forstânde hwat er sâ ånd hêrade. Thåt folk skowde him mit êrbêdenese and tha prestera wr don ang vr sina frêga. Thå-r jêrich wrde gvnger nêi sinum [186]aldrum. Hja moston herda thinga hêra, vmb-im kwit to werthane javon hja him vrflod fon kestlika stênum; men hja ne thvradon him navt avbêr bikânnâ as hjara åjne blod. Mith drovenese in vrdelven overa falxe skôm sinra aldrum gvng-er ommedwâla. Al forth fârande mête hi en Fryas stjurar thêr as slâv thjanade, fon tham lêrd-i vsa sêd ånd plêgum. Hi kâpade him fry, ånd to ther dâd send hja frjunda bilêwen. Alomme hwêr er forth hinne tâch, lêrd-i an tha ljuda thåt hja nêne rika ner prestera tolêta moston, thåt hja hjara selva hode moston åjen falxe skôm, ther allerwêikes kvad dvat an tha ljavde. Irtha sêid-er skånkath hjara jêva nêi mêta men hjara hûd klâwat, thåt mån thêrin âch to delvane to êrane ånd to sêjane, sâ mån thêrof skêra wil. Thach sêid-er nimman hovat thit to dvande fori ennen ôthera hit ne sy, thåt et bi mêne wille jef ut ljavade skêd. Hi lêrde thåt nimman in hjara wand machte frota vmbe gold her silver ner kestlika stêna, hwêr nid an klywath ånd ljavde fon fljuchth. Vmbe jow manghêrta ånd wiva to sjarane, sêid-er, jêvath hjara rin strâma ênoch. Nimman sêid-er is weldich alle månniska mêtrik ånd êlika luk to jân. Tha thåt it alra månniska plicht vmbe tha månniska alsa mêtrik to mâkjane ånd sa fêlo nocht to jân, as to binâka is. Nêne witskip seid-er ne mêi mån minachtja, thach êlika dêla is tha grâteste witskip, thêr tid vs lêra mêi. Thêrvmbe thåt hjv argenese fon irtha wêrath ånd ljavde feth.

Sin forme nôm wêre Jes-us3, thach tha prestera thêr-im sêralik håton hêton him Fo thåt is falx, thåt folk hête him Kris-en thåt is herder, ånd sin Fryaske frjund hêta him Bûda, vmbe that hi in sin hâvad en skåt fon wisdom hêde ånd in sin hirt en skåt fon ljavde.

To tha lersta most-er fluchta vr tha wrêka thêra prestera, men vral hwêr er kêm was sine lêre him fârut gvngen [188]ånd vral hwêr-er gvng folgadon him sina lêtha lik sine skâde nêi. Thâ Jes-vs alsa twilif jêr om fâren hêde, sturv-er, men sina frjunda wâradon sine lêre ånd kêthon hwêr-et âron fvnde.

Hwat mênst nw thåt tha prestera dêdon, thåt mot ik jo melde, âk mot-i thêr sêralik acht vp jân, forth mot-i over hjara bidryv ånd renka wâka mith alle kråftum, thêr Wralda in jo lêid heth. Thahwila Jes-us lêre vr irtha for, gvngon tha falxe prestera nêi-t lând sinra berta sin dâd avbêra, hja sêidon thåt hja fon sinum frjundum wêron, hja bêradon grâte rowa, torennande hjara klâthar to flardum ånd to skêrande hjara hola kâl. Inna hôla thêra berga gvngon hja hêma, thach thêrin hêdon hja hjara skåt brocht, thêr binna mâkadon hja byldon åfter Jes-us, thessa byldon jâvon hja antha vnårg thånkanda ljuda, to longa lersta sêidon hja thåt Jes-us en drochten wêre, thåt-i thåt selva an hjam bilêden hêde, ånd thåt alle thêr an him ånd an sina lêra lâwa wilde, nêimels in sin kêningkrik kvme skolde, hwêr frü is ånd nochta send. Vrmites hja wiston thåt Jes-us åjen tha rika to fjelda tâgen hêde, sâ kêthon hja allerwêikes, that årmode hâ ånd ênfald sâ thju düre wêre vmbe in sin rik to kvmane, thåt thêra thêr hyr vp irtha thåt mâste lêden hêde, nêimels tha mâsta nochta håva skolde. Thahwila hja wiston thåt Jes-us lêrad hêde thåt mån sina tochta welda ånd bistjura moste, sâ lêrdon hja thåt mån alle sina tochta dêja moste, ånd thåt tha fvlkvminhêd thêra månniska thêrin bistande thåt er êvin vnforstoren wrde sâ thåt kalde stên. Vmbe thåt folk nw wis to mâkjande thåt hja alsa dêdon, alsa bêradon hja årmode overa strêta ånd vmb forth to biwisane thåt hja al hjara tochta dâd hêde, nâmon hja nêne wiwa. Thach sahwêrsa en toghater en misstap hêde, sâ wårth hja that ring forjân, tha wrakka sêidon hja most mån helpa and vmbe sin åjn [190]sêle to bihaldane most mån fül anda cherke jân. Thus todvande hêde hja wiv ånd bern svnder hûshalden ånd wrdon hja rik svnder werka, men that folk wårth fül årmer ånd mâr êlåndich as â to fâra. Thas lêre hwêrbi tha prestera nên ôre witskip hova as drochtlik rêda, frâna skin ånd vnrjuchta plêga, brêd hiri selva ut fon-t âsta to-t westa ånd skil âk vr vsa landa kvma.

Men astha prestera skilun wâna, thåt hja allet ljucht fon Frya ånd fon Jes-us lêre vtdâvath håva, sâ skilum thêr in alle vvrda månniska vpstonda, tham wêrhêd in stilnise among ekkorum wârath ånd to fâra tha prestera forborgen håve. Thissa skilun wêsa ut forsta blod, fon presterum blod, fon Slâvonum blod, ånd fon Fryas blod. Tham skilun hjara foddikum ånd thåt ljucht bûta bringa, sâ thåt allera månnalik wêrhêd mêi sjan; hja skilun wê hropa overa dêda thêra prestera ånd forsta. Tha forsta thêr wêrhêd minna ånd rjucht tham skilun fon tha prestera wika, blod skil strâma, men thêrut skil-et folk nye kråfta gâra. Findas folk skil sina findingrikhêd to mêna nitha wenda, thåt Lydas folk sina kråfta ånd wi vsa wisdom. Tha skilun tha falxa prestera wêi fâgath wertha fon irtha. Wralda his gâst skil alomme ånd allerwêikes êrath ånd bihropa wertha. Tha êwa thêr Wralda bi-t anfang in vs mod lêide, skilun allêna hêrad wertha, thêr ne skilun nêne ôra mâstera, noch forsta, ner bâsa navt nêsa, as thêra thêr bi mêna wille kêren send. Thån skil Frya juwgja ånd Irtha skil hira jêva allêna skånka an tha werkande månnisk. Altham skil anfanga fjuwer thusand jêr nêi Atland svnken is ånd thusand jêr lêter skil thêr longer nên prester ner tvang vp irtha sa.

Dela tonômath Hellênja, wâk![192]

Sâ lûda Frânas ûtroste wille. Alle welle Fryas held. An tha nôme Wraldas, fon Frya, ånd thêre fryhêd grête ik jo, ånd bidde jo, sahwersa ik falla machte êr ik en folgster nômath hêde, sâ bifêl ik jo Tüntja thêr Burchfâm is to thêre burch Mêdêasblik, til hjud dêgum is hja tha besta.

Thet heth Gôsa nêi lêten. Alle månniska held. Ik nåv nêne êremoder binomad thrvchdam ik nêne niste, ånd et is jo bêter nêne Moder to håvande as êne hwêr vp-i jo navt forlêta ne mêi. Arge tid is forbi fâren, men thêr kvmt en ôthere. Irtha heth hja navt ne bårad ånd Wralda heth hja navt ne skêren. Hju kvmt ut et âsta ut-a bosma thêra prestera wêi. Sâ fêlo lêd skil hju broda, thåt Irtha-t blod algâdvr navt drinka ne kån fon hira vrslêjana bernum. Thjustrenesse skil hju in overne gâst thêra månniska sprêda, lik tongar-is wolka oviret svnneljucht. Alom ånd allerwêikes skil lest ånd drochten bidryf with fryhêd kâmpa ånd rjucht. Rjucht ånd fryhêd skilun swika ånd wi mith tham. Men thesse winst skil hjara vrlias wrochta. Fon thrju worda skilun vsa åfterkvmande an hjara ljuda ånd slâvona tha bithjutnesse lêra. Hja send mêna ljavde, fryhêd ånd rjucht. Thåt forma skilun hja glora, åfternêi with thjustrenesse kåmpa al ont et hel ånd klår in hjawlikes hirt ånd holle wårth. Thån skil tvang fon irtha fâgad wertha, lik tongarswolka thrvch stornewind, ånd alle drochten bidryv ne skil thêr åjen nawet navt ne formüga. Gôsa.[194]

12193 – 1600 is 593 years before Christ.

2Kasamyr is Kashmere.

3Jes-us—not to be confounded with Jesus any more than Krisen (Krishna) with Christ.

[Contents]

Thet skrift fon Konerêd.

Min êthla håvon in åfter thit bok skrêven. Thit wil ik boppa ella dva, vmbe thåt er in min stât nên burch ovir is, hwêrin tha bêrtnesa vp skrêven wrde lik to fâra. Min nôme is Konerêd, min tât-his nôme was Frêthorik, min mem his nôme Wiljow. After tât his dâd ben ik to sina folgar kêren, ånd tha-k fiftich jêr tålde kâs men mij to vrste grêvetmån. Min tât heth skrêven ho tha Linda-wrda ånd tha Ljudgârdne vrdilgen send. Lindahêm is jeta wêi, tha Linda-wrda far en dêl, tha northlikka Ljudgârdne send thrvch thene salta sê bidelven. That brûwsende hef slikt an tha hringdik thêre burch. Lik tât melth heth, sâ send tha hâvalâsa månniska to gvngen ånd hâvon hûskes bvwad binna tha hringdik thêra burch. Thêrvmbe is thåt ronddêl nw Ljvdwerd hêten. Tha stjurar segath Ljvwrd, men thåt is wansprêke. Bi mina jüged was-t ôre lând, thåt bûta tha hringdik lêid, al pol ånd brok. Men Fryas folk is diger ånd flitich, hja wrdon mod ner wirg, thrvchdam hjara dol to tha besta lêide. Thrvch slâta to delvane ånd kâdika to mâkjane fon tha grvnd thêr ût-a slâta kêm, alsa håvon wi wither en gode hêm bûta tha hringdik, thêr thju dânte het fon en hof, thrê pêla âstwarth, thrê pêla sûdwarth ånd thrê pêla wêstwarth mêten. Hjud dêgum send wi to dvande å-pêla to hêjande, vmb êne hâve to winnande ånd mith ên vmb-vsa hringdik to biskirmande. Jef et werk rêd sy, sâ skilun wi stjurar utlvka. Bi min jüged stand-et hyr bjûstre om-to, men hjud send tha hûskes [196]al hûsa thêr an rêja stân. And lek ånd brek thêr mith ermode hir in glupt wêron, send thrvch flit a-buta drêven. Fon hir ut mêi allera månnalik lêra, thåt Wr.alda vsa Alfoder, al sina skepsela fot, mits thåt hja mod halde ånd månlik ôtherum helpa wille.

[Contents]

Nv wil ik vr Friso skriva.

Friso thêr al weldich wêre thrvch sin ljud, wårth âk to vrste grêve kêren thrvch Staverens ommelandar. Hi spot mith vsa wisa fon lând-wêr ånd sêkåmpa, thêrvmbe heth-er en skol stift hwêr in tha knâpa fjuchta lêra nêi Krêkalandar wysa. Thån ik lâv thåt i thåt dên heth vmb thåt jongk-folk an sin snôr to bindane. Ik håv min brother thêr âk hin skikt, tha-s nv thjan jêr lêden. Hwand tocht ik nv wi nêne Moder lônger navt nåve, vmbe tha ênen åjen tha ôre to bi skirmande, âch ik dubbel to wâkane thåt hi vs nên mâster ne wårth.

Gosa neth vs nêne folgstere nômeth, thêr vr nil ik nên ordêl ne fella, men thêr send jeta alda årg thenkande månniska, thêr mêne thåt hju-t thêr-vr mith Friso ênis wrden is. Thâ Gosa fallen was, thâ wildon tha ljud fon alle wrda êne ôthere Moder kjasa. Men Friso thêr to dvande wêre vmb-en rik to fara him selva to mâkjane, Friso ne gêrde nên rêd ner bodo fon Texland. As tha bodon thêra Landsâtum to him kêmon, sprek-i ånde kêth. Gosa sêid-er was fêrsjande wêst ånd wiser as alle grêva êtsêmne ånd thach nêde hju nên ljucht nêr klârhêd in thjuse sêke ne fvnden, thêrvmbe nêde hju nêne mod hân vmb êne folgstere to kjasane, ånd vmb êne folgstere to kjasane thêr tvyvelik wêre, thêr heth hju bald in sjan, thêrvmbe heth hju in hjara ûtroste wille skrêven, thåt is jow bêtre nêne Moder to håvande as êne hwêr vpp-i jo selva navt forlêta ne mêi. Friso hêde fül sjan, bi orloch was er vpbrocht, ånd fon [198]tha hrenkum ånd lestum thêra Golum ånd forstum hêder krek sa fül lêred ånd geth, as-er nêdich hêde vmbe tha ôra grêva to wêiande hwêr hi hjam wilde. Sjan hir ho-r thêrmith to gvngen is.

Friso hêde hir-ne ôther wif nimth, thju toghater fon Wil-frêthe, bi sin lêve was-er vrste Grêva to Staveren wêst. Thêr bi hêder twên svna wnnen ånd twa toghatera. Thrvch sin bilêid is Kornêlja sin jongste toghater mith min brother mant. Kornêlja is wan Fryas and mot Kornhêlja skrêven wrde. Wêmod sin aldeste heth er an Kavch bonden. Kavch thêr âk bi him to skole gvng is thi svnv fon Wichhirte thene Gêrtmanna kåning. Men Kavch is âk wan Fryas ånd mot Kâp wêsa. Men kvade tâle håvon hja mar mithbrocht as gode sêda.

Nw mot ik mith mine skêdnese a-befta kêra.

Aftre grâte flod hwêr vr min tât skrêven heth, wêron fêlo Juttar ånd Lêtne mith ebbe uta Balda jefta kvade sê1 fored. Bi Kât his gat drêvon hja in hjara kâna mith yse vppa tha Dênemarka fåst ånd thêr vp send hja sitten bilêwen. Thêr nêron narne nên månniska an-t sjocht. Thêrvmbe håvon hja thåt lând int, nêi hjara nôme håvon hja thåt land Juttarland hêten. Afternêi kêmon wel fêlo Denemarker to bek fon tha hâga landum, men thissa setton hjara selva sûdliker del. And as tha stjurar to bek kêmon thêr navt vrgvngen navt nêron, gvng thi êna mith tha ôthera nei tha sê jefta êlandum.2 Thrvch thisse skikking mochton tha Juttar thåt land halda, hwêr-vppa Wr.alda ra wêjad hêde. Tha Sêlandar stjurar tham hjara selva mith blâte fisk navt helpa ner nêra nilde, ånd thêr en årge grins hêde an tha Gola, tham gvngon dâna tha Phonisjar skêpa birâwa. An tha sûdwester herne fon Skênland, thêr lêid Lindasburcht tonômath Lindasnôse, thrvch vsa Apol stift, alsa in thit bok3 biskrêwen stât. Alle kâdhêmar ånd [200]ommelandar dâna wêron eft Fryas bilêven, men thrvch tha lust thêre wrêke åjen tha Golum ånd åjen tha Kåltana folgar gvngon hja mitha Sêlandar sâma dvan, men that sâma dva neth nen stek navt ne halden. Hwand tha Sêlandar hêde felo mislika plêga ånd wenhêde ovir nommen fon tha vvla Mâgjarum, Fryas folk to-n spot. Forth gvng ek to fara him selva râwa, thach jef et to pase kêm thån standon hja månlik ôtherum trvlik by. Thach to tha lesta bijondon tha Sêlandar brek to krêjande an goda skêpa. Hjara skipmâkar weron omkvmen ånd hjara walda wêron mith grvnd ånd al fon-t land of fâged. Nw kêmon thêr vnwarlingen thry skêpa by tha ringdik fon vsa burch mêra. Thrvch tha inbrêka vsra landum wêron hja vrdvaled ånd tha Flymvda misfaren. Thi kâpmon thêr mith gvngen was, wilde fon vs nya skêpa hå, thêrto hêdon hja mithbrocht allerlêja kestlika wêra, thêr hja râwed hêdon fon tha Kåltanarlandum ånd fon tha Phonisjar4 skêpum. Nêidam wy selva nêne skêpa navt n-êde, jêf ik hjam flingka horsa ånd fjvwer wêpende rinbodon mith nei Friso. Hwand to Stâveren ånd allingen thåt Aldergâ thêr wrdon tha besta wêrskêpa maked fon herde êken wod thêr nimmerthe nên rot an ne kvmth. Thahwila tha sêkampar by my byde, wêron svme Juttar nêi Texland fâren ånd dânâ wêron hja nêi Friso wêsen. Tha Sêlandar hêdon felo fon hjara storeste knâpum râwed, thi moston vppa hjara benka roja, ånd fon hjara storeste toghtera vmb thêr by bern to têjande. Tha stora Juttar ne mochton et navt to wêrane, thrvchdam hja nêne gode wêpne navt nêde. Thâ hja hjara lêth telad hêde ånd thêrvr fêlo wordon wixlad wêron, frêje Friso to tha lesta jef hja nêne gode have in hjara gâ navt n-êde. O-jes, anderon hja, êne besta ên, êne thrvch Wr.alda skêpen. Hju is net krek lik jow bjarkrûk thêr, hira hals is eng, thâ in hira bålg kånnath wel thvsanda grâte kâna lidsa, men wi nâvath nêna burch ner burchwêpne, vmbe tha râwskêpa thêr ut [202]to haldane. Thån mosten jow gvnst mâkja sêide Friso. God rêden anderon tha Juttar, men wi n-åvath nêne ambachtisljud ner bvwark, wi alle send fiskar ånd juttar. Tha ora send vrdrvnken jefta nêi tha hâga landum fljucht. Midlar hwila hja thus kålta, kêmon mina bodon mitha Sêlândar hêra et sina hove. Hir most nw letta ho Friso alle to bidobbe wiste to nocht fon bêde partja ånd to bâte fon sin åjn dol. Tha Sêlandar sêider to, hja skoldon jêrlikes fiftech skêpa håve, nêi fåsta mêtum ånd nêi fåsta jeldum, to hrêd mith ysere kêdne ånd krânbogum ånd mith fvlle tjuch alsa far wêrskêpa hof ånd nêdlik sy, men tha Juttar skoldon hja thån mith frêthe lêta, ånd all-et folk thåt to Fryasbern hêred. Jâ hi wilde mar dva, hi wilde al vsa sêkåmpar utnêda thåt hja skolde mith fjuchta ånd râwa. Thâ tha Sêlandar wêi brit wêron, thâ lêt er fjuwertich alda skêpa to laja mith burchwêpne, wod, hirbaken stên, timberljud, mirtselêra ånd smêda vmbe thêr mith burga to bvwande. Witto, that is witte sin svn, sand hi mith vmb to to sjanande. Hwat thêr al fâr fallen is, n-is my navt ni meld, men sa fül is mi bâr wrden, an byde sida thêre haves mvde is êne withburch bvwed, thêr in is folk lêid that Friso uta Saxanamarka tâch. Witto heth Sjuchthirte bifrêjad ånd to sin wiv nomen. Wilhem alsa hête hira tat, hi was vreste Aldermån thêra Juttar, that is vrste Grêvetman jefta Grêve. Wilhem is kirt after sturven ånd Witto is in sin stêd koren.

1Balda jefta kvade sê is the Baltic. Juttarland is Jutland.

2Zeeland is the Danish Islands.

3See page 124.

4Phonisjar are Punics or Carthaginians.

[Contents]

Ho Friso forther dêde.

Fon sin êrosta wif hêder twên sviaringa bihalda, thêr sêr klok wêron. Hetto, that is hête, thene jongste skikt er as [204]senda boda nêi Kattaburch thåt djap inna Saxanamarka lêid. Hi hêde fon Friso mith krêjen sjugon horsa buta sin åjn, to lêden mith kestlika sêkum, thrvch tha sêkåmpar râwed. Bi jahweder hors wêron twên jonga sêkåmpar ånd twên jonga hrutar mith rika klâdarum klâth ånd jeld in hiara bûdar. Êvin as er Hetto nêi Kattaburch skikte, skikter Bruno, thåt is brûne, thene ôthera svjaring nêi Mannagårda wrda, Mannagårda wrda is fâr in thit bok1 Mannagårda forda skrêven, men thât is misdên. Alle rikdoma thêr hja mith hede wrdon nêi omstand wêi skånkt an tha forsta and forstene ånd an tha utforkêrne mangêrtne. Kêmon thâ sine knapa vppa thêre mêid vmbe thêr mith et jongkfolk to dônsjane, sa lêton hja kvra mith krûdkok kvma ånd bårgum jeftha tonnum fon tha besta bjar. After thissa bodon lêt-er immer jongkfolk over tha Saxanarmarka fâra, thêr alle jeld inna budar hêde ånd alle mêida jeftha skånkadja mith brochton, ånd vppa thêre mêid têradon hja alon vnkvmmerlik wêi. Jef-t nv bêrde thåt tha Saxana knâpa thêr nydich nêi utsâgon, thån lakton hja godlik ånd sêidon, aste thvrath thene mêna fyand to bikåmpane, sâ kånst thin brêid jet fül riker mêida jân ånd jet forstelik têra. Al bêda sviaringa fon Friso send bostigjad mith toghaterum thêra romriksta forstum, ånd åfkernêi kêmon tha Saxanar knâpa ånd mangêrtne by êlle keddum nêi thåt Flymar del.

Tha burchfâmna ånd tha alda fâmna thêr jeta fon hjar êre grâthêd wiste, nygadon navt vr nêi Frisos bedriv, thêrvmbe ne kêthon hja nên god fon him. Men Friso snôder as hja lêt-ra snâka. Men tha jonga fâmna spônd-er mith goldne fingrum an sina sêk. Hja sêidon alomme wy nåvath longer nên Moder mâr, men thåt kvmth dâna thåt wit jêroch send. Jvd past vs ne kâning, til thju wi vsa landa wither winna, thêr tha Modera vrlêren håve thrvch hjara [206]vndigerhêd. Forth kêthon hja, alrek Fryasbern is frydom jêven, sin stem hêra to lêtane bi fara thêr bisloten wårth bi t kjasa ênre forste, men ast alsa wyd kvma machte thåt i jo wither ne kåning kjasa, sâ wil ik âk min mêne segse. Nêi al hwat ik skoja mêi, sâ is Friso thêr to thrvch Wr.alda kêren, hwand hi heth im wonderlik hir hinne wêiad. Friso wêt tha hrenka thêra Golum, hwam his tâle hi sprêkt, hi kån thus åjen hjara lestum wâka. Thån is thêr jeta awet to skojande, hok Grêva skolde mån to kåning kjasa svnder that tha ôra thêr nidich vr wêron. Aldulkera tâlum wårth thrvch tha jonga fâmnn kethen, men tha alde fâmma afskên fê an tal, tapadon hjara rêdne ut en ôthera bårg. Hja kêthon allerwêikes ånd to alla mannalik: Friso kêthon hja dvath sâ tha spinna dvan, thes nachtis spônth-i netta nêi alle sidum ånd thes dêis vrskalkth-i thêr sina vnåftertochtlika frjunda in. Friso sêith that-er nêne prestera ner poppa forsta lyde ne mêi, men ik seg, hi ne mêi nimman lyda as him selva. Thêrvmbe nil hi navt ne dâja thåt thju burch Stavia wither vp hêjath warth. Thêrvmbe wil hi nêne Moder wêr hâ. Jud is Friso jow rêd jêvar, men morne wil hi jow kåning wertha, til thju hi over jo alle rjuchta mei. Inna bosm thes folk-is antstondon nw twa partyja. Tha alda ånd årma wildon wither êne Moder hâ, men thåt jongkfolk, thåt fvl strêdlust wêre wilde ne tât jeftha kåning hâ. Tha êrosta hêton hjara selva moder his svna ånd tha ôthera hêton hjara selva tât his svna, men tha Moder his svna ne wrde wrde navt ni meld, hwand thrvchdam thêr fêlo skêpa mâked wrde, was thêr ovirflod to fâra skipmâkar, smêda, sylmâkar, rêpmâkar ånd to fâra alle ôra ambachtisljud. Thêr to boppa brochton tha sêkåmpar allerlêja syrhêda mith. Thêr fon hêdon tha wiva nocht, tha fâmna nocht, tha mangêrtne nocht, ånd thêrof hêdon al hjara mêgum nocht ånd al hjara frjundum ånd âthum.[208]

Tha Friso bi fjuwertich jêr et Stâveren hushalden hêde sturf-er.2 Thrvch sin bijelda hêde-r fêlo stâta wither to manlik ôtherum brocht, thach jef wi thêr thrvch bêter wrde thvr ik navt bijechta. Fon alle Grêva thêr bifâra him wêron n-as thêr nimman sâ bifâmed lik Friso wêst. Tha sâ as-k êr sêide, tha jonge fâmna kêthon sina love, thahwila tha alda fâmna ella dêdon vmb-im to achtjane ånd hâtlik to mâkjane bi alle månniska. Nw ne machton tha alda fâmna him thêr mitha wel navt ne stôra in sina bijeldinga, men hja håvon mith hjara bâra thach alsa fül utrjucht thåt-er sturven is svnder thåt er kåning wêre.

1See page 11.

2263 before Christ.

[Contents]

Nw wil ik skriwa vr Adel sin svnv.

Friso thêr vsa skidnese lêred hêde ut-et bok thêra Adellinga, hêde ella dên vmbe hjara frjundskip to winnande. Sin êroste svnv thêr hi hir won by Swêthirte sin wif, heth-er bi stonda Adel hêten. And afskên hi kåmpade mith alle sin weld, vmbe nêne burga to forstålane ner wither vp to bvwande, thach sand hi Adel nêi thêre burch et Texland til thju hi diger bi diger kvd wertha machta, mith ella hwat to vsa êwa, tâle ånd sedum hêreth. Tha Adel twintich jêr tålde lêt Friso him to sin åjn skol kvma, ånd as er thêr utlêred was, lêt-er him thrvch ovir alle stâta fâra. Adel was-ne minlika skalk, bi sin fâra heth-er fêlo âtha wnnen. Dâna is-t kvmen thåt et folk him Atha-rik hêten heth, awet hwat him åfternêi sa wel to pase kêm, hwand as sin tât fallen was, bilêv er in sin stêd svnder that er vr-et kjasa êner ôthera Grêva sprêka kêm.

Thahwila Adel to Texland inna lêre wêre, was thêr tefta en êlle ljawe fâm in vpper burch. Hju kêm fon ut tha Saxanamarkum wêi, fon ut-êre stâtha thêr is kêthen Svôbaland thêr thrvch wårth hju to Texland Svôbene1 hêten, afskên [210]hjra nôme Ifkja wêre. Adel hêde hja ljaf krêjen ånd hju hêde Adel ljaf, men sin tåt bêd-im hi skolde jet wachtja. Adel was hêrich, men alsa ring sin tât fallen was ånd hi sêten, sand hi bistonda bodon nei Berth-holda hira tât hin, as-er sine toghter to wif håva machte. Bertholda wêr-ne forste fon vnforbastere sêd, hi hêde Ifkja nêi Texland inna lêre svnden inner hâpe that hja ênis to burchfâm kêre wrde skolde in sine åjn land. Thach hi hêde hjara bêder gêrte kånna lêred, thêrvmbe gvng-er to ånd jef hjam sina sêjen. Ifkja wêr-ne kante Fryas. Far sa fêre ik hja håv kånna lêred, heth hju alôn wrocht ånd wrot til thju Fryasbern wither kvma machte vndera selva êwa ånd vnder ênen bôn. Vmbe tha månniska vppa hira syd to krêjande, was hju mith hira frjudelf fon of hira tât thrvch alle Saxanamarka fâren and forth nêi Gêrtmånnja. Gêrtmannja alsa hêdon tha Gêrtmanna hjara stât hêten, thêr hja thrvch Gosa hira bijeldinga krêjen hêde. Dâna gvngen hja nei tha Dênemarka. Fon tha Dênemarka gvngon hja skip nei Texland. Fon Texland gvngon hja nêi Westflyland en sa allingen tha sê nêi Walhallagâra hin. Fon Walhallagâra brûdon hja allingen thêra sûder Hrênum al ont hja mith grâta frêse boppa thêre Rêne bi tha Marsâta kêmon2 hwêrfon vsa Apollânja skrêven heth. Tho hja thêr en stût wêst hêde, gvngon hja wither nêi tha delta3. As hja nw en tid lông nêi tha delta offâren wêron al ont hja inna strêk fon thêre alda burch Aken4 kêmon, sind thêr vnwarlinga fjuwer skalka morth and naked uteklât. Hja wêron en lith åfter an kvmen. Min brother thêr vral by was hêde hja often vrbêden, thach hja nêde navt ne hêred. Tha bônar thêr thåt dên hêde wêron Twisklândar thêr juddêga drist wêi ovira Hrêna kvma to morda and to râwande. Tha Twislândar thåt sind bannane ånd wêi britne Fryasbern, [212]men hjara wiva håvath hja fon tha Tartarum râwet. Tha Tartara is en brûn Findas folk, althus hêten thrvchdam hja alle folka to strida uttarta. Hja send al hrutar ånd râwar. Thêr fon send tha Twisklândar alsa blod thorstich wrden. Tha Twisklândar tham thju årgnise dên hêde, hêton hjara selva Frya jeftha Franka. Ther wêron sêide min brother râda bruna ånd wita mong. Thêre thêr râd jeftha brun wêron biton hjara hêre mith sjalkwêter5 wit. Nêidam hjara ônthlita thêr brun by wêr, alsa wrdon hja thesto lêdliker thêr thrvch. Êvin as Apollânja biskojadon hja åfternêi Lydasburch ånd et Aldergâ. Dâna tâgon hju in over Stâverens wrde by hjara ljuda rond. Alsa minlik hêdon hja hjara selva anståled that tha månniska ra allerwêikes halda wilde. Thrê mônatha forther sand Adel bodon nêi alle âthum thêr hi biwnnen hêde ånd lêt tham bidda, hja skoldon inna Minna mônath lichta ljuda to him senda.6[214]

sin wif sêid er thêr fâm wêst hêde to Texlând, hêde dâna en ovirskrift krêjen. To Texland warthat jeta fêlo skrifta fvnden, thêr navt in-t bok thêra Adelinga vrskrêven send. Fon thissa skriftum hêde Gosa ên bi hira utroste wille lêid, thêr thrvch tha aldeste fâm Albêthe avbêr mâkt wertha most, alsa ringen Friso fallen was.

1Hamconius, page 8. Suobinna.

2See page 150.

3Delta, still in use in North Holland for swampy land.

4Aken, Aken.

5Diodorus Siculus, V. 28.

6Here the copyist, Hiddo oera Linda, has turned over a leaf too much, and has thus omitted two pages.

[Contents]

Hyr is that skrift mith Gosas rêd.

Tha Wralda bern jêf an tha modera fon thåt månniskelik slachte, thâ lêid er êne tâle in aller tonga ånd vp aller lippa. Thjus mêide hêde Wralda an tha månniska jêven, til thju hja månlik ôthera thêrmith machte kånbêr mâkja, hwat mån formyde mot ånd hwat mån bijagja mot vmbe sêlighêd to findane ånd sêlighêd to haldane in al êvghêd. Wralda is wis ånd god ånd al fårsjande. Nêidam er nw wist, thåt luk ånd sêlighêd fon irtha flya mot, jef boshêd düged bidroga mêi, alsa heth er an thju tâl êne rjuchtfêrdige åjendomlikhêd fåst bonden. Thjus åjendomlikhêd is thêr an lêgen, thåt mån thêr mith nên lêjen sêge, ner bidroglika worda sprêka ne mêi svnder stem lêth noch svnder skâmrâd, thrvch hvam mån tha bosa fon hirte bistonda vrkånna mêi. Nêidam vsa tâle thus to luk ånd to sêlighêd wêjath, ånd thus mith wâkt åjen tha bosa nygonga, thêrvmbe is hju mith alle rjucht godis tâle hêten, ånd alle tha jêna hwam hja an êre halda hâvath thêr gôme fon. Tha hwat is bêrth. Alsa ring thêr mong vsa halfsusterum ånd halfbrotharum bidrogar vpkêmon, tham hjara selva fori godis skalkum utjavon, also ring is thåt owers wrden. Tha bidroglika prestera ånd tha wrangwrêja forsta thêr immer sêmin hêladon, wildon nêi wilkêr lêva ånd buta god-is êwa dvan. In hjara [216]tsjodishêd send hja to gvngen ånd håvon ôthera tâla forsvnnen, til thju hja hêmlik machte sprêka in åjenwårtha fon alrek ôtherum, vr alle bosa thinga ånd vr alle vnwêrthlika thinga svnder thåt stemlêth hjam vrrêda mocht nach skâmrâd hjara gelât vrderva. Men hwat is thêrut bern. Êvin blyd as-t sêd thêra goda krûdum fon vnder ne grvnd ut vntkêmth, thåt avbêr sêjed is thrvch goda ljuda by helle dêi, êven blyd brength tyd tha skâdlika krûda an-t ljucht, thêr sêjed send thrvch bosa ljuda in-t forborgne ånd by thjustrenesse.

Tha lodderiga mangertne ånd tha vnmånlika knâpa thêr mitha vvla presterum ånd forstum horadon vntlvkadon tha nya tâla an hjara bola, thêrwisa send hja forth kvmen êmong tha folkrum, til thju hja god-is tâle glâd vrjetten håve. Wilst nw wêta hwat thêr of wrden is? Nv stemlêth ner gelât hjara bosa tochta navt longer mar vrrêdon, nv is düged fon ut hjara midden wêken, wisdom is folgth ånd frydom is mith gvngen, êndracht is sok râkt ånd twispalt heth sin stêd innommen, ljafde is fljucht ånd hordom sith mith nyd an têfel, ånd thêr êr rjuchtfêrdichhêd welde, welth nv thåt swêrd. Alle send slâvona wrden, tha ljuda fon hjara hêra, fon nyd, bosa lusta ånd bigyrlikhêd. Hêde hja nvmâr êne tâle forsvnnen, müglik was-t thån jet en lith god gvngen. Men hja håvon alsa fêlo tâla utfonden as thêr stâta send. Thêrthrvch mêi thåt êne folk thåt ôre folk êvin min forstân as thju kv thene hvnd ånd thi wolf thåt skêp. Thit mügath tha stjurar bitjuga. Thach dânâ is-t nv wêi kvmen, thåt alle slâvona folkar månlik ôthara lik ôra månniska biskoja ånd thåt hja to straffe hjarar vndigerhêd ånd fon hjara vrmêtenhêd, månlik ôthera alsa long biorloge ånd bikampa moton til thju alle vrdilgad send.[218]

[Contents]

Hyr is nv min rêd.

Bist thv alsa gyrich that thu irtha allêna erva wilste, alsa achst thv nimmer mâre nên ôre tâle ovir thina wêra ni kvma to lêtane as god-is tâle, ånd thån achst thv to njodane, til thju thin åjn tâle fry fon uthêmeda klinka bilyweth. Wilst thv thåt er svme fon Lydas bern ånd fon Findas bern resta, sâ dvath stv êvin alsa. Thju tâle thêra Ast Skênlandar is thrvch tha wla Mâgjara vrbrûd; thju tâle thêra Kaltana folgar is thrvch tha smûgrige Gole vrderven. Nv send wi alsa mild wêst vmbe tha witherkvmande Hellêna folgar wither in vs midden to nêmande, men ik skrom ånd ben sêrelik ange, thåt hja vs mild-sa vrjelda skilun mith vrbrûding vsra rêne tâle.

Fül håvon wi witherfâren, men fon alle burgum, thêr thrvch arge tyd vrhomlath send ånd vrdiligad, heth Irtha Fryasburch vnforleth bihalden; åk mêi ik thêr by melda thåt Fryas jeftha god-is tâle hir evin vnforleth bihalden is.

Hyr to Texland most mån thus skola stifta, fon alle stâtum thêr et mitha alda sêdum halda, most-et jongk folk hyr hinne senden wrde, åfterdam mochton thêra utlêred wêre tha ôra helpa thêr to honk vrbêide. Willath tha ôra folkar ysre wêron fon thi sella ênd thêrvr mith thi sprêka ånd thinga, sâ moton hja to god-istâle wither kêra. Lêrath hja god-is tâle sâ skilun tha worda fry-sâ ånd rjucht-hâ to hjara inkvma, in hjara brêin skilet thån bijina to glimmande ånd to glorande til thju ella to-ne logha warth. Thissa logha skil alle balda forsta vrtêra ånd alle skinfrâna ånd smûgriga prestera.

Tha hêinde ånd fêrhêmande sendabodon hêdon nocht fon vr thåt skrift, thach thêr ne kêmon nêne skola. Thå stifte Adel selva skola, åfter him dêdon tha ôra forsta lik hy. Jêrlikis gvngon Adel ånd Ifkja tha skola skoja. Fandon hja thån êmong tha inhêmar ånd uthêmar seliga thêr ekkorum [220]frjundskip bâradon, sâ lêton bêde grâte blidskip blika. Hêdon svme seliga ekkorum frjundskip sworen, alsa lêton hja alra mannalik to manlik ôrum kvma, mith grâte stât lêton hja thån hjara nôma in en bok skriva, thrvch hjam thåt bok thêra frjundskip hêten, åfter dam warth fêrst halden. Al thissa plêga wrde dên vmbe tha asvndergana twyga fon Fryas stam wither et sêmene to snôrane. Men tha famna thêr Adel ånd Ifkja nydich wêron, sêidon that hja-t niwerth ôre vr dêdon as vmb en gode hrop, ånd vmb bi grâdum to weldana in ovir ênis ôther man his stât.

By min tât sinra skriftum håv ik ênen brêf funden, skrêvin thrvch Ljudgêrth thene Gêrtmån1, bihalva svmlika sêka thêr min tât allêna jelde, jêf ik hyr thåt ôthera to thåt besta.

Pang-ab, thât is fyf wåtera ånd hwêr neffen wi wech kvme, is-ne runstrâme fon afsvnderlika skênhêd, ånd fif wåtera hêten vmb thet fjuwer ôra runstrama thrvch sine mvnd in sê floja. Êl fere âstwarth is noch ne grâte runstrâme thêr hêlige jeftha frâna Gong-ga hêten. Twisk thysum runstrâmne is-t lônd thêra Hindos. Bêda runstrâma runath fon tha hâga bergum nêi tha delta del. Tha berga hwanâ se del strâme sind alsa hâch thet se to tha himel låja. Thêrvmbe wårth-et berchta Himellâja berchta hêten. Vnder tha Hindos ånd ôthera ut-a lôndum sind welka ljuda mank thêr an stilnise by malkorum kvma. Se gelâvath thet se vnforbastere bern Findas sind. Se gelâvath thet Finda fon ut-et Himmellåja berchta bern is, hvanâ se mith hjara bern nêi tha delta jeftha lêgte togen is. Welke vnder tham gelâvath thet se mith hjra bern vppet skum thêr hêlige Gongga del gonggen is. Thêrvmbe skolde thi runstrâme hêlige Gongga hêta. Mâr tha prestera thêr ut en ôr lônd wech kvma lêton thi ljuda vpspêra ånd vrbarna, thêrvmbe [222]ne thurvath se far hjara sêk nit ôpentlik ut ni kvma. In thet lônd sind ôlle prestera tjok ånd rik. In hjara chårka werthat ôllerlêja drochtenlika byldon fvnden, thêr vnder sind fêlo golden mank. Biwesta Pangab thêr sind tha Yra jeftha wranga, tha Gedrostne jeftha britne, ånd tha Orjetten jeftha vrjetne. Ol thisa nôma sind-ar thrvch tha nydige prestera jêven, thrvchdam hja fon ar fljuchte, vmb sêda ånd gelâv. bi hjara kvmste hêdon vsa êthla hjara selva âk an tha âstlika ower fon Pangab del set, men vmb thêra prestera wille sind se âk nêi thêr wester ower fâren. Thêrthrvch håvon wi tha Yra ånd tha ôthera kenna lêrth. Tha Yra ne sind nêne yra mâr gôda minska thêr nêna byldon to lêta nach ônbidda, âk willath se nêna chårka nach prestar doga, ånd êvin als wi-t frâna ljucht fon Fåsta vpholda, êvin sâ holdon se ôllerwechs fjur in hjara hûsa vp. Kvmth môn efter êl westlik, ôlsâ kvmth môn by tha Gedrostne. Fon tha Gedrostne. Thisa sind mith ôra folkrum bastered ånd sprêkath ôlle afsvnderlika tâla. Thisa minska sind wêrentlik yra bonar, thêr ammer mith hjara horsa vp overa fjelda dwâla, thêr ammer jâgja ånd râwa ånd thêr hjara selva als salt-âtha forhêra an tha omhêmmande forsta, ther wille hwam se alles nither hâwa hwat se birêka müge.

Thet lônd twisk Pangab ånd ther Gongga is like flet as Fryaslônd an tha sê, afwixlath mith fjeldum ånd waldum, fruchtbâr an alle dêlum, mâr thet mach nit vrletta that thêr bi hwila thûsanda by thûsanda thrvch honger biswike. Thisa hongernêde mach thêrvmbe nit an Wr.alda nach an Irtha wyten nit wertha, mâr allêna an tha forsta and prestera. Tha Hindos sind ivin blode ånd forfêred from hjara forstum, als tha hindne from tha wolva sind. Thêrvmbe håvon tha Yra ånd ôra ra Hindos hêten, thêt hindne bitjoth. Mâr fon hjara blodhêd wårth afgrislika misbruk mâkth. Kvmat thêr fêrhêmande kâpljud vmb kêren to kâpjande, alsa warth alles to jeldum [224]mâkth. Thrvch tha prestera ni warth et nit wêrth, hwand thisa noch snoder ånd jyriger als alle forsta to samene, wytath êl god, thet al-et jeld endlik in hjara bûdar kvmth. Buta ånd bihalva thet tha ljuda thêr fül fon hjara forsta lyda, moton hja âk noch fül fon thet fenynige ånd wilde kwik lyda. Thêr send store elefante thêr by êle keddum hlâpa, thêr bihwyla êle fjelda kêren vrtrappe ånd êle thorpa. Thêr sind bonte ånd swarte katta, tigrum hêten, thêr sâ grât als grâte kalvar sind, thêr minsk ånd djar vrslynne. Bûta fêlo ôra wriggum sind thêr snâka fon af tha grâte êner wyrme âl to tha grâte êner bâm. Tha grâteste kennath en êle kv vrslynna, mâr tha lythste sind noch frêsliker als tham. Se holdon hjara selva twisk blom ånd fruchta skul vmb tha minska to bigâna tham thêr of plokja wille. Is môn thêr fon byten, sâ mot môn stårva, hwand åjen hjara fenyn heth Irtha nêna krûda jêven, ôlsânâka tha minska hjara selva håvon skildich mâkt an afgodie. Forth sind thêr ôllerlêja slacht fon hâchdiska nyndiska ånd adiska, ôl thisa diska sind yvin als tha snâka fon of ne wyrme til-ne bâmstame grât, nêi that hja grât jof frêslik sind, sind hjara nôma, thêr ik alle nit noma ni ken, tha aldergrâtesta âdiska sind algåttar hêten, thrvchdam se yvin grûsich bitte an thet rotte kwik, that mith-a strâma fon boppa nêi tha delta dryweth as an thet lêvande kwik, that se bigâna müge. An tha westsyde fon Pangab, wânâ wi wech kvme ånd hwer ik bern ben, thêr blojath ånd waxath tha selva frûchta ånd nochta as an tha âstsyde. To fâra wrdon er âk tha selva wrigga fonden, mår vsa êthla havon alle krylwalda vrbårnath ånd alsânâka åfter et wilde kwik jâged, that ther fê mår resta. Kvmth man êl westlik fon Pangab, then finth man neffen fette etta âk [226]dorra gêstlanda thêr vnendlik skina, bihwila ofwixlath mith ljaflika strêka, hwêran thet âg forbonden bilywet. Vnder tha fruchta fon min land sind fêlo slachta mank, thêr ik hyr nit fvnden håv. Vnder allerlêja kêren is er âk golden mank, åk goldgêle aple, hwêrfon welke sâ swêt as hûning sind, ånd welka sa wrang as êk. By vs werthat nochta fonden lik bern-hâveda sâ grât, thêr sit tsys ånd melok in, werthat se ald sâ mâkt man ther ôlja fon, fon tha bastum mâkt mån tâw ånd fon tha kernum mâkt mån chelka ånd ôr gerâd. Hyr inna walda håv ik krup ånd stâkbêja sjan. By vs sind bêibâma als jow lindabâma, hwêrfon tha bêja fül swêter ånd thrêwâra grâter as stâkbêja sind. Hwersa tha dêga vppa sin olderlôngste sind ånd thju svnne fon top skinth, then skinth se linrjucht vppa jow hole del. Is mån then mith sin skip êl fêr sûdlik faren, ånd mån thes middêis mith sin gelât nêi-t âsten kêred, sâ skinth svnne åjen thine winstere syde lik se ôwers åjen thine fêre syde dvath. Hyrmitha wil ik enda, mâr after min skrywe skil-et thi licht nog falla, vmb tha lêjenaftiga teltjas to müge skiftane fon tha wara tellinga. Jow Ljudgêrt.

1See page 164.

[Contents]

Thet skrift fon Bêden.

Mine nôm is Bêden, Hachgâna his svn. Konerêd min êm is nimmer bostigjath ånd alsa bernlâs sturven. My heth mån in sin stêd koren. Adel thene thredde kåning fon thjuse nôme heth thju kêse godkêrth, mites ik him as mina måstre bikenna wilde. Buta thåt fvlle erv minre êm heth-er mi en êle plek grvnd jêven thåt an mina erva pâlade, vnder fârwêrde that ik thêrvp skolde månniska stålla ther sina ljuda nimmerthe skolde1.

[228]

thêrvmbe wil ik thet hir-ne sted forjune.

1Here there are wanting in the manuscript twenty pages (perhaps more), in which Beeden has written about the King, Adel the Third, called Ubbo by the writers of our chronicles.

[Contents]

Brêf fon Rika thju aldfam, vpseid to Staveren by-t jolfêrste.

Jy alle hwam his êthla mith Friso hir kêmon, min êrbydnesse to jo. Alsa jy mêne, send jy vnskeldich an afgodie. Thêr nil ik jvd navt vr sprêka, men jvd wil ik jo vppen brek wysa, thåt fê bêtre sy. Jy wêtath jeftha jy nêtath navt, ho Wralda thusand glornôma heth, thach thåt wêtath jy alle thåt hy warth Alfêder hêten, ut êrsêke thåt alles in ut him warth ånd waxth to fêding sinra skepsela. T-is wêr, thåt Irtha warth bihwyla âk Alfêdstre hêten, thrvchdam hju alle früchd ånd nochta bêrth, hwermitha månnisk ånd djar hjara selva fêde. Thach ne skolde hju nêne früchd ner nocht navt ne bêra, bydam Wralda hja nêne krefta ne jêf. Ak wiva ther hjara bern måma lêta an hjara brosta, werthat fêdstra hêten. Thâ ne jêf Wralda thêr nên melok in, sa ne skoldon tha bern thêr nêne bâte by finda. Sâ thåt by slot fon reknong Wralda allêna fêder bilywet. Thåt Irtha bihwyla warth Alfêdstre heten, ånd êne måm fêdstre, kån jeta thrvch-ne wende, men thåt-ne mån him lêt fêder hête vmbe thåt er tât sy, thåt strid with-åjen alle rêdnum. Thâ ik wêt wânât thjus dwêshêd wêi kvmth. Hark hyr, se kvmth fon vsa lêtha, ånd sâhwersa thi folgath werthe, sâ skilun jy thêrthrvch slâvona wertha to smert fon Frya ånd jowe hâgmod to.ne straf. Ik skil jo melda ho-t by tha slâvona folkar to gvngen is, thêr åfter mêi jy lêra. Tha poppa kåningar tham nêi wilkêr lêva, stêkath Wralda nêi thêre krône, ut nyd that Wralda Alfêder hêt, sa wildon hja fêdrum thêra folkar hêta. Nw wêt allera mannalik thåt-ne kêning navt ovir-ne waxdom [230]ne welth, ånd thåt im sin fêding thrvch thåt folk brocht warth, men thach wildon hja fvlherdja by hjara formêtenhêd. Til thju hja to-ra dol kvma machte, alsa hâvon hja thet forma navt fvldên wêst mith tha frya jefta, men håvon hja thåt folk êne tins vplêid. Fori thene skåt, tham thêrof kêm, hêradon hja vrlandiska salt-âtha, tham hja in-om hjara hova lêidon. Forth namon hja alsa fêlo wiva, as-ra luste, ånd tha lithiga forsta ånd hêra dêdon al-ên. As twist ånd tvyspalt åfternêi inna hûshaldne glupte ånd thêr-vr klâchta kêmon, thâ håvon hja sêid, ja-hweder mån is thêne fêder fon sin hûshalden, thêrvmbe skil-er thêr âk bâs ånd rjuchter ovir wêsa. Thâ kêm wilkêr ånd êvin as tham mitha månnum in ovir tha hûshaldne welde, gvng er mit tha kåningar in ovir hjara stât ånd folkar dvan. Thâ tha kåningar et alsa wyd brocht hêdon, thåt hja fêderum thêra folkar hête, thâ gvngon hja to ånd lêton byldon åfter hjara dântne mâkja, thissa byldon lêton hja inna tha cherka stalla nêst tha byldon thêra drochtne ånd thi jena tham thêr navt far bûgja nilde, warth ombrocht jeftha an kêdne dên. Jow êthla ånd tha Twisklandar håvon mitha poppa forsta ommegvngen, dâna håvon hja thjuse dwêshêd lêred. Tha navt allêna thåt svme jower mån hjara selva skeldich mâkja an glornôma râw, âk mot ik my vr fêlo jower wiva biklâgja. Werthat by jo mån fvnden, tham mith Wralda an ên lin wille, thêr werthat by jo wiva fvnden, thêr et mêi Frya wille. Vmbe thåt hja bern bêred håve, lêtath hja hjara selva modar hêta. Tha hja vrjettath, that Frya bern bêrde svnder jengong ênis mån. Jå navt allêna thåt hja Frya ånd tha êremodar fon hjara glor-rika nôma birâwa wille, hwêran hja navt nâka ne müge, hja dvath alên mitha glornôma fon hjara nêsta. Thêr send wiva thêr hjara selva lêtath frovva hêta, [232]afsken hja wête thåt thjuse nôme allêna to forsta wiva hêreth. Ak lêtath hja hjara toghatera fâmna hêta, vntankes hja wête, thåt nêne mangêrt alsa hêta ne mêi, wâra hju to êne burch hêrth. Jy alle wânath thåt jy thruch thåt nôm râwa bêtre werthe, thach jy vrjettath thåt nyd thêr an klywet ånd thåt elk kwâd sine tuchtrode sêjath. Kêrath jy navt ne wither, sâ skil tid thêr waxdom an jêva, alsa stêrik thåt mån et ende thêr of navt bisjâ ne mêi. Jow åfterkvmanda skilun thêr mith fêterath wertha, hja ne skilun navt ne bigripa hwânat thi slâga wêi kvme. Men afskên jy tha fâmna nêne burch bvwe ånd an lot vrlête, thach skilun thêr bilywa, hja skilun fon ut wald ånd holum kvma, hja skilun jow åfterkvmande biwysa thåt jy thêr willens skildech an send. Thån skil mån jo vrdema, jow skina skilun vrfêrth fon ut-a grêvum rysa, hja skilun Wr.alda, hja skilun Frya ånd hjara fâmna anhropa, thâ nimman skil-er åwet an bêtra ne müge, bifâre thåt Jol in op en ore hlâphring trêth, men thåt skil êrist bêra as thrê thûsand jêr vrhlâpen send åfter thisse êw.

Ende fon Rikas brêf.1

[234]

thêrvmbe wil ik thåt forma vr swarte Adel skriva. Swarte Adel wêre thene fjurde kening åfter Friso. Bi sin jüged heth-er to Texland lêred, åfternêi heth-er to Stâveren lêred, ånd forth heth-er thrvch ovir alle stâta fâren. Thâ thåt er fjuwer ånd tvintich jêr wêre, heth sin tât mâked thåt-er to Asega-âskar kêren is. Thâ-er ênmel âskar wêre, âskte hi altid in-t fârdêl thêra årma. Tha rika, sêd-er, plêgath ênoch vnrjuchta thinga thrvch middel fon hjara jeld, thêrvmbe âgon wi to njvdane thåt tha årma nêi vs omme sjan. Thrvch thâ-s ånd ôra rêdne wêr-i thene frjund thêra årma ånd thêra rika skrik. Alsa årg is-t kvmen thåt sin tât him nêi tha âgum sach. Thâ sin tât fallen was, ând hy vppa tham-his sêtel klywed, thâ wild-er êvin god sin ambt bihalda, lik as tha keningar fon-t âsta plêgath. Tha rika nildon thåt navt ne dâja, men nw hlip allet ôra folk to hâpe, ånd tha rika wêron blyde that hja hêl-hûd-is fon thêre acht ofkêmon. Fon to ne hêrade mån nimmar mâra ovir êlika rjucht petârja. Hi dumde tha rika ånd hi strykte tha årma, mith hwam his helpe hi alle sêkum âskte, thêr-er bistek vp hêde. Kening Askar lik-er immer hêten warth, wêre by sjugun irthfêt lônge, sâ grât sin tôl wêr, wêron âk sina krefta. Hi hêde-n hel forstân, sâ thåt-er alles forstânde, hwêrwr that sprêken warth, thach in sin dvan ne macht mån nêne wisdom spêra. Bi-n skên ônhlite hêd-er êne glade tonge, men jeta swarter as sin hêr is sine sêle fvnden. Thâ that-er ên jêr kening wêre, nêdsêkte hi alle knâpa fon sin stât, hja skoldon jerlikis vppet kåmp kvma ånd thêr skin-orloch mâkja. In-t êrost hêde-r thêr spul mith, men to tha lersta warth-et sâ menêrlik, that ald ånd jong ut alle wrdum wêi kêmon to frêjande jef hja machte mith dva. Thâ hi-t alsa fêre brocht hêde, lêt-er wêrskola stifta. Tha rika kêmon to bârane ånd sêidon, that [236]hjara bern nw nên lêsa nach skryva navt ne lêrade. Askar ne melde-t navt, men as thêr kirt åfter wither skin-orloch halden warth, gvng-er vppen vpstal stonda, ånd kêtha hlûd. Tha rika sind to my kvmen to bârana, thåt hjara knâpa nên lêsa nach skryva noch lêra, ik n.åv thêr nawet vp sêith, thach hir wil ik mine mênong sedsa, ånd an tha mêna acht bithinga lêta. Thâ alrek nw nêisgyrich nêi him vpsach, sêid-er forther, nêi min bigrip mot mån hjud thåt lêsa ånd skriva tha fâmna ånd alda lichta vrlêta. Ik n-il nên kwâd sprêka vr vsa êthla, ik wil allêna sega, vndera tyda hwêrvp thrvch svme sâ herde bogath warth, håvon tha burchfâmna twyspalt inovir vsa lânda brocht, ånd tha Modera für ånd nêi ne kvndôn twyspalt navt wither to-t land ut ne dryva. Jeta årger, thahwila hja kålta ånd petårade vr nâdelâsa plêga, send tha Gola kvmen ånd hâvon al vsa skêna sûdarlanda râweth. Hêmisdêga send hja mith vsa vrbrûda brotharum ånd hjara salt-âthum al overa Skelda kvmen, vs rest thus to kjasane twisk-et bêra fon juk jef swêrd. Willath wi fry bilywâ, alsa âgon tha knâpa thåt lêsa ånd skryva fârhôndis åfterwêi-n to lêtane ånd in stêde that hja invppa mêide hwip ånd swik spêle, moton hja mith swêrd ånd spêr spêla. Send wi in alle dêla ofned ånd tha knâpa stor enoch vmb helmet ånd skild to bêrane ånd tha wêpne to hôntêrane, then skil ik my mith jower helpa vppa thene fjand werpa. Tha Gola mêieath then tha nitherlêga fon hjara helpar ånd salt-âthum vppa vsa fjeldum skryva mith-et blod, thåt ût hjara wndum drjupth. Håvon wi thene fyand ên mel far vs ût drêven, alsa moton wi thêrmith forth gvnga, alhwenne thêr nên Gola ner Slâvona nach Tartara mâra fon Fryas erv to vrdryvane send. Tha-s rjucht, hrypon tha mâsta ånd tha rika ne thvradon hjara mvla navt êpen ne dva. Thjus tosprêke hêd [238]er sekur to fara forsonnen ånd vrskriva lêten, hwand s-êwendis fon thêre selvare dêi wêron tha ofskriftum thêra hwel in twintich hônda ånd thi alle wêron ênishlûdende. Afternêi bifel-er tha skipmanna, hja skoldon dubbele fârstêwene mâkja lêta, hwêran mån êne stêlen krânboga macht fåstigja. Thêra thêr åfterwêi bilêv warth bibot, kvn imman swêra that-er nêne midle navt nêde, alsa moston tha rika fon sin gâ-t bitalja. Hjud skil mån sjan hwêr vppa al thåt bâ hêi ûthlâpen is. An-t north-ende fon Britanja thåt fvl mith hâga bergum is, thêr sit en Skots folk, vr-et mâradêl ût Fryas blod sproten, vr-a êne helte send hja ût Kåltanafolgar, vr-et ôra dêl ût Britne ånd bannane, thêr by grâdum mith tyd fon-ût-a tinlônum thêr hinna fljuchte. Thêr ut-a tinlôna kêmon, håvath algadur vrlandiska wiva jeftha fon vrlandis tuk. Thi alle send vnder-et weld thêra Golum, hjara wêpne send woden boga ånd spryta mith pintum fon herthis-hornum âk fon flintum. Hjara hûsa send fon sâdum ånd strê ånd svme hêmath inna hola thêra bergum. Skêpon thêr hja râwed håve, is hjara ênge skåt. Mong tha åfterkvmanda thêra Kåltanafolgar håvath svme jeta ysera wêpne, thêr hja fon hjara êthlum urven håve. Vmbe nw god forstân to werthande, môt ik min telling vr thåt Skotse folk resta lêta, ånd êwet fon tha hêinda Krêkalanda skriva. Tha hêinda Krêkalanda håvon vs to fara allêna to hêrath, men sunt vnhüglika tidum håvon ra thêr âk åfterkvmanda fon Lyda ånd fon Finda nitherset, fon tha lersta kêmon to tha lersta en êle hâpe fon Trôje. Trôje alsa heth êne stêde hêten, thêr et folk fon tha fêre Krêkalanda innomth ånd vrhomelt heth. Thâ tha Trôjana to tha hêinda Krêkalandum nestled wêron, tha håvon hja thêr mith tid ånd flit êne sterke stêd mith wâlla ånd burgum bvwed, Rome, that is [240]Rum, hêten. Thâ thåt dên was, heth thåt folk him selva thrvch lest ånd weld fon thåt êle lând mâster mâked. Thåt folk thåt anda sûdside thêre Middelsê hêmth, is fâr-et mâra dêl fon Fhonysja wêi kvmen. Tha Fhonysjar2 send en bastred folk, hja send fon Fryas blod ånd fon Findas blod ånd fon Lyda his blod. Thåt folk fon Lyda send thêr as slâvona, men thrvch tha vntucht thêr wyva håvon thissa swarte månniska al-et ôra folk bastered ånd brun vrfårvet. Thit folk ånd tham fon Rome kåmpath ôlân vmb-et mâsterskip fon tha Middelsê. Forth lêvath tham fon Roma an fjandskip with tha Fonysjar, ånd hjara prestera thêr-et rik allêna welda wille wr irtha, ne mügon tha Gola navt ne sjan. Thåt forma håvon hja tha Fphonysjar Mis-selja ofnomen, dânâ alle landa, thêr sûdward, westward ånd northward lidsa, âk et sûdardêl fon Britanja, ånd allerwêikes håvon hja tha Fonysjar prestera, that hêth tha Gola vrjâgeth, dânâ sind thusanda Gola nêi north Brittanja brit. Kirt vrlêden was thêr tha vreste thêra Golum sêten vppa thêre burch, thêr is kêthen Kêrenåk that is herne, hwanath hi sin bifêla jef an alle ôra Gola. Ak was thêr al hjara gold togadur brocht. Kêren herne jeftha Kêrenåk is êne stênen burch, thêr êr an Kålta hêrde. Thêrvmbe wildon tha fâmna fon tha åfterkvmande thêra Kåltana-folgar tha burch wither hâ. Alsa was thrvch tha fyanskip thêra fâmna ånd thêra Golum faithe ånd twist in ovir thåt Berchland kvmen mith morth ånd brônd. Vsa stjûrar kêmon thêr fâken wol hâlja, thåt hja sellade fori tobirêde hûdum ånd linne. Askar was often mith wêst, an stilnesse hêd-er mith tha fâmna ånd mith svme forstum âtskip sloten, ånd him selva forbonden vmbe tha Gola to vrjâgane ût Kêrenåk. As-er thêrnêi wither kêm jêf hi tha forsta ånd wigandliksta manna ysere helma ånd stêla boga. Orloch was mith kvmen ånd kirt åfter flojadon strâma blod by [242]tha hellinga thêra bergum del. Thâ Askar mênde that kans him tolâkte, gvng-er mith fjuwertich skêpum hin ånd nam Kêrenåk ånd thene vreste thêra Golum mith al sine gold. Thåt folk wêrmith hi with tha salt-âthum thera Golum kåmped hêde, hêd-er ût-a Saxanamarkum lvkt mith lofte fon grâte hêra-râve ånd but. Thus warth tha Gola nêwet lêten. Afternêi nam-er twâ êlanda to berch far sinum skêpum, ånd hwânath hi lêter ûtgvng vmb alle Fonysjar skêpa ånd stêda to birâwane thêr hi bigâna kv. Tha er tobek kêm brocht-i tomet sexhvndred thêra storeste knâpum fon thåt Skotse berchfolk mith. Hi sêide that hja him to borgum jêven wêren, til thju hi sêkur wêsa machte thåt tha eldra him skolde trow bilywa, men-t was jok, hi hild ra as lifwêre et sina hova, thêr hja allera distik les krêjon in-t ryda ånd in-t hôndtêra fon allerlêja wêpne. Tha Denamarkar tham hjara selva sunt lông boppa alle ôra stjûrar stoltlike sêkåmpar hête, hêdon sâ ringe navt fon Askar sina glorrika dêdum navt ne hêred, jef hja wrdon nydich thêr vr, thêrmête, that hja wilde orloch brensa over-ne sê ånd over sina landa. Sjan hyr, ho hi orloch formitha machte. Twisk tha bvwfala thêre vrhomelde burch Stavja was jeta êne snode burchfâm mith svme fâmna sêten. Hjra nôme was Rêintja ånd thêr gvng en grâte hrop fon hira wishêd ût. Thjus fâm bâd an Askar hjra helpe vnder bithing, that Askar skolde tha burch Stavja wither vpbvwa lête. As-er him thêr to forbonden hêde, gvng Rêintja mith thrim fâmna nêi Hals,3 nachtis gvng hju rêisa ånd thes dêis kêthe hju vppa alle markum ånd binna alle mêidum. Wralda sêide hju hêde hja thrvch thongar tohropa lêta thåt allet Fryas folk moston frjunda wertha, lik sustar ånd brothar tâmed, owers skolde Findas folk kvma ånd ra alle fon irtha vrdilligja. Nêi thongar wêron Fryas sjvgun wâkfâmkes hja anda drâme forskinnen, sjvgun nachta åfter ekkô-rum. [244]Hja hêde seith boppa Fryas landum swabbert ramp mith juk ånd kêdne omme. Thêrvmbe moton alle folkar thêr ût Frya sproten send hjara tonôma wêi werpa ånd hjara selva allêna Fryas bern jeftha folk hêta. Forth moton alle vpstonda ånd et Findas folk fon Fryas erv dryva. Nillath hja thåt navt ne dva, alsa skilun hja slâvona benda vmbe hjara halsa krêja, alsa skilun tha vrlandaska hêra hjara bern misbruka ånd frytra lêta, til thju thåt blod sygath inna jowre grêva. Thån skilun tha skinna jowre êthla jo kvma wekja ånd jo bikyvja vr jo lefhêd ånd vndigerhêd. Thåt dvme folk, thåt thrvch todvan thêra Mâgyara al an sa fül dwêshêd wenth was, lâvadon alles hwat hju sêide ånd tha måmma klimdon hjara bern åjen hjara brosta an. Thâ Rêintja thene kening fon Hals ånd alle ôthera manniska to êndracht vrwrocht hede, sand hju bodon nêi Askar ånd tâg selva alingen thene Balda sê. Dânâ gvng hju by tha Hlith-hâwar, althus hêten vmbe that hja hjara fyanda immer nêi thet ônhlite hâwe. Tha Hlithhâwar send britne ând bannene fon vs åjn folk thåt inna tha Twisklanda sit ånd omme dwarelt. Hjara wyva hâvon hja mêst algadur fon tha Tartara râwed. Tha Tartara sênd en dêl fon Findas slachte ånd althus thrvch tha Twisklandar hêten vmbe thåt hja nimmerthe nên frêtho wille, men tha månniska alti ût tarta to strydande. Forth gvng hju åftera Saxnamarka tweres thrvch tha ôra Twisklanda hin, allerwêikes thåt selva ûtkêtha. Nêi twam jêr om wêron, kêm hju allingen thêre Rêne to honk. By tha Twisklandar hede hju hjara selva as Moder ûtjân ånd sêid thåt hja mochton as fry ånd franka månniska wither kvma, men thån mosten hja ovir tha Rêne gvngga ånd tha Gola folgar ût Fryas sûdarlandum jâgja. As hja thåt dêde, sa skolde hjra kêning Askar overa Skelda gvngga ånd thêr thåt land ofwinna. By tha Twisklandar send fêlo tjoda plêga fon tha Tartarum ånd Mâgjara binna glupt, men âk fül send [246]thêr fon vsa sêdum bilêwen. Thêr thrvch håvath hja jeta fâmna thêr tha bern lêra ånd tha alda rêd jeva. Bit-anfang wêron hja Reintja nydich, men to tha lesta wårth hju thrvch hjam folgath ånd thjanjath ånd allerwêikes bogath, hwêr-et nette ånd nêdlik wêre.

Alsa ringen Askar fon Rêintja hjra bodon fornom ho tha Juttar nygath wêron, sand hi bistonda bodon fon sinant wegum nêi tha kåning fon Hals. Thåt skip, wêrmith tha bodon gvngon, was fvl lêden mith fâmna syrhêdum ånd thêr by wêr en golden skild, hwêrvppa Askar his dânte kunstalik was utebyld. Thissa bodon mosten frêja jêf Askar thes kåning his toghter Frêthogunsta to sin wif håve machte. Frêthogunsta kêm en jêr lêter to Stâveren, bi hjara folgar wêre âk ênen Mâgy, hwand tha Juttar wêron sunt lông vrbrud. Kirt åfter that Askar mith Frêthogunsta bostigjath was, wårth thêr to Stâveren êne scherke bvwad, inna thju scherke wrdon tjoda drochten lykanda byldon stålth mith gold trvch wrochtne klâthar. Ak is er biwêrath that Askar thêr nachtis ånd vntydis mith Frêthogunsta fâr nitherbuwgade. Men sâ fül is sêkur, thju burch Stavia ne wårth navt wither vpebvwed. Rêintja was al to bek kvmen, ånd gvng nydich nêi Prontlik thju Moder et Texland bârja. Prontlik gvng to ånd sand allerwêikes bodon thêr ûtkêthon, Askar is vrjêven an afgodie. Askar dêde as murk-i-t navt, men vnwarlingen kêm thêr êne flâte ût Hals. Nachtis wrdon tha fâmna ût-êre burch drywen, ånd ogtins kvn mån fon thêre burch allêna êne glandere hâpe sjan. Prontlik ånd Rêintja kêmon to my vmb skul. Thå ik thêr åfternêi vr nêi tochte, lêk it my to, that it kwâdlik fâr min stât bidêja kvste. Thêrvmbe håvon wi to sêmne êne lest forsonnen, thêr vs alle bâta most. Sjan hyr ho wi to gvngen send. Middel in-t Krylwald biasten Ljvwerde lêith vsa fly jeftha wêra, thêr mån allêna thrvch dwarlpâda mêi nâka. In vppa thjus burch hêd ik sunt lônge [248]jonga wâkar stald, thêr alle êne grins an Askar hêde, ånd alle ôra månniska dânath halden. Nv wast bi vs âk al sa wyd kvmen, thåt fêlo wyva ånd âk manna al patêrade vr spoka, witte wyva ånd uldermankes, lik tha Dênamarkar. Askar hêde al thissa dwâshêde to sin bâta anwenth ånd thåt wildon wi nv âk to vsa bâta dva. Bi-ne thjustre nacht brocht ik tha fâmna nêi thêre burch ånd dânâ gongen hia mith hjara fâmna in thrvch tha dwarl-pâda spokka in wttta klâthar huled, sâ that thêr afternêi nên månnisk mâra kvma ne thvrade. Tha Askar mênde thåt-er thu hônda rum hêde, lêt-i tha Mâgjara vnder allerlêja nôma thrvch ovir sina stâta fâra ând bûta Grênegâ ând bûta mina stât ne wrdon hja nårne navt ne wêrath. Nêi that Askar alsa mith tha Juttar ånd tha ôra Dênamarkar forbonden was, gvngon hja alsêmina râwa; thach that neth nêne gode früchda bâred. Hja brochton allerlêja vrlandiska skåta to honk. Men just thêr thrvch nildon thåt jong folk nên ambacht lêra, nach vppa tha fjeldum navt ne werka, sâ that hi to tha lersta wel slâvona nimma moste. Men thit was êl al åjen Wralda his wille ånd åjen Fryas rêd. Thêrvmbe kv straf navt åfterwêga ne bilywa. Sjan hyr ho straffe kvmen is. Ênis hêdon hja to sêmine êne êle flâte wnnen, hju kêm fon ûta Middelsê. Thjus flâte was to lêden mith purpera klâthar ånd ôra kostelikhêd, thêr alle fon of Phonisja kêmon. Thåt wraka folk thêre flâte wårth bisûda thêre Sêjene an wal set, men thåt stora folk wårth halden. Thåt most ra as slâvona thianja. Tha skêneste wrdon halden vmbe vppet land to bilywane ånd tha lêdliksta ånd swartste wrdon an bord halden vmbe vppa tha benka to rojande. An-t Fly wårth tha bodel dêlath, men svnder hjara wêta wårth âk hjara straf dêlath. Fon tha månniska thêr vppa tha vrlandiska skepum stalt wêron, wêron sex thrvch bukpin felth. Mån tochte thåt et eta ånd drinka vrjêven wêre, [250]thêrvmbe wårth alles ovir bord jompth. Men bûkpin reste ånd allerwêikes, hwêr slâvona jeftha god kêm, kêm âk bûkpin binna. Tha Saxmanna brochten hju ovir hjara marka, mith tha Juttar for hju nêi Skênland ånd alingen thêre kâd fon tha Balda-sê, mith Askar his stjûrar for hju nêi Britanja. Wi ånd tham fon Grênegâ ne lêton nên god ner minniska ovir vsa pâla navt ne kvma, ånd thêrvmbe bilêwon wi fon tha bûkpin fry. Ho fêlo månniska bûkpin wêirâpth heth, nêt ik navt to skrywane, men Prontlik thêr et åfternêi fon tha ôra fâmna hêrde, heth my meld, thåt Askar thûsandmel mâra frya månniska ût sina stâtum hulpen heth, as er vvla slâvona inbrochte. Thâ pest far god wyken was, tha kêmon tha fri wrden Twisklandar nêi thêre Rêne, men Askar nilde mith tha forstum fon thåt vvla vrbasterde folk navt an êne lyne navt ne stonda. Hi nilde navt ne dâja, that hja skoldon hjara selva Fryas bern hêta, lik Rêintja biboden hêde, men hi vrjet thêrbi that-i selva swarte hêra hêde. Emong tha Twisklandar wêron thêr twâ folkar, thêr hjara selva nêne Twisklandar hêton. Thåt êne folk kêm êl fêr ût-et sûd-âsten wêi, hja hêton hjara selva Allemanna. Thissa nôma hêdon hja hjara selva jêven, thâ hja jeta svnder wiva inna tha walda as bannane ommedwarelde. Lêtar håvon hja fon-et slâvona folk wiva râvath, êvin sa tha Hlithâwar, men hja håvon hjara nôme bihalden. Thåt ôra folk, thåt mâra hêinde ommedwarelde, hêton hjara selva Franka, navt vmbe that hja fry wêron, men Frank alsa hêde thene êroste kåning hêten, tham him selva mith hulpe fon tha vrbrûda fâmna to ervlik kåning ovir sin folk mâkad hêde. Tha folkar tham an him pâladon, hêton hjara selva Thjoth-his svna, that is folk-his svna, hja wêron frya månniska bilêwen, nêidam hja nimmer ênen kåning ner forste nach mâster bikånnna nilde, as thene jenge tham by mêna willa was kêren vppa thêre mêna acht. Askar hêde [252]al fon Rêintja fornommen, that tha Twisklandar forsta mêst alti in fiandskip ånd faitha wêron. Nw stald-i hjam to fâra, hjâ skolde ênen hêrtoga fon sin folk kjasa vmbe that-er ang wêre seid-er that hja skolde mit manlik ôtherum skoldon twista ovir-et mâsterskip. Ak sêid-er kvndon sina forsta mith-a Golum sprêka. Thåt sêid-er wêre âk Moder his mêne. Thâ kêmon tha forsta thêra Twislandar to ekkôrum ånd nêi thrija sjugun etmelde kêron hja Alrik to-ra hertoga ut. Alrik wêre Askar his nêva, hi jef him twên hvndred skotse ånda hvndred thêra storosta Saxmanna mith to lifwêra. Tha forsta moston thrija sjvgun fon hjara svnum nêi Stâveren senda to borg hjarar trow. To nv was alles nêi winsk gvngen, men thâ mån ovire Rêne fara skolde, nildon thene kåning thêra Franka navt vnder Alrikis bifêla navt ne stonda. Thêrthrvch lip alles an tha tys. Askar thêr mênde thåt alles god gvng, lande mith sina skêpa anna tha ôre syde thêre Skelda, men thêr was was man long fon sin kvmste to ljucht ånd vppa sin hod. Hja moston alsa ring fljuchta as hja kvmen wêron, ånd Askar wrde selva fath. Tha Gola niston navt hwa hja fensen hêde, ånd alsa warth hi åfternêi ûtwixlath fori ênnen hâge Gol, thêr Askar his folk mith forath hêde. Thawila thåt-et alles bêrade, hlipon tha Mâgjara jeta dryster as to fâra ovir vsa bûra ra landa hinna. By Egmvda hwêr to fâra tha burch Forâna stân hêde, lêton hja êne cherka bvwa jeta grâter ånd rikar as Askar to Stâveren dên hêde. Afternêi sêidon hja that Askar thju kåse vrlêren hêde with tha Gola, thrvchdam et folk navt lâwa navt nilde, that Wodin hjam helpa kvste, ånd that hja him thêrvmbe navt anbidda nilde. Forth gvngon hja to ånd skâkton jonga bern tham hja by ra hildon ånd vpbrochten in tha hemnissa fon hjara vrbruda lêre. Wêron thêr månniska tham

Home > The Oera Linda book (Fries)

🌍 Discover Human History: Our 1,000,000-Year Timeline!

Explore the amazing journey of humanity with my timeline covering the last 1,000,000 years! 🕰️ Learn about ancient civilizations like Atlantis and the Aesir from the Middle East.

✨ Controversial: Our timeline is based on chronicles, readings and recent discoveries that set the date of human civilization back thousands of years.

✨ Membership Benefits: When you buy our timeline, you also get membership to our website! Join a friendly community, talk to us, and share your thoughts with other history fans.

Get on

© 2024 Drums of Atlantis